میرزا هاشم آملی
هاشم اردشیر لاریجانی معروف به میرزا هاشم آملی (۱۲۷۸ لاریجان مازندران – ۷ اسفند ۱۳۷۱ قم) از روحانیون و مراجع تقلید شیعه اهل ایران و استاد فقه و اصول در حوزه‌علمیه قم و نجف بوده‌است. او پدر برادران لاریجانی است.
میرزا هاشم آملی | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | میرزا هاشم اردشیر لاریجانی ۱۲۷۸ خورشیدی روستای پردمه لاریجان آمل مازندران[1]، ایران |
| آرامگاه | حرم فاطمه معصومه |
| فرزندان | فاضله لاریجانی محمدجواد لاریجانی فاضل لاریجانی علی لاریجانی صادق لاریجانی محمدباقر لاریجانی[2] |
کودکی
میرزا هاشم آملی لاریجانی، در سال ۱۲۷۸ هجری شمسی در روستای پردمه لاریجان در هفتاد کیلومتری شهر آمل، به دنیا آمد. در دوران کودکی، به فراگیری ادبیات عرب و مقدمات علوم نزد آقا سید تاج و احمد آملی پرداخت و تا مرحله سطوح را در همان شهر فراگرفت.[1]
تحصیلات
در تهران
در سیزده سالگی، برای ادامه تحصیل به حوزهٔ تهران رفت و به مدرسهٔ سپهسالار که زیر نظر سید حسن مدرس اداره می‌شد رفت و تا بیست و پنج سالگی در آن مدرسه به فراگیری علوم دینی پرداخت.[1] میرزا محمدرضا فقیه لاریجانی، سید محمد تنکابنی، میرزا یدالله نظرپاک، محمدعلی لواسانی، میرزا طاهر تنکابنی، میرزا ابوالحسن شعرانی و محمدعلی شاه‌آبادی از استادان وی در این مدت بودند.[1]
در قم
در سال ۱۳۰۵ به قم رفت. او در آنجا در درس عبدالکریم حائری یزدی، محمد حجت کوه‌کمری، محمدعلی شاه‌آبادی و محمدعلی حائری قمی حاضر شد و در مدت شش سال از آنان بهره برد. وی در این مدت دروس فقه، اصول، رجال، حدیث، فلسفه و عرفان را فرا گرفت.[1]
وی پس از دریافت اجازه اجتهاد از عبدالکریم حائری یزدی و محمد حجت کوه‌کمری، به حوزهٔ نجف مهاجرت کرد.[3]
استادان
- مرتضی طالقانی
- عبدالکریم حایری یزدی
- میرزا حسین نائینی
- ضیاالدین عراقی
- سیدابوالحسن اصفهانی
- محمدعلی شاه‌آبادی
- محمد حجت کوه‌کمری
- میرزا ابوالحسن شعرانی
- سیدمحمد تنکابنی
- محمد علی حایری قمی
- مهدی آشتیانی
- یدالله نظرپاک کجوری تهرانی
- میرزا طاهر تنکابنی
- محمدرضا تنکابنی
شاگردان میرزا هاشم لاریجانی
- عباس مدرسی یزدی
- محمدعلی اسماعیل پورقمشه‌ای
- سید محمد نبوی دزفولی
- محمد رضا نکونام
- میرزا جوادآقا تبریزی
- عبدالله جوادی آملی
- نورالله طبرسی
- ناصر مکارم شیرازی
- سید صابر جباری
- عبدالنبی نمازی
- حسین انصاریان
- محمد مفتح
- سید ابوالفضل موسوی‌تبریزی
- ضیاءالدین نجفی تهرانی
- محمد یزدی
- شیخ ابوالحسن ایازی
- سید حسن شجاعی کیاسری
- هاشم تقدیری سبزواری[4]
- هادی روحانی
- اسماعیل صالحی مازندرانی
- سید حبیب‌الله طاهری گرگانی
- سید نصرالله برهانی
- سید احمد حق‌شناس
- محمدباقر دارابکلائی
- محسن دوزدوزانی
- سیدرضا علوی‌تهرانی
- علی غیاثی آملی
- سید علی فرحی قمی
- محمدعلی فیض لاهیجی
- جعفر کریمی
- محمدتقی مجلسی
- عباس محفوظی
- سید علی محقق‌داماد
- سید مصطفی محقق داماد
- محمد محمدی گیلانی
- حسین محمدی لائینی
- سید محمدحسن مرتضوی لنگرودی
- سید محمدمهدی مرتضوی لنگرودی
- محمدحسین مسجد جامعی
- محمدهادی معرفت
- عبدالله نظری خادم الشریعه
- حسن عالمی[5]
تالیفات
- کتاب الطهارة
- کتاب الصلوة
- مناسک حج
- توضیح المسائل
- بدایع الافکار
- تقریرات درس اصول مرحوم محقق عراقی[6]
- حاشیه بر التحصیل بهمنیار
- کتاب الرهن و الاجارة
- کتاب البیع
- خیارات
- رسالة فی النیة
- تقریرات درس صلوة مرحوم حائری
- تقریرات درس فقه آقا ضیاءالدین عراقی (صلاة، اجاره، غصب، بیع و قضا)
- حاشیه بر عروةالوثقی
- تقریرات درس اصول مرحوم سید ابوالحسن اصفهانی
- حاشیه بر شرح چغمینی در هیئت
- حاشیه بر التحصیل بهمنیار در حکمت و منطق
فعالیت‌های سیاسی
پس از تصویب قانون انجمن‌های ایالتی و ولایتی، در مهرماه ۱۳۴۱ و اعتراض مراجع تقلید، وی یکی از چهره‌های سرشناس مبارز روحانیت بود. نام وی همواره ذیل اعلامیه‌های دسته جمعی مراجع تقلید دیده می‌شد.[7]
وی از اولین کسانی بود که دولت منتخب روح‌الله خمینی را تأیید کرد. علی اکبر ناطق نوری در این زمینه می‌گوید:[7]
ایشان در دوران انقلاب از جمله فقها و آیاتی بودند که همواره از امام عالیقدر به عنوان رهبری انقلاب و مقام امامت یاد می‌کردند و همراه و همگام با امام در دوران مبارزه و انقلاب بودند و اعلامیه‌های باقی‌مانده از آن عالم بزرگوار شاهد بر این مدعاست.
پس از مرگ روح‌الله خمینی و انتخاب سیدعلی خامنه‌ای به مقام رهبری، وی طی نامه‌ای بیعت خود را با او اعلام کرد و تأکید کرد:[7]
انتخاب شایسته حضرتعالی که فردی دانشمند و اسلام‌شناس و صاحب درایت هستید از جانب مجلس خبرگان، مایه امیدواری و تسکین است.
فرزندان
- بزرگترین فرزند وی فاضله لاریجانی (همسر سید مصطفی محقق داماد)، و پس از او پنج فرزند پسر است که به ترتیب زیر متولد شدند:
- محمدجواد لاریجانی (زاده ۱۳۳۰ در نجف)، استاد دانشگاه، عضو شورای عالی امنیت ملی کشور، عضو سابق کمیسیون سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی و رئیس سابق مرکز پژوهشهای مجلس و رئیس کنونی مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات.
- فاضل لاریجانی، (زاده ۱۳۳۲ در نجف) عضو کمیسیون مشورتی شورای عالی انقلاب فرهنگی.
- علی لاریجانی، (زاده ۱۳۳۶ در نجف) سیاست‌مدار و رئیس سابق مجلس شورای اسلامی
- صادق لاریجانی، (زادهٔ ۱۳۳۹ در نجف) استاد حوزه علمیه قم و مدرس علم کلام و فلسفه اسلامی و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام
- باقر لاریجانی، (زاده ۱۳۴۰ در قم) پزشک و فوق‌تخصص غدد، استادیار دانشگاه تهران و رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران.
درگذشت
میرزا هاشم آملی در سن ۹۳ سالگی پس از پشت سر گذاشتن سکته‌های ناقص و یک دوره بیماری، در عصر روز جمعه ۷ اسفند ۱۳۷۱ درگذشت.[7] شفیعی مازندرانی دربارهٔ مرگ او این شعر را سروده‌است:[3]
| بشنیدم از شمعی که با پروانه می‌گفت | خورشید را نشناخت کس در روزگاران | |
| آن آیت عظمای حق، آن مرجع خلق | صدرالافاضل، آملی، خورشید تابان | |
| فقه و اصول و حکمت و عرفان و تفسیر | در سوگ آن فرزانه، سراندر گریبان |
پانویس
- «گوهرهای دریای شیعه». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ آوریل ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئن ۲۰۰۹.
- «پردمه، زادگاه لاریجانی‌ها». فردانیوز. ۳ شهریور ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۷.
- آموزگار جاوید / درگذشت آیت‌الله میرزا هاشم آملی رحمه‌الله
- علی تقدیری. «تقدیری سبزواری، حاج شیخ هاشم». پایگاه اطلاع رسانی حوزه.
- «عالمی، حسن». دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری.
- آیت‌الله میرزا هاشم آملی
- «میرزا هاشم آملی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ آوریل ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئن ۲۰۰۹.