بخش لاریجان

لاریجان یکی از بخش‌های شهرستان آمل در استان مازندران ایران است[1] این بخش جنوبی‌ترین ناحیه استان مازندران است و در دامنه‌های شمالی رشته کوه البرز قرار گرفته‌است. کوه دماوند در لاریجان قرار داشته و راه‌های صعود به آن در لاریجان جای دارد. لاریجان یکی از شهرها و منطقه‌های تاریخی و باستانی ایران است که جاذبه‌های طبیعی تاریخی زیادی در خود جای داده‌است. این منطقه دارای روستاهای کوهستانی، دشت‌ها و مراتع زیادی می‌باشد. در حال حاضر به دلیل وجود رودخانه هراز که از قله دماوند سرچشمه می‌گیرد بهترین و باکیفیت‌ترین ماهی قزل‌آلا خاورمیانه در این منطقه پرورش داده می‌شود. این منطقه یکی از مناطق اسطورهٔ ایران نیز می‌باشد.

کوه دماوند کوهی در شمال ایران است که به عنوان بلندترین کوه این کشور در بخش لاریجان شهرستان آمل استان مازندران قرار دارد.

تقسیمات کشوری

بخش لاریجان دارای دو شهر رِینه، گزنک به مرکزیت گزنک است که دارای ۷۳ روستا و آبادی است و از دو دهستان بالا لاریجان و پائین لاریجان تشکیل شده‌است.

شهر: رینه، گزنک

  • دهستان پائین لاریجان شامل: پنجاب دلارستاق و نمارستاق که مشتمل بر هفده روستا می‌باشد که به هفده بلوک معرف است و به دو قسمت شمالی وجنوبی تقسیم گردیده‌است. قسمت شمالی شامل روستاهای: سوا، امره اتاق سرا، شیخ‌محله، پلریه، کلری، کفا، نمار و دیوران منطقهٔ خوش‌منظرهٔ دریوک و قسمت جنوبی نمارستاق شامل: نسل، دره‌کنار، نیزه (علی‌آباد)، حسن‌آباد، امامزاده عبدالمناف، کردچالک و روستای خوش‌منظرهٔ فیس (ارتفاع از سطح دریا ۲۳۵۰ متر است).
نمایی از جادهٔ هراز و بخشی از رشته‌کوه البرز در منطقهٔ زیار، بخش لاریجان در شهرستان آمل، استان مازندران

دماوند

کوه دماوند، کوهی در شمال ایران است که بلندترین کوه ایران و بلندترین قلهٔ آتشفشانیِ آسیاست. دماوند دومین کوه بلند فلات ایران و خاورمیانه است. دماوند در پارهٔ مرکزی رشته‌کوه البرز در جنوب دریای خزر جای دارد. بر اساس تقسیمات کشوری، این کوه در بخش لاریجان آمل در استان مازندران قرار دارد. این کوه در سی‌ام تیرماه سال ۱۳۸۷ به عنوان نخستین اثر طبیعی ایران در فهرست آثار ملّی ایران ثبت شده و از سال ۱۳۸۱ به عنوان «اثر طبیعی ملّی» در شمار مناطق چهارگانهٔ ارزشمند از نظر حفاظت محیط زیست قرار گرفته ‌است و امروزه تلاش دوستداران محیط زیست و سازمان محیط زیست کشور بر این است تا این کوه بلند در آثار طبیعی جهان، یونسکو ثبت شود.

وجه تسمیه

در زبان مازندرانی واژه لار به معنای هوای مطبوع و دلنشین است و واژه جوج به معنای هوای سرد و خشک و یخ است و واژه پِل به معنای هوای گرم و مرطوب است واژه لار در اسامی بسیاری از مناطق مازندران همچون لاریم جویبار و لاریجان آمل دیده می‌شود.[2] کلمه لار و لَر که در سر آغاز برخی اسامی اماکن فلات ایران دیده می‌شود غالباً به معنی جوی و نهر است. چنان‌که در دریاچه لار و رودخانه لار در لاریجان نیز واژه (لار) وجود دارد.
در مجموع یعنی لاریجان در اصل لاری گان یعنی جایگاه منسوب به نهر است.
ریشه کلمه علی القاعده همان زار (جریان یافتن آب است،
طبق قاعده تبدیل ز، ذ به ل از پهلوی به فارسی): مصرع مثالی از دهخدا:بهشت و جوی شیرش آب لار است.

جمعیت

بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت بخش لاریجان شهرستان آمل در سال ۱۳۸۵ برابر با ۸۷۲۱ نفر بوده‌است.[3] مردم لاریجان به زبان مازندرانی صحبت می‌کنند.[4]

منابع آب

تقریباً در همه نقاط لاریجان چشمه و رودخانه‌های فراوانی وجود دارد که در نواحی کوهستانی در فصل زمستان و اوایل بهار پرآب و در تابستان کم‌آب و گاهی خشک است. از دیگر منابع آب این منطقه دریاچه‌های کوچک محلی است که به هنگام طغیان رودها در قسمت‌هایی که سطح آب‌های زیرزمینی بالا است به وجود می‌آید و برای کشاورزی، صید و شکار مورد استفاده قرار می‌گیرد. رودی که از جنوب به شمال جریان دارد رود هراز است که به دریای مازندران می‌ریزد. نوع دیگر ذخایر آبی که در آن ماهی پرورش می‌یابد و از جاذبه‌های گردشگری استان است. در لاریجان چشمه‌های آب معدنی فراوانی یافت می‌شود که خاصیت درمانی دارد و در معالجه امراض پوستی، مفصلی، عصبی و گوارشی موثرند که چشمه‌های (آب اسک) (آبگرم لاریجان) و (استراباکو) حمام‌های آب معدنی (گوگردی) از آن جمله‌اند. چشمه‌های آبگرم در سراسر ایران و به ویژه در دامنة کوه‌های البرز و زاگرس پراکنده‌اند و بسیاری از آبادیها به علت داشتن این‌گونه چشمه‌ها، شهرت و اهمیت یافته و آبگرم نام گرفته‌اند. برخی از این آبها به علت دربرداشتن پاره‌ای مواد شیمیایی، دارای رنگ، بو یا مزه خاصی می‌شوند. برخی ترکیبات گوگرد (سولفور و سولفات) به آب رنگ شیری یا آبی می‌دهند و آبی که هیدروژن سولفوره داشته باشد، بوی تخم‌مرغ فاسد دارد. آبگرمهای دارای ترکیبات آهن، رنگ سرخ یا اُخرایی و مزه گس دارند. نمکهای دیگر، مانند کلرور سدیم (نمک طعام) و یدور سدیم، آب را شور یا تلخ می‌سازند.

جاذبه‌ها دیدنی و گردشگری

طبیعی و تحقیقاتی

روستاهای نوسر، پردمه، بایجان، بوالقلم، هفت تن، آب اسک، نمارستاق، شاهان‌دشت، هاره، لاسم، نیاک، نوا، ناندل، آب گرم، گزانه، کهرود و پلور از روستاهای دیدنی مناطق ییلاقی و قشلاقی این بخش هستند.

جاذبه‌های تاریخی و باستانی

محصولات

زردآلو در روستا ایرا، لاریجان

لاریجان از نظر محصولات کوهستانی و درختی غنی می‌باشد که مهمترین محصولات آن عبارت‌اند از: گیلاس، گردو، هلو، زردآلو، ولیگ، تمشک، آلبالو، انجیر، به و گلابی.

افراد سرشناس

منابع

  1. اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳ خ.
  2. نصری اشرافی، جهانگیر (۱۳۷۷). واژه‌نامه بزرگ تبری. به کوشش حسین صمدی و سید کاظم مداح و کریم الله قائمی و علی اصغر یوسفی نیا و محمود داوودی درزی و محمد حسن شکوری و عسکری آقاجانیان میری و ابوالحسن واعظی و ناصر یداللهی و جمشید قائمی و فرهاد صابر و ناعمه پازوکی. تهران: اندیشه پرداز و خانه سبز. ص. صفحات ۳۰ و ۳۱ جلد اول. شابک ۹۶۴۹۱۱۳۱۵۰.
  3. «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ آبان ۱۳۹۲.
  4. نصری اشرافی، جهانگیر (۱۳۷۷). واژه‌نامه بزرگ تبری. به کوشش حسین صمدی و سید کاظم مداح و کریم الله قائمی و علی اصغر یوسفی نیا و محمود داوودی درزی و محمد حسن شکوری و عسکری آقاجانیان میری و ابوالحسن واعظی و ناصر یداللهی و جمشید قائمی و فرهاد صابر و ناعمه پازوکی. تهران: اندیشه پرداز و خانه سبز. ص. صفحات ۳۰ و ۳۱ جلد اول. شابک ۹۶۴۹۱۱۳۱۵۰.

جستارهای وابسته

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.