تیپ ۶۵ نوهد

تیپ ۶۵ نیروهای ویژه هوابرد (اختصاری نوهد N.O.H.E.D FORCE) معروف به کلاه‌سبزهای ارتش ایران یکی از نه یگان تکاور نیروی زمینی ایران و زبده‌ترین نیروی ویژه ارتش جمهوری اسلامی ایران است که در سال ۱۳۷۱ به تیپ ۶۵ تغییر نام داد. مأموریت اصلی این تیپ جنگ ناهمتراز تعریف شده‌است. محل استقرار این تیپ در افسریه شرق تهران، مسلط بر مسیر شرقی جاده سمنان و مسیر شمالشرقی جاده شمال است. پرسنل این تیپ افرادی گزیده از پرسنل لشکر ۲۳ نوهد سابق هستند.[3] این افراد با طی کردن آموزش‌های ویژه و تخصصی در طول خدمت، قادر به انجام عملیات‌های ویژه در داخل خاک ایران و خارج از آن هستند. در واقع این تیپ در سال ۱۳۴۹ تحت نام تیپ ۲۳ نیروهای ویژه هوابرد توسط سرلشکر خلبان منوچهر خسروداد تأسیس گردید و هرساله نیروهای مخصوص زبده را تربیت و آماده خدمت از مرزهای زمینی و خاکی ایران می‌نمود و بعدها این یگان از تیپ به لشکر ارتقا یافت. در حال حاضر تیپ «نوهد» به عنوان یکی از زبده‌ترین نیروهای نظامی در جهان است و در مسابقات دوره کوهستان سال ۲۰۱۴ روسیه مقام سوم را کسب کردند. تعداد پرسنل این نیرو که دهمین نیروی ویژه و تکاور برتر جهان است حدودا ۶۵۰۰ تن است و به دلیل اهمیت بالای این تیپ فرمانده آن به پیشنهاد فرمانده کل نزاجا تایید و حکم فرمانده کل آجا منصوب می‌گردد.[4]

تیپ ۶۵ نوهد

نشان رسمی
کنش ۱۳۴۹-اکنون
کشور  ایران
وفاداری جمهوری اسلامی ایران
رسته نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران
گونه نیروی ویژه هوابرد
نقش عملیات‌های ویژه
اندازه تیپ
۶۵۰۰ نفر
پادگان تهران
اصفهان
شیراز
نام مستعار کلاه‌سبزها
شعار ارتش فدای ملت. ملت برای ارتش
رژه ۲۹ فروردین هر سال[1]
(روز ارتش جمهوری اسلامی ایران)
تجهیزات ۲۸ فروند بالگرد
نبردها جنگ ظفار
جنگ ایران و عراق

درگیری‌های با پژاک
نبرد با داعش
جنگ داخلی سوریه
فرماندهان
فرمانده کل سرتیپ هلاکو احمدیان[2]
هواگردها
ترابری سی-۱۳۰ هرکولس
بالگرد سی‌اچ-۴۷ شنوک
بل ۲۱۴
بل-۲۱۲

تاریخچه

شکل‌گیری تا انقلاب ۱۳۵۷

نخستین تلاش‌ها برای شکل‌دهی نیروهای مخصوص در ارتش ایران به سال ۱۳۳۲ بازمی‌گردد. در این سال ۱۰ نفر از کارکنان نیروی زمینی ارتش شاهنشاهی برای طی دوره چتربازی به کشور فرانسه و ۲ سال بعد در بازگشت به کشور، واحد چتربازی را پایه‌گذاری کردند. این واحد در سال ۱۳۳۸ به گردان چتربازی ارتقاء یافت. در همان سال تیپ ویژه هوابرد با شماره ۲۳ به نام «تیپ ۲۳ نیروهای ویژه» در قالب ۵ گردان عملیاتی، یک گردان پشتیبانی، یک دسته مخابرات و گروهان قرارگاه و آموزشگاه جنگ‌های نامنظم تشکیل شد. در سال ۱۳۴۹، به «تیپ ۲۳ نیروهای ویژه هوابرد» تغییر نام یافت و یکسال پس از آن، دو یگان دیگر به نام‌های «رهایی گروگان» و گروهان «عملیات روانی» نیز به ساختار تیپ ۲۳ اضافه شد.[5] مقر اصلی این تیپ در پادگان نظامی باغشاه (پادگان حر) قرار داشت.

نیروهای نوهد پایگاه مرزی کردستان در جنگ ایران و عراق

بعد از انقلاب ۱۳۵۷ تا امروز

پس از پیروزی انقلاب، تصمیم فرماندهان ارتش بر حفظ این نیرو و محول کردن مأموریت‌های خاص و ویژه به آن بود؛ بنابراین در درگیری‌های خوزستان، سیستان و بلوچستان و کردستان که در اویل انقلاب ایران بسیار شایع بود، به‌طور فراگیر از این نیروها استفاده شد.[4] پس از افشای طرح کودتای نوژه که بر طبق اعترافات عاملین آن قرار بود تعداد قابل توجهی از نیروهای این تیپ نیز در تهران وارد عمل شده و کنترل نقاط حساس را در اختیار بگیرند،[6] حسن روحانی، نماینده وقت مجلس شورای اسلامی، در جلسه مورخ ۲۳ تیر ۱۳۵۹ درخواست انحلال این نیرو را مطرح می‌کند که این امر با مخالفت مصطفی چمران، وزیر دفاع وقت مواجه شد.[7]

جنگ ایران و عراق

با شروع جنگ ایران و عراق نیاز به ارتقای اندازه این نیرو به لشکر احساس شد؛ بنابراین لشکر ۲۳ تکاور تشکیل و مأموریت‌های مختلفی توسط این لشکر در طول جنگ ایران و عراق انجام گرفت؛ از جمله حضور تیپ ۶۵ این لشکر در عملیات بیت‌المقدس و عملیات کربلای ۵.[8] نیروهای نوهد در جنگ‌های چریکی و برون مرزی فعالیت داشتند٬عملیات تیپ نوهد بیشتر در خاک عراق انجام می‌شد.[9] ولی حضور در نبردهای کلاسیک هم داشتند. درگیری‌های بسیاری با مجاهدین خلق و کومله در کردستان داشت، کردستان ناآرام بود ولی هیچوقت تصرف نشد تیپ نوهد در کردستان و جنوب با مصطفی چمران عملیات‌های بسیاری انجام دادند.[10][11]

پس از پایان جنگ، نیاز به حضور یک نیروی ویژه در کشور ایران احساس شد، بنابراین با دستور فرمانده کل قوا در سال ۱۳۷۰، تیپ ۶۵ (سومین تیپ از لشکر تکاور مشتمل به ۳ گردان ۷۴۵، ۷۴۸ و ۱۵۴) از لشکر ۲۳ جدا شده و به صورت مستقل درآمد. پس از جدایی، عنوان «تیپ ۶۵ نیروهای ویژه هوابرد» برای آن انتخاب شد و از سال ۱۳۷۱ فعالیت تخصصی خود را آغاز کرد. در همان زمان رنگ رسمی کلاه لباس سربازان، سبز انتخاب شد؛ که موجب شد این نیروها در ارتش ایران «کلاه سبزها» لقب بگیرند. بیشتر عملیات‌های این تیپ محرمانه است.[4]

اعضای تیپ ۶۵ نوهد در کنارتیپ ۵۵ هوابرد شیراز

مانور تهران

سرلشکر امیر صیاد شیرازی با توجه به مأموریت‌های حساس نیروهای ویژه و عمدتاً برون مرزی تیپ ۶۵، پیشنهاد برگزاری یک مانور شهری را مطرح کردند تا هم نتیجه آموزش‌های جدید این تیپ مشخص شود و هم توانایی نیروهای مخصوص‌ این تیپ که پس از پایان جنگ در هیچ رزمایشی شرکت نکرده بود، محک زده شود؛ لذا در سال ۷۱، بنا بر تدابیر خود صیاد شیرازی چند نقطه در شهر تهران به عنوان اهداف این مانور تعیین شد و نیرو مخصوص‌های این تیپ موظف شدند تا بدون در اختیار داشتن هرگونه سلاحی اهداف از پیش تعیین شده در تهران را در زمان مشخصی تسخیر کنند. اهداف در نظر گرفته شده همچون برخی کلانتری‌ها، پاسگاه‌ها، تعدای از ادارات، بعضی از پادگان‌ها و حتی سازمان رادیو و تلویزیون آن زمان، که جزو اهداف از پیش تعیین شده بودند به گونه‌ای انتخاب شده بودند که هم از حساسیت بالایی برخوردار بودند و هم در مواردی ورود به آن‌ها غیرممکن به نظر می‌رسید این در حالی بود که در این مانور نیروهای شهری موظف شده بودند که از این محل‌ها در برابر هر نیروی متخاصمی، در طول برگزاری مانور به شدت محافظت کنند که نیرو مخصوص‌های تیپ ۶۵ نوهد موفق شدند اهداف از پیش تعیین شده را در مدت زمانی کمتر از زمان تعیین شده به تسخیر خود درآورند. یکی از نقاط قوت نیرو مخصوص‌های تیپ ۶۵ در این مانور آموزش ویژه‌ای بود که به همت صیاد شیرازی و دیگر فرماندهان این تیپ، برای آن‌ها طراحی شده بود و این نیروهای مخصوص برای هرگونه نفوذ از بین بردن و تسخیر اهداف خود در عملیات‌های برون مرزی، از آن بهره‌مند بودند؛ آموزش‌هایی که طی آن نیروهای مخصوص این تیپ با لباس بومی هر منطقه و با لهجه و زبان خاص آن در پوششی از نیروهای محلی به اهداف مورد و نفوذ کنند.[12]

آموزش به نیروهای مسلح

اصغر نوری جمشیدی و غلام خلیلی به همراه تعدادی دیگر از نیرو مخصوص‌های زبده نوهد، دوره‌های اصلی و اولیه نیروی مخصوص را برای تعدادی از نیروهای مستعد سپاه پاسداران برگزار کرد و آموزش‌های لازم را در پادگان حر که مقر سابق لشکر ۲۳ نوهد بود، به آن‌ها انتقال داد.[12] به دلیل گروگان‌گیری‌ها در شهر تیپ نوهد به شکل‌گیری واحد رهایی گروگان در نیروی انتظامی آموزش و کمک بسیاری انجام داد تا در سال ۷۴ نوپو به شکل منسجم تری درآمد که کمیته بازنشستگان تیپ ۶۵ نوهد نیز در آموزش این نیروها، کمک بسیاری در ابتدای امر داشتند.[13]

مانور عملیات رهایی گروگان تیپ ۶۵ نوهد

اعزام به خلیج عدن

سرلشکر صالحی فرمانده ارتش برخی از کماندوهای تیپ نوهد را به خلیج عدن اعزام کرد تا در عملیات‌های نیروی دریایی حضور مستقیم داشته باشند.[14]

رهایی گروگان

با افزایش گروگان‌گیری‌ها در جهان نیاز به تشکیل تیم رهایی گروگان در نیروهای مسلح احساس شد. در ایران نیز ابتدا این مأموریت به ارتش و تیپ۶۵ نیروی ویژه هوابرد واگذار شد. دوره رهایی گروگان ۱۸ ماه طول می‌کشد. بعد از اتمام تمامی دوره‌ها در تیپ۶۵ فرد با آموزش دوره رهایی گروگان عضو یک واحد از تیم رهایی گروگان درمی آید.[15]

اعزام به عنوان مستشار به سوریه

امیر علی آراسته معاون هماهنگ‌کننده نیروی زمینی ارتش با اشاره به حضور مستشاری نیروی زمینی ارتش به خصوص تیپ ۶۵ به سوریه اظهار داشت: تیپ ۶۵ جزئی از نیروی زمینی ارتش است و ما از تیپ ۶۵ و هم یگان‌های دیگر به عنوان مستشار به سوریه نیرو اعزام می‌کنیم و این اعزام مختص تیپ ۶۵ تکاوری نیست و الان در آنجا مستشاران تیپ ۶۵ حضور دارند.[16]

دوره‌های آموزشی در تیپ نوهد

مفاد آموزشی

عمده‌ترین دوره‌های آموزشی در این تیپ عبارتند از:[17]

  • دوره تخصصی الکترونیک و مخابرات
  • دوره چتربازی
  • ورزش‌های رزمی مانند جودو، کشتی آزاد و کشتی فرنگی
  • دوره آموزش تک تیرانداز[18]
  • رنجری و تکاوری
  • دوره سقوط آزاد
  • دوره رهایی گروگان
  • تروریست و ضد تروریست
  • دوره جنگ شهری
  • دوره کوهستان
  • جنگ‌های نامنظم
  • دوره پاراگلایدر
  • دوره پاراموتور
  • دافوس
  • دوره چریکی
  • دوره غواصی و نجات غریق
  • بهداری و عملیات روانی
  • خنثی‌سازی بمب
  • اغتشاشات و ضد اغتشاشات شهری

مدت آموزش

در طول دوره آموزشی این نیرو، ۵ آموزش عمده به نیروها داده می‌شود: ۱-آموزشهای ویژه تخریب ۲-اطلاعات و عملیات ۳-بهداری ۴-مخابرات ۵-سلاحهای انفرادی و جمعی. در کنار این ۵ زمینه اصلی، آموزش‌های تخصصی‌تری که به «دوره نوهد» معروف می‌باشند و مدتی ۹ ماهه را به خود اختصاص می‌دهد، نیز به فراگیران داده می‌شود. در مرحله بعد نیروهای برتر گزیده شده و جهت آموزش دوره رهایی گروگان معرفی می‌شوند که این دوره نیز ۳۲۶ ساعت به درازا می‌انجامد.[19][20]

نشان دوره‌های آموزشی در تیپ نوهد
  • نشان دوره رهایی گروگان
  • نشان تک تیرانداز اسنایپر (ممتاز)
  • نشان دوره جودو و یا کُشتی ارتش
  • نشان جنگ در کوهستان ارتش
  • نشان نیروی ویژه آموزش دیده نوهد (ضد گریلا یا ضد چریک)
  • نشان دوره کوهستان
  • نشان رزم تن به تن
  • نشان سینه جهت یابی پیشرفته درجه 1
  • نشان سینه جهت یابی درجه 2
  • نشان سینه جهت یابی درجه 3
  • مربی کوهستان درجه 1
  • مربی کوهستان درجه 2
  • مربی کوهستان درجه 3

جستارهای وابسته

منابع
  1. نمایش آخرین دستاوردهای دفاعی کشور در مراسم روز ارتش/ از جنگنده‌های تیزپرواز تا موشک‌های بالستیک خبرگزاری مهر
  2. انتصاب فرمانده جدید
  3. تیپ ۶۵ نوهد بایگانی‌شده در ۲۴ مارس ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine وبگاه ارتشی
  4. تیپ نوهد سلاح هوشمند ایران در برابر دشمنان باشگاه خبرنگاران جوان
  5. ورود سلاح‌های جدید تک‌تیرانداز و جلیقه ضدگلوله ایرانی به سازمان رزم تکاوران ارتش خبرگزاری مشرق
  6. عوامل کودتای نوژه بازداشت شدند بایگانی‌شده در ۱۹ ژوئیه ۲۰۱۹ توسط Wayback Machine تاریخ ایرانی
  7. روحانی: تیپ «نوهد» خطرناک است آن را منحل کنید بایگانی‌شده در ۲۵ آوریل ۲۰۱۸ توسط Wayback Machine دولت بهار
  8. Sepehr Zabir (۲۰۱۱)، The Iranian Military in Revolution and War، New York: Routledge، ص. ۱۹۶، شابک ۹۷۸-۰-۴۱۵-۶۱۷۸۵-۷
  9. «ارتفاعات صخره‌ای لک لک سردشت». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۸ ژوئن ۲۰۱۵.
  10. تشکر دکتر چمران از ارتشی‌ها
  11. «چریک،نیروی خستگی ناپذیر ولایت». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ اکتبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۸ ژوئن ۲۰۱۵.
  12. چگونه تهران 2 ساعته توسط کلاه سبزها تسخیر شد
  13. «نوپو»؛ سرزمین ناشناخته ناجا/مهارت «هدف‌گیری و شلیک در ۳ ثانیه» و تسلط به «تمام گویش‌ها» خبرگزاری تسنیم
  14. کماندوهای «نوهد» به خلیج عدن می‌روند
  15. کلاه سبزها
  16. http://www.mashreghnews.ir/fa/news/552409/کلاه-سبزهای-نزاجا-در-سوریه-مستقر-شدند
  17. غلامرضا خلیلی شهانقی (۱۳۸۱)، آوای پنهانی، به کوشش اورمزد گلیاری.، تهران: انتشارات رابعه، شابک ۹۶۴-۷۷۶۹-۰۳-۲
  18. «تجهیز تکاوران تیپ 65 به سلاح تک تیرانداز + عکس». مشرق نیوز. ۲۰۱۶-۰۴-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۳-۱۶.
  19. کلاه سبزهای تیپ ۶۵ نوهد چه کسانی هستند؟ خبرگزاری الف
  20. آشنایی با نیروهای ویژه هوابرد ارتش بایگانی‌شده در ۲۱ دسامبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine ایرنا

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.