سامانه‌شناسی
زی‌سازگان‌شناسی[1] یا زیست‌سامانه‌شناسی (همچنین زیست‌شناسی سامانه‌شناختی/سازگان‌شناختی و به اختصار سازگان‌شناسی[2] یا سامانه‌شناسی) دانشی است که وظیفه اصلی‌اش تلاش برای درک تاریخ تکاملی حیات است؛ به بیانی دیگر، «سامانه‌شناسی» به آرایه‌شناسی جانداران با توجه به روابط میان آنها در طی روند تکامل و سازگاری با محیط زندگیشان می‌پردازد؛ بنابراین یک سازگان‌شناس باید ضمن اشراف کلی به رده‌های عالی جانوران یا گیاهان، از روابط بین موجودات مورد مطالعه آگاهی کافی داشته و این روابط را به صورت رده‌بندی مورد استفاده عموم دربیاورد.
| بخشی از مجموعه مقاله‌های |
| زیست‌شناسی فرگشتی |
|---|
 |
|
درگاه.ویکی‌پروژه |
معمولاً هر سامانه‌شناس را بر اساس گروه مورد مطالعه، به آن گروه منتسب می‌کنند. مثلاً به فردی که سامانه‌شناسی ماهی‌ها را انجام می‌دهد سامانه‌شناس ماهی، به کسی که سامانه‌شناسی خانواده کپورماهیان را انجام می‌دهد، سامانه‌شناس کپورماهیان گفته می‌شود و … زمینه‌های مختلف دانش سامانه‌شناسی را بر اساس نوع صفاتی که به کار می‌برند نیز منتسب می‌کنند، مثل سامانه‌شناسی ریختی و سامانه‌شناسی ملکولی. همچنین بر اساس نوع مکتب آنها به سامانه‌شناسی تبارشناسی یا فیلوژنی، سامانه‌شناسی مصنوعی و سامانه‌شناسی صوری و رقومی نیز تقسیم می‌شوند. گرچه اغلب سامانه‌شناسی، آرایه‌شناسی و رده‌بندی (طبقه‌بندی) به صورت مترادف به کار می‌روند، ولی هریک تعریف و کاربرد خاص خود را دارد. در واقع طبقه‌بندی و آرایه‌شناسی زیرمجموعه‌های سامانه‌شناسی هستند، همان‌گونه که طبقه‌بندی زیرمجموعهٔ آرایه‌شناسی است؛ بنابراین سامانه‌شناسان اغلب «آرایه‌شناس» نیز هستند ولی همه آرایه‌شناسان سامانه‌شناس نیستند.
منابع
- «زی‌سازگان‌شناسی» [زیست‌شناسی] هم‌ارزِ «biosystematics»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر پنجم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۷۵۳۱-۷۶-۴ (ذیل سرواژهٔ زی‌سازگان‌شناسی)
- «سازگان‌شناسی» [زیست‌شناسی] هم‌ارزِ «systematics»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر پنجم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۷۵۳۱-۷۶-۴ (ذیل سرواژهٔ سازگان‌شناسی)
- دانیل بروکس، جنین ان. کایرا، توماس آر. پلات، و مری اچ. پریتچارد. ۱۹۸۴. اصول و روش‌های سیستماتیک فیلوژنی (کتاب کاربردی). ترجمه یزدان کیوانی. انتشارات نقش مهر، ۱۳۸۴، تهران. ۷۴ ص.
- کیوانی، یزدان. ۱۳۸۷. خلاصه رده‌بندی فیلوژنتیکی ماهی‌ها. انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان. ۲۱۹ ص.
| سلسلهمراتب زیستی |  | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بنیانها | |||||||||
| اصول |
| ||||||||
| زیرشاخهها |
| ||||||||
| واژهنامهها |
| ||||||||
| |||||||||
| ||
| فرگشت |
|  |
| ژنتیک جمعیت | ||
| تکوین |
| |
| آرایه |
| |
| عضو |
| |
| فرآیند |
| |
| تمپو‌ها و مدها |
| |
| گونه‌زایی |
| |
| تاریخچه اندیشه فرگشتی |
| |
| فلسفه |
| |
| مرتبط |
| |
| ||
