شهرستان بهبهان
شهرستان بهبهان در جنوب شرقی استان خوزستان قرار گرفته و مرکز آن شهر بهبهان است. سردشت زیدون، منصوریه و تشان شهرهای دیگر آن است. شهرت بهبهان به خاطر لایه‌های گازی زیر زمینی و مناطق نفت خیز، زمین‌های وسیع کشاورزی و فراورده‌های لبنی مرغوب است. از محصولات لبنی آن می‌توان به ماست و پنیر این منطقه اشاره کرد. شهرستان بهبهان از طرف شمال و شمال شرقی به استان کهگیلویه و بویراحمد و از جنوب به استان بوشهر محدود می‌شود. شهرستان بهبهان کنونی تقریباً منطبق با استان اَرَّگان تاریخی است.[3]، همچنین این شهرستان از غرب با شهرستان آغاجاری و شهرستان امیدیه و از جنوب با شهرستان هندیجان همسایه است .[4]
| شهرستان بهبهان | |
|---|---|
))_-_panoramio_(1).jpg.webp)    از بالا به پایین، راست به چپ: دروازه قرآن ورودی بهبهان، پلاژ سد مارون، قلعه‌ای در روستای برج بمونی آقا، درختان خرمای کبکاب، خانه بهادر دیوان (خانه نجف خان) | |
| اطلاعات کلی | |
| کشور |  ایران |
| استان | خوزستان |
| مرکز شهرستان | بهبهان |
| سایر شهرها | بهبهان، سردشت (زیدون)، تشان، منصوریه |
| بخش‌ها | مرکزی، زیدون، تشان |
| سال تأسیس | ۱۳۱۶[1] |
| مردم | |
| جمعیت | 180593نفر[2] |
| تراکم جمعیت | 122603 نفر بر کیلومتر مربع |
| مذهب | شیعه |
| داده‌های دیگر | |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | 061 |
مردم و زبان
امروزه جمعیت بهبهان را ترکیبی بهبهانی و همچنین طوایف لر تشکیل می‌دهند. مردم بهبهان به زبان لری و گویش بهبهانی صحبت می‌کنند که گونه‌ای کهن از سخن گفتن پارسی است و شباهت‌هایی دستوری با گویش مردم بخش‌هایی از استان فارس مانند مرکز شهرستان سپیدان ( گویش اردکانی ) و همچنین بخش‌هایی از استان بوشهر(دشتستانی و شولی) دارد. برای نمونه: جای شناسه فاعلی و مفعولی در گویش بهبهانی با فارسی امروزی متفاوت است. گويش بهبهانی همچنين دارای اشتراک فراوان به لهجه ی کازرونی در واژگان و اصطلاحات است و در زمره گويش هاي ايراني جنوب غربي قرار مي گيرد. فرهنگ شهر مشابه فرهنگ مناطق جنوب غرب ایران و بخش‌های از خوزستان است. مردم شهر خود را بازماندگان شهر تاریخی ارجان می‌دانند. عموم مردم شهر لری را همانند فارسی متوجه می‌شوند و از واژگانی استفاده می‌کنند که احتمالاً ریشه در زبان پارسی کهن داشته‌باشد.[5]
تقسیمات کشوری
تقسیمات کشوری این شهرستان، بنابرآنچه در نتایج آمارگیری سرشماری سال ۱۳۹۵ کل کشور آمده‌است، بر حسب بخش، شهر، دهستان و روستا به شرح زیر است:[6]
ویژگی‌های طبیعی
در استان مرکزی شمال دشت بهبهان رشته کوه خائیز که بلندترین نقطه آن یک‌هزار و ۸۸۵ متر بر فراز تنگ شیخ و کوه حاتم با ارتفاع بیش از ۲ هزار و ۱۰۰متر قرار دارد؛ در جنوب این دشت پازنان و دریزه‌کوه با حداکثر ارتفاع ۶۰۰ متر در غرب آل‌کوه و زرد با ارتفاع حداکثر ۷۸۵ متر و در شرق کوه رمه‌چر(احمد و محمد) با حداکثر ارتفاع ۷۰۰ متر واقع شده است؛ شاید بتوان رمز موجودیت و حیات شهر بهبهان با دیرینه تاریخی‌اش را در دو شریان طرفین آن یعنی مارون و خیرآباد جستجو کرد.
پوشش گیاهی
بهبهان یکی از سبزترین شهرهای استان خوزستان به‌شمار می‌رود که از این دید در میان دیگر شهرستان‌ها از جایگاه بالایی برخوردار است ولی تا رسیدن به استاندارد جهانی (۲۴ متر مربع) راه درازی در پیش دارد. نرگس و آفتابگردان و بابونه و محمدی و... از جمله گل‌های زیبایی هستند که در این خطه سر سبز از دشت خوزستان یافت می‌شوند. همچنین صیفی جات و مرکباتی همچون نارنج- زردآلو- انگور- سیب ترش- توت- زیتون و... به وفور در بهبهان به چشم می‌خورد و زیبایی خاصی را به این منطقه بخشیده‌است. اگر بخواهیم به‌طوری کلی انواع پوشش گیاهی شهرستان بهبهان را نام ببرید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- درختی:بادام کوهی، کُنار، کَهور، اکالیپتوس ریا، نخل، گز شاهی، سمر گیشدر ۲- درختچه: گون، کهورک، رملیک خرزهره، پنج انگشت، انجیر و... ۳- علوفه‌ای: تاج خروسی سفید، موتر، نوعی آفتاب پرست، گنجی، علف شور، کاهوسا، خارینه، هندوانه ابو حهل، رعنای زیبا، آرمک فریضون، منقار لک لکی، گون گل سفید، سداب، کوه فار، قیچ، تمامه و...
سدهای احداثی شهرستان
بهبهان به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و طبیعی که دارد دارای سدهای متعددی می‌باشد که همگی در شمال شهرستان احداث شده‌است و یکی از جاذبه‌های گردشگری و طبیعی این شهرستان می‌باشند. مانند:
حیات وحش و مناطق طبیعی بهبهان
شهرستان بهبهان به علت واقع شدن در دشت و مجاورت با ارتفاعات رشته کوه زاگرس و بنادر جنوبی ایران و نیز واقع شدن در گذرگاه چهار استان و برخورداری از رودخانه‌های پرآب مارون و خیرآباد و زهره دارای موقعیت خاص و مناطق ویژه‌ای است؛ این مناطق تحت نظارت مستمر پرسنل زحمتکش ادارهٔ حفاظت محیط زیست شهرستان بهبهان بوده تا بستر مناسبی به‌منظور حفاظت و ادامهٔ حیات و بالندگی محیط زیست شهرستان به‌وجود آید. در این مناطق بکر و زیبا گونه‌های مختلفی از حیوانات و پرندگان حمایت شده از قبیل پلنگ، کاراکال، گربه جنگلی، گراز، کفتار، گرگ، شغال، روباه، سمور سنگی، شنگ، رودک عسل خوار، کبک، تیهو، دراج، زنبورخوار، کل و بز و … دیده می‌شود. در گذشته نیز قوچ و میش و همچنین آهو نیز در دشت‌ها و تپه ماهورها به وفور یافت می شد ولی اکنون متأسفانه به دلیل تخریب زیستگاه‌ها، آتش‌سوزی و شکار بی رویه دیگر دیده نمی‌شوند.
منطقه گردشگری تنگ‌تکاب بهبهان
این روستا در ۲۰ کیلومتری شمال شهرستان بهبهان، نواحی اطراف کارخانهٔ سیمان و در نزدیکی سد بزرگ مارون، در دامنهٔ کوه تنگ‌تکاب واقع شده‌است که به‌طور کامل بر شهر بهبهان و رودخانهٔ مارون که در پای آن جریان دارد مسلط بوده، مخصوصاً در شب چشم‌انداز شهر بسیار دیدنی است. باغ‌های انبوهی در دامنه کوه واقع شده‌اند و هرکدام دارای چشمه و استخر است؛ کوهستانی بودن، وجود مناظر زیبای طبیعی و دور بودن از هیاهوی شهر باعث شده‌است تا در همهٔ فصول سال علاقه‌مندان زیادی برای تفریح و استراحت به این منطقه بیایند.
همچنین کوهستانی بودن منطقه به دوستداران کوهنوردی و صخره‌نوردی امکان پرداختن به این ورزش مفید را می‌دهد؛ علاوه بر این از قلعه‌های به جای مانده که به حسن صباح نسبت داده می‌شوند و آن طور که در کتاب خداوند الموت آمده یکی از معاونان حسن صباح در این قلعه بر منطقه‌های خوزستان و فارس و کهگیلویه و بویراحمد نظارت می‌کرده است.
منطقه گردشگری خاییز
این روستا در شمال شرقی بهبهان در دامنه کوه خاییز و با فاصله حدود ۲۲ کیلومتری از شهرستان واقع شده است. روستا خاییز دارای تاریخچه طولانی از دوران پادشاهان ساسانی است و آثار آن عبارتند از: سنگ‌چینی‌های راه شاهی و همچنین سه آسیاب واقع در دهانه تنگ خاییز که رونق منطقه را تا قرون گذشته یعنی تا دوره‌های اسلامی می‌رساند. جاذبه‌های گردشگری روستای خاییز عبارتند از، امکان انجام فعالیت کوهنوردی، وجود گونه‌های جانوری در محیط کوهستان و وجود چشمهٔ آب خاییز که از تنگ خاییز سرچشمه می‌گیرد. مهمترین عامل جذب گردشگران این منطقه، زیارتگاه امامزاده محمد است؛ این روستا در طول سال در ماه‌های اسفند تا اوایل خرداد دارای شرایط آب و هوایی بسیار مناسبی است و سرسبزی منطقه در این اوقات شرایط مناسبی برای تفریح خانوادگی و فردی همشهریان را فراهم می‌کند.
منطقه گردشگری پشکر
این روستا در شمال بهبهان و در نزدیکی سد بزرگ مارون در پای یکی از کوه‌های رشته کوه تنگ‌تکاب، میان کوه و دره‌ای به عمق ۴۰ متر که رودخانهٔ خروشان مارون در آن می‌گذرد، قرار دارد؛ در این روستا، باغ‌هایی از درختان لیمو و نخل و نارنج در دو بخش شرقی و غربی وجود دارد؛ همچنین در فاصله میان روستا و باغ‌های غربی حدود ۲۰۰ متر تپه‌هایی وجود دارند که در ماه‌های پرباران سال از چمن و گل پوشیده می‌شوند؛ خانه‌های روستا گلی و قدیمی هستند و بافت قدیمی‌آن پلکانی شکل و زیبا و با وجود غیرمسکونی بودن هنوز قابل استفاده هستند. روستای پشکر از دوطرف توسط دوسداحاطه شده‌است.از طرفی سدبزرگ مارون و از طرف دیگر توسط سد تنظیمی آریوبرزن که ساخت این سد هنوزبه اتمام نرسیده‌است.
کشاورزی و دامداری
این شهرستان به دلیل شرایط خاص و مناسب آب و هوایی و وجود رودخانه‌های مارون و خیرآباد و همچنین داشتن خاک قابل کشت و حاصلخیز، امکانات مساعدی را برای گسترش بخش کشاورزی فراهم کرده‌است. انواع محصولات کشاورزی، غذایی و محصولات کشاورزی صنعتی در این منطقه به عمل می‌آید و مهمترین آن‌ها عبارت اند از:گندم، جو، برنج، پنبه، چغندر قند، کنجد، بزرک، انواع صیفی جات و خرما و همچنین این شهرستان به لحاظ آب و هوای مساعد، شرایط رشد و رویشی را برای رشد تمامی محصولات یاد شده فراهم کرده‌است.
منابع
- «بانک اطلاعات تقسیمات کشوری». وب‌گاه رسمی وزارت کشور ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ مه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در آبان ۱۳۸۹. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=را بررسی کنید (کمک) - «نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1395». وب‌گاه رسمی مرکز آمار ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اکتبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۲.
- دائرةالمعارف بزرگ اسلامی بایگانی‌شده در ۳۱ اوت ۲۰۱۰ توسط Wayback Machine: سرواژهٔ بهبهان.
- استانداری خوزستان بایگانی‌شده در ۸ دسامبر ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine: استان ما. نقشه استان .
- «روستانت». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ اوت ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰ فوریه ۲۰۱۸.
