آزادسرو

آزادسرو از ملازمانِ احمد بن سهل و معاصر فردوسی (قرن چهارم هجری) بود. وی نسب خود را به سام نریمان می‌رسانید و خویشتن را از نوادگان رستم می‌دانست.[1] آزادسرو از بزرگ‌ترین راویانی بود که داستان‌های رزمِ رستم را به یاد داشت و کتابی در مورد رزم‌های رستم نوشت.[2] فردوسی از او در شاه‌نامه، در آغازِ داستانِ رستم و شغاد نام برده:

یکی پیر بُد نامش آزادسروکه با احمدِ سَهل بودی به مرو
دلی پر ز دانش سری پر سخن زبان پر ز گفتارهای کهن
کجا نامهٔ خسروان داشتیتن و پیکر پهلوان داشتی
به سامِ نریمان، کشیدی نژادبسی داشتی رزم رستم به یاد
بگویم سخن آنچ ازو یافتمسخن را یک اندر دگر بافتم[3]

فردوسی آزادسرو را دانش پژوه و هنرمند، گوینده می‌نامد :

کنون بازگردم به گفتار سروفروزنده سهل ماهان به مرو
چنین گوید آن پیر دانش پژوه هنرمند و گوینده و باشکوه[4]

چنین به نظر می‌رسد که فردوسی، آزادسرو را دیده، و این داستان را به صورت شفاهی از او شنیده است.[5] اما با توجه به زمانی که احمدِ سهل می‌زیسته، بسیار بعید به‌نظر می‌رسد که آزادسرو و فردوسی با هم دیدار کرده باشند.[6]

بنابر گفتهٔ ذبیح‌الله صفا، فردوسی، در به نظم درآوردنِ شاهنامه، از کتابی که آزادسرو در باب رزم‌های رستم نگاشته بود، استفاده کرده‌است.[7] اما مجتبی مینوی عقیده داشت نامِ آزادسرو در شاه‌نامه ابومنصوری بوده، و فردوسی بنا به امانت‌داری، این نام را با داستانی که از او در کتاب بوده، در شاهنامه خود آورده است.[6]

به جز داستانِ کشته‌شدنِ رستم در شاهنامه فردوسی، داستانِ دیگری نیز به نام داستانِ شبرنگ در دست است، که اصل آن به آزادسرو منسوب است:

کنون بشنو از گفتهٔ زادسروچراغ صف صدر ماهان به مرو
که چون شد به مازندران پور زال همه دیو را کرد او پای‌مال[8]

پانویس
  1. حماسهٔ ملّی ایران، ص ۶۱
  2. حماسه‌سرایی در ایران، ص ۵۲۶ و ۸۱
  3. شاهنامه فردوسی، تصحیح جلال خالقی مطلق، انتشارات سخن، صفحه 203
  4. شاهنامه فردوسی، بر پایه چاپ مسکو، انتشارات هرمس، داستان رستم و شغاد، صفحه 1044
  5. فردوسی و شعر او، ص ۶۶
  6. فردوسی و شعر او، ص ۶۷
  7. حماسه‌سرایی در ایران، ص ۸۱
  8. حماسه‌سرایی در ایران، ص ۳۲۳

منابع
  • مینوی، مجتبی. فردوسی و شعر او. تهران: انتشارات معین ۱۳۸۵. شابک ‎۹۶۴−۷۶۰۳−۶۸−۱
  • صفا، ذبیح‌الله. حماسه سرایی در ایران. چاپ هفتم، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر ۱۳۸۴. شابک ‎۹۶۴−۰۰−۰۶۳۵−۱
  • نولدکه، تئودور. حماسهٔ ملّیِ ایران. مترجم: بزرگ علوی. تهران: مؤسسهٔ انتشارات نگاه، ۱۳۸۴. شابک ‎۹۶۴−۶۷۳۶−۷۹−۳
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.