زیست‌شناسی دریا

زیست‌شناسی دریا (انگلیسی: Marine biology‎) علمی است که به بررسی زیست‌شناسی موجودات اقیانوس و دیگر محیط‌های آبی می‌پردازد. با توجه به این که در زیست‌شناسی، رده‌ها، خانواده‌ها و گونه‌های زیادی وجود دارند که برخی از اعضای آن‌ها در خشکی و برخی در دریا زیست می‌کنند، از این رو در زیست‌شناسی دریا، جانداران بر اساس محیط زندگی خود دسته‌بندی می‌شوند و نه بر اساس تاکسونومی.

با حیات دریایی اشتباه نشود.
تنها ۲۹ درصد سطح زمین را خشکی‌ها تشکیل می‌دهند و بقیه سطح زمین پوشیده از اقیانوس هاست. ژرفای متوسط اقیانوس‌ها چهار کیلومتر است و خطوط ساحلی اقیانوس‌ها بر روی هم نزدیک به ۳۶۰ هزار کیلومتر است
تپه‌های مرجانی از اکوسیستم‌های پیچیده دریایی با گوناگونی گسترده زیستی

زیست‌شناسی دریا با بوم‌شناسی دریایی تفاوت دارد، زیرا بوم‌شناسی دریایی بر چگونگی تعامل موجودات بر روی یکدیگر و نیز تعامل آن‌ها با محیط پیرامون تأکید دارد، حال آن که زیست‌شناسی دریا در واقع علم مطالعه خود موجودات است.

بخش بسیار بزرگی از زندگی بر روی کره زمین در اقیانوس‌ها جریان دارد. در واقع بخش بزرگی از این حیات آبی همچنان ناشناخته مانده‌است، زیرا بسیاری از گونه‌های ساکن اقیانوس‌ها ناشناخته مانده‌اند. اقیانوس‌ها نزدیک به ۷۱ درصد سطح زمین را پوشانده‌اند. ساکنین اقیانوس‌ها که در زیست‌شناسی دریا مورد توجه هستند، شامل همه گونه‌هایی هستند که از سطح اقیانوس‌ها تا عمیق‌ترین نقطه اقیانوس‌ها زندگی می‌کنند. موجودات مورد مطالعه از فیتوپلانکتون‌ها و زئوپلانکتون‌های میکروسکوپی تا نهنگ‌های غول پیکر با طول ۳۰ متر هستند.

تاریخچه
ارسطو متوجه شد که رویان یک سگ-ماهی با طنابی به یک نوع جفت (کیسه زرده) متصل است و این نکته را ثبت کرد.[1]
کاوشگر چلنجر (HMS Challenger) در حال کاوش‌های خود طی سال‌های ۱۸۷۲-۱۸۷۶

مطالعه زیست‌شناسی دریا به دوران ارسطو (۳۸۴-۳۲۲ قبل از میلاد) بر می گردد. او کسی بود که مشاهدات بسیاری در لسبوس، در ارتباط با زندگی درون دریا کسب کرد و بنای بسیاری از اکتشافات آینده را پایه گذاری کرد.[2] در ۱۷۶۸، ساموئل گاتلیب گملین (۱۷۴۴-۱۷۷۴) اولین اثر مربوط به جلبک های دریایی را با نام Historia Fucorum که اولین کتابی در ارتباط با زیست‌شناسی دریاست که از نامگذاری علمی لینه ای استفاده نموده است. این کتاب شامل تصاویر دقیق و مفصلی از جلبک‌ها و علف‌های دریایی بابرگ های تا شده می باشد.[3][4] طبیعی دان بریتانیایی به نام ادوارد فوربس (۱۸۱۵-۱۸۵۴) را اغلب به عنوان پدر و بنیانگذار زیست‌شناسی دریا می شناسند.[5] سرعت مطالعات زیست‌شناسی دریا طی قرن نوزدهم شدت گرفت.

جانوران

پرنده‌ها

پرندگانی که برای زندگی در محیط‌های دریایی سازگاری یافته‌اند اغلب مرغ‌های دریایی خوانده می‌شوند. از این میان می‌توان به پنگوئن و مرغ ماهیخوار اشاره کرد.

ماهی‌ها

آناتومی ماهی شامل قلب دو حفره‌های آبشش، باله، چشم، غدد ترشحی و لب می‌باشد. ماهی‌ها از طریق آبشش‌های خود اکسیژن را از آب میگرند. ماهی‌ها را می‌توان به دو گروه بزرگ ماهی‌های استخوانی و ماهی‌های غضروفی تقسیم کرد. تاکنون نزدیک به ۳۲٬۷۰۰ گونه ماهی تشریح شده‌است.

بی مهرگان دریایی

بی مهرگان بخش بسیار بزرگی از گونه‌های جانوری ساکن دریاها را تشکیل می‌دهند. از جمله بی مهرگان می‌توان به عروس دریایی، کرم‌های دریایی، صدف‌ها، ماهی مرکب و ستاره دریایی اشاره کرد.

یک ستاره دریایی

پستانداران دریایی

پستانداران دریایی شامل پنج نوع اصلی هستند.

خرس قطبی نیز گاهی به عنوان نوعی پستاندار دریایی دسته‌بندی می‌شود که علت آن وابستگی این جانور به دریا است.

سمور دریایی

خزندگان دریایی

شامل لاک‌پشت دریایی، مار دریایی، لاک‌پشت آب شیرین، کروکودیل‌های آب شور و ایگوانای دریایی.

لاک‌پشت سبز

قارچ

نزدیک به ۱۵۰۰ گونه قارچ در محیط‌های دریایی شناسایی شده‌اند. این قارچ‌ها گاه انگل جانوران و گیاهان هستند. طیف بسیار گسترده‌ای از متابولیت‌های غیرمعمول به وسیله این قارچ‌های دریایی تولید می‌شود.

گیاهان

گیاهان و جلبک‌های میکروسکوپی ساکنین بسیار مهم زندگی دریایی هستند. زندگی جلبکی با گوناگونی گسترده‌ای در اقیانوس‌ها جریان دارد و برون ده فتوسنتزی این جلبک از مجموع برون ده فتوسنتزی مجموع جنگل‌های گرمسیری بیشتر است. گیاهان معمولاً در آب‌های کم عمق تر یافت می‌شوند. از جمله گیاهان می‌توان به علف دریایی و علف مارماهی اشاره کرد.

تقسیم بندی جانوران دریایی بر اساس بوم شناسی

زئوپلانکتون

جانورانی معلقی هستند که قدرت شنا ندارند. جابجایی این جانوران وابسته به جریانات دریایی می‌باشد. بخش اعظمی از جانوران در ابتدا به شکل زئوپلانکتونی زیست می‌کنند.

نکتون

به جانوران دریایی گفته می‌شوند که قدرت شنا حتی بر خلاف جریانات دریایی را دارند. ماهی‌ها در این دسته قرار می‌گیرند.

بنتوز

یا کفزیان جانورانی هستند که بستر را برای زیست و حیات خود بر گزیده‌اند. عمده سخت‌پوستان و نرم‌تنان در این دسته قرار می‌گیرند.

حوضچه‌های جزر و مدی در سانتاکروز کالیفرنیا با ستاره‌های دریایی و دیگر جانداران

جستارهای وابسته

پانویس
  1. Leroi, Armand Marie (2014). The Lagoon: How Aristotle Invented Science. Bloomsbury. pp. 72–74. ISBN 978-1-4088-3622-4.
  2. "History of the Study of Marine Biology - MarineBio.org". MarineBio Conservation Society. Web. Monday, March 31, 2014. <http://marinebio.org/oceans/history-of-marine-biology.asp بایگانی‌شده در ۲۰۱۴-۰۳-۰۳ توسط Archive-It>
  3. Gmelin S G (1768) Historia Fucorum Ex typographia Academiae scientiarum, St. Petersburg.
  4. Silva PC, Basson PW and Moe RL (1996) Catalogue of the Benthic Marine Algae of the Indian Ocean page 2, University of California Press. شابک ‎۹۷۸۰۵۲۰۹۱۵۸۱۷.
  5. "A Brief History of Marine Biology and Oceanography". Retrieved 31 March 2014.

برای مطالعه بیشتر

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.