سی‌وسه‌پل

سی‌وسه‌پل یا پل الله‌وردی‌خان پلی است با ۳۳ دهانه، ۲۹۵ متر طول و ۱۴ متر عرض، که زیرنظر الله‌وردی‌خان اوندیلادزه و با معماری استاد حسین بنا اصفهانی[1]بر روی زاینده‌رود در شهر اصفهان و همزمان با حکومت شاه عباس صفوی ساخته شده و جای برگزاری مراسم جشن آب‌پاشان و همچنین مراسم خاج‌شویان ارامنهٔ اصفهان در دورهٔ صفویه بوده‌است. اندیشهٔ بنای سی‌وسه‌پل در سال ۱۰۰۸ هجری قمری و در دوازدهمین سال پادشاهی شاه عباس یکم به وجود آمد و در سال ۱۰۱۱ هجری قمری، الله‌وردی‌خان اوندیلادزه گرجی، سردار مشهور او مأمور اتمام ساختمان پل گردید.[2] در سفرنامه‌های سیاحان اروپایی آن دوران؛ به برگزاری این جشن اشاره‌هایی شده‌است. در این جشن که در ۱۳ تیرماه هر سال برگزار می‌شد مردم با پاشیدن آب و گلاب روی یک‌دیگر در این مراسم شرکت می‌کرده‌اند.[3] ارامنهٔ جلفای اصفهان هم مراسم خاج شویان خود را در محدوده همین پل برگزار می‌کرده‌اند. این پل یکی از شاه‌کارهای معماری و پل‌سازی ایران محسوب می‌شود و از زیبایی و عظمت منحصر به فردی برخودار است.

سردیس الله وردی خان گرجی بانی پل
سی‌وسه‌پل
نمایی از سی وسه پل در شب
نامسی‌وسه‌پل
کشورایران
استاناصفهان
شهرستاناصفهان
اطلاعات اثر
نام محلیسی وسه پل
نام‌های دیگرپل الله‌وردی‌خان
نام‌های قدیمیپل الله‌وردی‌خان
دیرینگی۴ سده
دورهٔ ساخت اثرصفویان
بانی اثرالله‌وردی‌خان اوندیلادزه
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت۱۱۰
تاریخ ثبت ملی۱۵ دی ۱۳۱۰
اطلاعات بازدید
امکان بازدیدوجود دارد
سی‌وسه‌پل، پل الله‌وردی‌خان
نام رسمی سی‌وسه‌پل
محل اصفهان
طرّاح استاد حسین بنا اصفهانی
شمار دهنه‌ها ۳۵
درازا ۲۹۵
پهنا ۱۳٫۷۵
تاریخ گشایش ۹۷۵ هجری شمسی

پرسی سایکس، سی‌وسه‌پل را یکی از پل‌های درجه اوّل جهان خواند،[4] شاردن آن را شاه‌کار معماری و شگفت‌آفرین[5][6] و دن گارسیا آن را از بهترین آثار معماری ایران خواند.[6][7] و به قول لرد کرزن «انسان هیچ انتظار ندارد برای دیدن آنچه که روی هم رفته می‌توان آن را باشکوه‌ترین پل دنیا نامید، ناچار از مسافرت به ایران باشد».[8] دن گارسیا در این باره می‌نویسد: «این پل نیز از بناهای الله‌وردی‌خان گرجی است و با این‌که دشمنان و حاسدانش می‌گویند این بنا با پول ساخته شده‌است، نمی‌توانند انکار کنند که بانی شخص اوست. اما باور عموم مردم این است که الله‌وردی‌خان پل را به خرج خود ساخته‌است».[6][7]

یکی از شعرای دورهٔ صفویه به نام شیخ علی نقی کمره‌ای تاریخ بنای پل را در شعری به گونهٔ ماده تاریخ، سال ۱۰۰۵ هجری به حساب آورده‌است و این سال، درست هم‌زمان با روزهایی است که خیابان بی‌همتای چهارباغ هم ساخته شده‌است. سی‌وسه‌پل، چهارباغ عباسی را به چهارباغ بالا متصل می‌کند.[9]

این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۱۱۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[10]

بر اساس نظر کارشناسان زمین‌شناسی و میراث‌فرهنگی مصالح، پایه و فونداسیون این پل به گونه‌ای طراحی شده که استحکام آن تنها در رطوبت است و خشکی ادامه‌دار رودخانه در درازمدّت امکان خطر برای سی‌وسه‌پل را بسیار فراوان می‌نماید.

  • دویست ریالی - پشت اسکناس عنوان: پل الله وردی خان در اصفهان
سی و سه پل اصفهان
اصفهان - پل تاریخی الله وردی خان یا سی و سه پل
اصفهان - سی و سه پل

نگارخانه
  • سی و سه پل در دوره محمد شاه قاجار اثر اوژن فلاندن
  • نمای سی‌وسه‌پل در شب.
  • بر روی پل در روز
  • تمام نما
  • تعمیر پل
  • نمایی از طبقه زیرین پل
  • نمایی از بالای یکی از پل‌ها
  • نمایی از حوزهٔ رودخانه و پل در زمان خشک شدن
  • نمایی از سی و سه پل
  • سی‌وسه‌پل ۱۳۸۲ خورشیدی
  • نمایی از سی و سه پل در شب
  • نقاشی از «سی‌وسه‌پل» در سده هفدهم میلادی اثر ژان شاردن
  • نقاشی از روی «سی‌وسه‌پل» در سده هفدهم میلادی اثر ژان شاردن
  • نمایی در شب از سی‌وسه‌پل در بستر بی‌آب زاینده‌رود
  • زاینده رود خشک و سی‌وسه‌پل
  • ایران - اصفهان - زاینده رود و سی و سه پل
  • پل تاریخی الله وردی خان یا سی و سه پل - اصفهان - ایران
  • سی و سه پل و خشک شدن آب رودخانه
  • نمایی از مسیر روی سی و سه پل

پانویس
  1. «سی و سه پل و تاریخچه و معرفیل». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ فوریه ۲۰۱۹.
  2. «سی و سه پل (پل الله وردی خان) در اصفهان». سیتی پدیا.
  3. «تاریخچه سی و سه پل اصفهان». آسمونی.
  4. سایکس، تاریخ ایران، ۲۸۹.
  5. شاردن، سفرنامهٔ شاردن، ۱۵۲۷.
  6. مولیانی، جایگاه گرجی‌ها در تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران، ۲۴۸–۲۴۹.
  7. دن گارسیا، سفرنامهٔ دن گارسیا، ۲۲۱.
  8. سیوری، ایران عصر صفوی، ۱۶۷.
  9. «سی و سه پل، تیشینه».
  10. «سازمان میراث فرهنگی و صنایع‌دستی و گردشگری». سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران. دریافت‌شده در ۲۰۱۱-۰۵-۱۹.

منابع
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به سی‌وسه‌پل در ویکی‌گفتاورد موجود است.
  • سایکس، سرپرسی. تاریخ ایران. تهران: انتشارات دنیای کتاب، ۱۳۵۷.
  • شاردن، ژان. سفرنامهٔ شاردن. تهران: انتشارات توس، ۱۳۷۲.
  • مولیانی، سعید. جایگاه گرجی‌ها در تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران. اصفهان: یکتا، ۱۳۷۹.
  • سیلوا فیگوئرا، دن گارسیا. سفرنامهٔ دن گارسیا. تهران: انتشارات نو، ۱۳۶۳.
  • آشنایی با شهر تاریخی اصفهان، لطف‌الله هنرفر
  • وبگاه شهرداری اصفهان
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.