خزنده‌چهرگان
خزنده‌چهرگان (به انگلیسی: Sauropsida) یکی از دو رده آب‌پرده‌داران (آمنیوت‌ها)[1] هستند که شامل پرندگان، خزندگان و پیراخزندگان (منقرض‌شده) می‌شود. رده دیگر آب‌پرده‌داران هم‌کمانان هستند که شامل پستانداران و خویشاوندان نزدیکشان می‌شود. در طبقه‌بندی‌های جدید خزنده‌چهرگان به عنوان جایگزین رده سنتی و قدیمی خزندگان استفاده می‌شود.
| خزنده‌چهرگان | |
|---|---|
 | |
| لاک‌پشت گوش‌قرمز و اردک سرسبز دو گونه از خزنده‌چهرگان | |
| آرایه‌شناسی | |
| فرمانرو: | جانوران |
| بالاشاخه: | دوم‌دهانیان |
| شاخه: | طنابداران |
| زیرشاخه: | مهره‌داران |
| فروشاخه: | آرواره‌داران |
| بالارده: | چهاراندامان |
| رده: | خزنده‌چهرگان |
فرگشت
نخستین خزنده‌چهرگان در زیردوره پنسیلوانین به وجود آمدند. خزنده‌چهرگان نخستین بر اساس ساختار جمجمه به دو زیررده بی‌کمانان و دوکمانان تقسیم می‌شدند. آخرین بی‌کمانان در پایان دوره تریاس منقرض شدند و همهٔ خزنده‌چهرگان امروزی از دوکمانان هستند. دوران میانه‌زیستی اوج شکوفایی و تنوع دوکمانان بود در این زمان شاه‌خزندگان گوناگونی پدید آمدند و مهم‌ترین گروه آن‌ها دایناسورها بودند که تا پایان دوران میانه‌زیستی مهم‌ترین و موفق‌ترین جانوران خشکی محسوب می‌شدند. گروه دیگری از شاه‌خزندگان به نام پتروسورها نیز در این دوره مهم‌ترین و بزرگ‌ترین جانوران پروازگر بودند. به موازات دایناسورها و پتروسورها نیز چندین گروه از دوکمانان مانند ماهی‌خزنده‌سانان و نزدیک‌سوسمارسانان نیز به زندگی در دریا خو گرفتند و آبزی شدند. با این وجود با وقوع رویداد انقراض کرتاسه-پالئوژن تقریباً تمامی دایناسورها (به غیر از پرندگان)، همه پتروسورها و بیشتر خزندگان دریایی منقرض شدند. و بسیاری از کنام‌های سابقشان توسط گروه‌های مختلف پستانداران تصرف شد.
رده‌بندی
طبقه‌بندی تا تراز راسته، پس از بنتون، ۲۰۰۴
- زنجیره: آب‌پرده‌داران
- رده[2] هم‌کَمانان[3]
- راسته لگن‌خزندگان[4] *
- راسته ددکمانان[5]
- رده پستانداران
- رده سوسماریان[6]
- زیررده[7] بی کاوان[8]
- زیررده دوکمانان[10]
- راسته کم‌اندام‌سانان[11]
- راسته یونگیناسانان[12]
- فرورده سوسمارماهی‌سانان[13]
- فرورده[14] پولک‌سوسمارشکلان[15]
- بالاراسته[16] سوسماربالان[17]
- راسته تخت‌دندانان[18]
- راسته کاذب‌سوسماران[19]
- راسته پلسیوسور (نزدیک‌سوسماران)[20]
- بالاراسته پولک‌خزندگان[21]
- بالاراسته[16] سوسماربالان[17]
- فرورده شاه‌خزنده‌ریختان[24]
- راسته نیاخزندگان (نیاسوسماران)[25]
- دسته[26] شاه‌خزندگان (کهن‌سوسماران یا آرکوسورها)[27]
- زیردسته[28] کروروتارسی (چمباتمه‌ای‌ها)[29]
- بالاراسته تمساح‌ریختان[30]
- راسته تمساح‌سانان (کرُکُدیلیا)[31]
- بالاراسته تمساح‌ریختان[30]
- زیردسته پرنده‌پایان[32]
- فرودسته[33] پرنده‌گَردَنان[34]
- راسته پتروسور (بال‌انگشتی‌ها)[35]
- بالاراسته دایناسورها[36]
- راسته خزنده‌کفلان[37]
- راسته پرنده‌کفلان
- فرودسته[33] پرنده‌گَردَنان[34]
- زیردسته[28] کروروتارسی (چمباتمه‌ای‌ها)[29]
- رده[2] هم‌کَمانان[3]
| Sauropsida |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
پانویس
- amniotes
- Class
- Synapsida
- Pelycosauria
- Therapsida
- sauropsida
- Subclass
- Anapsida
- Testudines
- Diapsida
- Araeoscelidia
- Younginiformes
- Ichthyosauria
- Infraclass
- Lepidosauromorpha
- Superorder
- Sauropterygia
- Placodontia
- Nothosauroidea
- Plesiosauria
- Lepidosauria
- Sphenodontida
- Squamata
- Archosauromorpha
- Prolacertiformes
- Division
- Archosauria
- Subdivision
- Crurotarsi
- Crocodylomorpha
- Crocodylia
- Avemetatarsalia
- Infradivision
- Ornithodira
- Pterosauria
- Dinosauria
- Saurischia
- Aves
منابع
- "Sauropsida". ویکی‌پدیای انگلیسی. Retrieved 11 November 2008.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
