بند میزان

بند میزان سدی است در شوشتر و ساختهٔ دست انسان، مربوط به دوره ساسانیان که تا امروز پابرجاست. ساختن بند میزان شوشتر را به شاپور اول ساسانی نسبت می‌دهند.[1] بند میزان شوشتر در تاریخ ۸ خرداد ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۳۳۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.[2] در سال ۲۰۰۹ نیز این بند به همراه ۱۵ اثر تاریخی دیگر شوشتر در نشست سالانه کمیته میراث جهانی یونسکو در ۲۶ ژوئن ۲۰۰۹ (۵ تیرماه ۱۳۸۸) در شهر سویل اسپانیا، با احراز معیارهای ۱، ۲ و ۵ با عنوان نظام آبی تاریخی شوشتر به عنوان دهمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو با شماره ۱۳۱۵ به ثبت رسید.[3]

بند میزان
بند میزان
اطلاعات اثر
مکان ایران، استان خوزستان
نوعفرهنگی
معیار ثبتi, ii, v
شمارهٔ ثبت۱۳۱۵
منطقهآسیا و اقیانوس آرام
تاریخچه
تاریخچهٔ ثبت۲۰۰۹ (طی نشست سی‌وسوم)
اطلاعات ثبت ملی
شماره ثبت ملی۲۳۳۱
تاریخ ثبت ملی۸ خرداد ۱۳۷۸
دیرینگیدوره ساسانی
† منطقهٔ بر پایهٔ دسته‌بندی یونسکو

این سد، آب کارون را به نسبتهای ۲ و ۴ بین رودهای گرگر و شطیط تقسیم می‌کند. رود گرگر را دودانگه یا مسرقان نیز گویند و رود شطیط را چهاردانگه هم خوانند. مصالح بکار رفته در بند میزان سنگ (تراشیده شده شوشتر) و ساروج هستند. در توصیف اهمیت این سد کافیست تاریخ شوشتر را مرور کنیم که، شکسته شدن این سد بمنزله ازدیاد فقر و بدبختی در شوشتر و پابرجا بودن به‌همراه دیگر سازه‌های آبی شوشتر باعث آبیاری ۴۰هزار هکتار دشت میان آب شوشتر بوده‌است. این بند از چند دهانه تشکیل شده‌است که مهمترین آنها دهانه‌ای است جدا که تنظیم آب دو شاخهٔ رودخانه را انجام می‌دهد به گونه‌ای که اگر دبی گرگر بیشتر از یک سوم باشد آن را به شاخهٔ شطیط انتقال می‌دهد و بلعکس واین خود از شاهکارهای معماری این بند است.

مشکلات بند میزان
مسدود شدن دهانه‌های بند میزان

این بند تاریخی، به دلیل بی‌توجهی مسؤلان و سازمان میراث فرهنگی شهرستان شوشتر دچار مشکلاتی گردیده و دهانه‌های این بند، توسط شاخ‌وبرگ و تنهٔ درختانی که طغیان رودخانه به‌همراه آورده، کاملاً مسدود شده‌است. این اتفاق نه تنها باعث افزایش فشار آب بر بدنه این سازه آبی شده، بلکه جریان آب به سمت مجموعه آبشارهای شوشتر را نیز به شدت کند نموده‌است. در نتیجه تعدادی از آبشارها کاملاً خشک شده‌اند و مکانی که تا امروز سالم مانده در حال تخریب است.

جستارهای وابسته

منابع
  1. روحانی، بیژن، آبشارهای شوشتر و فاضلاب شهری، رادیو زمانه، ۹ تیر ۱۳۸۷.
  2. «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.
  3. «نظام آبی تاریخی شوشتر».
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.