لشکر ۷۷ پیاده خراسان

لشکر ۷۷ پیاده خراسان، ملقب به لشکر ۷۷ پیروز خراسان یک لشکر پیاده و قرارگاه تاکتیکی نیروی زمینی ارتش، مستقر در مشهد است، که بعنوان یکی از مهم‌ترین یگان‌های نظامی شرق کشور شناخته می‌شود. لشکر ۷۷ خراسان بزرگترین یگان پیاده مکانیزه در ایران و خاورمیانه، چهارم در آسیا و بیست و یکم در جهان می‌باشد.[2] تیپ‌های تابعه لشکر ۷۷ خراسان در خلال جنگ ایران و عراق در اغلب عملیات‌های گسترده نیروهای مسلح ایران، بعنوان یگان عمل‌کننده حضور داشتند. این یگان هم‌اکنون بعنوان یک قرارگاه عملیاتی، دارای ۵ تیپ تابعه می‌باشد، که در شهرهای تربت جام، تربت حیدریه، قوچان و مشهد مستقر می‌باشند.[3]

لشکر ۷۷ پیاده خراسان

کنش
کشور  ایران
رسته نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران
گونه نیروی زمینی
نقش عملیات‌های ویژه
اندازه لشکر ۴۲۰۰۰ نفر
بخشی از نزاجا
نام مستعار لشکر ۷۷ پیروز خراسان
تجهیزات ۱۸۰ تانک
۴۰۰ نفربر زرهی
۵۷ واحد توپخانه
نبردها جنگ ایران و عراق و جنگ داخلی سوریه
فرماندهان
فرمانده کل سرتیپ ابوالقاسم رضایی[1]
جانشین سرتیپ دوم محمدحسین مستشاری
معاون هماهنگ‌کننده سرتیپ دوم مرتضی محمدی
فرماندهان سرشناس سرلشکر سیدعطاالله صالحی
سرتیپ احمدرضا پوردستان
هواگردها
بالگرد ۶۴ فروند

تاریخچه

پیشینه شکل‌گیری لشکر ۷۷ پیاده خراسان به دهه ۱۳۱۰ و تشکیل لشکر ۹ شرق بازمی‌گردد. در جریان جنگ جهانی دوم که ارتش سرخ شوروی در شهریور سال ۱۳۲۰ از مرز‌های شمالی و شمال شرقی ایران، به‌سوی خراسان حمله‌ور شد، یگان‌های مختلف لشکر شرق (خراسان) با استفاده از امکانات خود در چند محور، در مقابل پیشروی قوای شوروی ایستادگی کردند و تیپ مشهد در گردنه مزدوران (جاده سرخس) و تیپ بجنورد در گردنه غلامان (شمال بجنورد) خساراتی به نیرو‌های ارتش شوروی وارد نمودند، تا آنکه با صدور دستور «آتش‌بس و ترک مخاصمه»، یگان‌های ارتش شاهنشاهی ایران، از جمله لشکر ۹ شرق، از جنگ دست کشیدند و مطابق دستور، به‌سوی تربت‌حیدریه عقب‌نشینی کردند. این نخستین رویارویی این یگان، در یک جنگ واقعی بود. درپی سقوط سلطنت رضاشاه و توافق دولت ایران با متفقین برای بازسازی ارتش، لشکر خراسان ۶ ماه پس از انحلال دوباره در سربازخانه‌های موقت تشکیل شد، تا آنکه با خروج شوروی از خراسان در سال ۱۳۲۴ یگان‌های این لشکر نیز به پادگان‌های اصلی خود بازگشتند.[4]

در فاصله سال‌های ۱۳۴۹ تا ۱۳۵۷ نیز مأموریت‌هایی به لشکر خراسان واگذار شد، که از جمله می‌توان به اعزام به منطقه جنوب اَروندرود (مرز ایران و عراق)، حفاظت از تأسیسات نفتی خوزستان، اعزام به کشور عمان برای کمک به پادشاه عمان در سرکوب شورشیان منطقه ظُفار، شرکت در مانور نظامی مشترک کشور‌های عضو «پیمان سِنتو» در پاکستان، اعزام نفرات و یگان‌هایی تحت عنوان «نیرو‌های پاسدار صلح سازمان ملل» به کشور ویتنام و نیز بلندی‌های جولان در سوریه اشاره کرد.[5]

سازمان

قرارگاه عملیاتی لشکر ۷۷ پیاده خراسان، دارای ۵ تیپ تابعه است، که شامل ۴ تیپ پیاده مکانیزه و یک تیپ زرهی مکانیزه می‌باشد:

  • تیپ ۱۷۷ متحرک هجومی تربت حیدریه
  • تیپ ۲۷۷ متحرک هجومی قوچان
  • تیپ ۳۷۷ متحرک هجومی مشهد

جنگ ایران و عراق

مأموریت لشکر ۷۷ خراسان در جنگ ایران و عراق، حدود ۱۲ سال به طول انجامید، که ۸ سال از آن با درگیری و جنگ مستقیم همراه بود و ۴ سال آخر آن، با وضعیت؛ «نه جنگ، نه صلح» سپری شد. لشکر ۷۷ خراسان در طول سالهای جنگ، در بیشتر عملیات‌ها حضور فعال یا پشتیبانی‌کننده داشت، که موثرترین آن‌ها اجرای عملیات ثامن‌الائمه بود، عملیاتی که منجر به شکست حصر آبادان شد. لشکر ۷۷ خراسان در مجموع در ۲۲ عملیات گسترده و محدود شرکت داشت، که برای نمونه می‌توان به؛ عملیات فتح‌المبین، عملیات بدر، عملیات نصر، عملیات مرصاد اشاره کرد.[6]

عملیات ثامن‌الائمه
نوشتار اصلی: عملیات ثامن‌الائمه

در ابتدای جنگ ایران و عراق، با هدف شکست حلقه محاصره آبادان، در آبان‌ماه ۱۳۵۹ قرارگاه مقدم نیروی زمینی ارتش، به لشکر ۷۷ خراسان مأموریتی جهت انهدام بخشی از نیروهای ارتش عراق که در شرق کارون مستقر بودند را ابلاغ نمود. در این راستا با درخواست فرمانده وقت لشکر ۷۷ خراسان؛ سرهنگ شهاب‌الدین جوادی، واحدهایی از این لشکر که در کردستان بودند، به منطقه جنوب اعزام شدند، همچنین تیپ ۳۷ زرهی شیراز نیز زیر امر لشکر ۷۷ خراسان قرار گرفت. از ۲۸ اسفند ۱۳۵۹ فرماندهی قرارگاه اروند که در ماهشهر مستقر شده بود نیز به لشکر ۷۷ انتقال یافت. اولین جلسه ستادی در فروردین‌ماه ۱۳۶۰ تشکیل شد و ۶ ماه بعد، طرح لشکر ۷۷ خراسان در جلسه ۱۵ شهریورماه ۱۳۶۰ در ستاد فرماندهی واقع در ماهشهر، با حضور ریاست ستاد مشترک ارتش؛ ولی‌الله فلاحی، فرمانده نیروی زمینی ارتش؛ قاسمعلی ظهیرنژاد و نماینده فرمانده کل سپاه پاسداران؛ یحیی رحیم‌صفوی ارائه گردید. در این جلسه به درخواست فرمانده لشکر ۷۷ خراسان، این عملیات؛ ثامن‌الائمه نام‌گذاری شد. لشکر ۷۷ پیاده خراسان با ۳ تیپ؛ به استعداد ۱۹ هزار نفر، در عملیات ثامن‌الائمه حضور پیدا کرد و در پیروزی نیروهای مسلح ایران در این عملیات، نقش محوری داشت.[7]

تلفات جنگ

در طول جنگ ایران و عراق، تعداد ۵ هزار و ۳۶۷ نفر از پرسنل لشکر ۷۷ خراسان کشته شدند، همچنین شمار ۱۵ هزار و ۹۴۹ نفر مجروح (جانباز) و بیش از ۲ هزار و ۸۶۵ نفر نیز به اسارت نیروهای ارتش عراق درآمدند.[8]

لقب پیروز

لشکر ۷۷ پیاده خراسان یکی از اولین واحدهای رزمی ارتش بود، که با شروع جنگ ایران و عراق، توانست خود را به منطقه نبرد برساند. تیپ‌های زیرمجموعه این لشکر، در عملیات‌های منجر به شکستن حصر آبادان، بعنوان یگان‌های عمل‌کننده، نقشی کلیدی را برعهده داشتند. پس از اینکه لشکر ۷۷ خراسان با مشارکت سایر واحدها، محاصره آبادان را شکست، لقب پیروز به لشکر ۷۷ خراسان اعطا شد و پس از عملیات ثامن‌الائمه، با تصویب شورای عالی دفاع، در تاریخ ۱۱ مهر ۱۳۶۰ نام این لشکر به «لشکر پیروز خراسان» تغییر یافت.[9]

فرماندهان

سرلشکر عطاالله صالحی؛ جانشین پیشین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح و فرمانده سابق کل ارتش، سرتیپ احمدرضا پوردستان؛ رئیس مرکز مطالعات راهبردی ارتش و فرمانده پیشین نیروی زمینی ارتش، سرتیپ مختار راعی و نیز سرتیپ علی جهانشاهی؛ معاون هماهنگ‌کننده نیروی زمینی ارتش، از جمله فرماندهان ارشد ارتش می‌باشند، که در ادوار پیشین فرماندهی لشکر ۷۷ خراسان را برعهده داشته‌اند. در حال حاضر سرتیپ دوم محمدحسین مستشاری، مسئولیت فرماندهی قرارگاه عملیاتی لشکر ۷۷ خراسان را برعهده دارد. پیش‌تر سرتیپ مرتضی محمدی عهده‌دار این سمت بود.[10]

منابع
  1. «معرفی فرمانده قرارگاه عملیاتی لشکر ۷۷ ثامن‌الائمه». باشگاه خبرنگاران جوان. ۱۳۹۷-۱۲-۲۷. دریافت‌شده در ۱۳۹۸-۰۳-۲۴.
  2. «دربارهٔ لشکر ۷۷ خراسان چه می‌دانیم؟». کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
  3. «نگاهی به نقش لشکر ۷۷ در عملیات ثامن الائمه و شکست حصر آبادان». روزنامه خراسان.
  4. «علّت تغییر نام لشکر ۷۷ / قرارگاه عملیاتی قدرتمند ارتش در شرق کشور را بشناسید». خبرگزاری میزان. ۲۰ آذر ۱۳۹۶.
  5. «حماسه‌سازی لشکر ۷۷ خراسان در دفاع مقدس». روزنامه اطلاعات. ۲۰ فروردین ۱۴۰۰.
  6. «دلاوری‌های سربازان خراسانی وطن». خبرگزاری خراسان.
  7. «علّت تغییر نام لشکر ۷۷ / قرارگاه عملیاتی قدرتمند ارتش در شرق کشور را بشناسید». خبرگزاری میزان. ۲۰ آذر ۱۳۹۶.
  8. «برای ایران، از خراسان تا آبادان». خبرگزاری صبح‌مشهد. ۵ مهر ۱۳۹۷.
  9. "بازخوانی حماسه لشکر خوبان/ثامن الائمه حصر آبادان را شکست". خبرگزاری مهر.
  10. «معرفی چهار فرمانده شهید لشکر ۷۷ ثامن الائمه». خبرگزاری دفاع مقدس.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.