بند قیصر

پل شادُروان شوشتر یا بند قیصر مربوط به دوران ساسانی است. این پل‌بند یکی از میراث جهانی یونسکو و یکی از بخش‌های ۱۳ گانه سیستم آبی تاریخی شوشتر است.[1] پل شادروان شوشتر دارای ۴۴ دهنه بوده و حدود ۵۰ درصد آن بازسازی شده‌است. وصف ساخت پل در شاهنامه فردوسی آمده است. فردوسی معمار پل را برانوش سپهدار اسیر شده رومی معرفی می‌کند، که در ازای ساخت پل به او وعده آزادی داده می‌شود. و پس از ساخت آزاد می‌گردد. [2]. به موجب روایات شرقی شاپور یکم شاهنشاه ساسانی پس از اسارت والریانوس امپراتور روم او را مجبور کرد که در ساختمان سد نزدیک به شوشتر کار کند. این سد ۱۵۰۰ قدم طول داشت و هنوز هم برای برگرداندن آب کارون به مزارع بکار می‌رود. احتمال قوی می‌رود که شاهنشاه ایران اسیران رومی را در ناحیهٔ گندی شاپور و شوشتر مستقر کرده باشد. این پل بند بعد از بندامیر بزرگ ترین پل بند سنگی ایران است.

شاپور یکم ساسانی در نقش رستم، شاپور ساسانی از اسیران معمار رومی در ساخت پلها و بندها و رودها در شوشتر استفاده کرد. این نقش، شکست والریانوس، امپراتور روم را به‌تصویر می‌کشد.
مختصات: ۳۲٫۰۵۳۷۲۳°شمالی ۴۸٫۸۴۸۶۸۷°شرقی / 32.053723; 48.848687
پل شادُروان
پل شادُروان
اطلاعات اثر
مکانایران
نوعپل
معیار ثبت(i)(ii)(v)
شمارهٔ ثبت1315
منطقهاستان خوزستان شهرستان شوشتر
تاریخچه
تاریخچهٔ ثبت۲۰۰۹ (طی نشست سی‌وسومین)
اطلاعات ثبت ملی
شماره ثبت ملی۷۸
تاریخ ثبت ملی۱۵ دی ۱۳۱۰
دیرینگیساسانیان
† منطقهٔ بر پایهٔ دسته‌بندی یونسکو

ثبت ملی و ثبت در فهرست میراث جهانی

بند قیصر یا پل شادُروان شوشتر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۷۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.[3] در سال ۲۰۰۹ نیز این پل-بند به همراه ۱۵ اثر تاریخی آبی دیگر شوشتر به صورت یکجا در نشست سالانه کمیته میراث جهانی یونسکو در ۲۶ ژوئن ۲۰۰۹ (۵ تیرماه ۱۳۸۸) در شهر سویل اسپانیا، با احراز معیارهای ۱، ۲ و ۵ با عنوان نظام آبی تاریخی شوشتر به عنوان دهمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو با شماره ۱۳۱۵ به ثبت رسید.[4]

پیشینه
نقاشی بند قیصر (شادُروان) در دهه ۱۸۸۰ میلادی

این سد ۱۵۰۰ قدم طول داشت و احتمال قوی می‌رود که شاهنشاه ساسانی ایران برای ساخت آن اسیران رومی را در ناحیهٔ گندی شاپور و شوشتر بکار گماشته باشد. پل بند شادروان دارای ۴۴ دهانه بوده که در حال حاضر تعداد ۳۷ دهانه آن موجوداست. ظاهراً این پل در طول تاریخ چند بار به عمد تخریب شده‌است.

ساخت پل بنا بر شاهنامه فردوسی [5]

فردوسی در شاهنامه ساخت این پل را به دوره شاپور یکم ساسانی، توسط معمار رومی برانوش که اسیر جنگی بود، نسب می‌دهد، که در مقابل به برانوش وعده آزادی پس از ساخت پل را می‌دهد. فردوسی در شاهنامه ساخت پل شادروان را چنین آورده‌است.

همی برد هر سو برانوش رابدو داشتی در سخن گوش را
یکی رود بد پهن در شوشترکه ماهی نکردی برو بر گذر
برانوش را گفت گر هندسیپلی ساز آنجا چنان چون رسی
که ما بازگردیم و آن پل به جایبماند به دانایی رهنمای
به رش کرده بالای این پل هزاربخواهی ز گنج آنچه آید به کار
تو از دانشی فیلسوفان رومفراز آر چندی بران مرز و بوم
چو این پل برآید سوی خان خویشبرو تازیان باش مهمان خویش
ابا شادمانی و با ایمنیز بد دور وز دست اهریمنی
به تدبیر آن پل به‌استاد مردفراز آوریدش بران کارکرد
بپردخت شاپور گنجی برانکه زان باشد آسانی مردمان
چو شد شه برانوش کرد آن تمامپلی کرد بالا هزارانش گام
چو شد پل تمام او ز شوشتر برفتسوی خان خود روی بنهاد تفت[6]

نگارخانه
  • نقاشی پل شادروان

جستارهای وابسته

منابع
  1. «نظام آبی تاریخی شوشتر».
  2. شاهنامه فردوسی، بر پایه چاپ مسکو، انتشارات هرمس صفحه 1237
  3. «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.
  4. «نظام آبی تاریخی شوشتر».
  5. شاهنامه فردوسی، بر پایه چاپ مسکو، انتشارات هرمس، صفحه 1237
  6. شاهنامه فردوسی، بر پایه چاپ مسکو، انتشارات هرمس، صفحه 1237
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ بند قیصر موجود است.
  • زرین کوب، عبدالحسین. تاریخ مردم ایران. تهران: انتشارات امیر کبیر، ۱۳۶۴
  • کریستین سن، آرتور. ایران در زمان ساسانیان، ترجمهٔ رشید یاسمی. چاپ پنجم. تهران: انتشارات امیرکبیر ۱۳۶۷
  • شاهنامه فردوسی، نسخه مسکو، جلد هفتم
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.