شهرستان خور و بیابانک

شهر خور (به انگلیسی:khoor) مرکز شهرستان خور و بیابانک در ۳۹۰ کیلومتری شرق شهر اصفهان واقع است. آب و هوای این منطقه تا ۵۰+ رسیده به خاطر همین این شهر منبع خرما و گندم هست.

شهرستان خور و بیابانک
اطلاعات کلی
کشور ایران
استاناصفهان
مرکز شهرستانخور
سایر شهرهاخور و جندق، فرخی
بخش‌هابخش مرکزی
سال تأسیس۱۳۸۸
نام‌های پیشینده خور
مردم
جمعیت۱۹٬۷۶۱ (۱۳۹۵)
مذهبشیعه , شیخی
جغرافیای طبیعی
مساحت12 هزار كیلومتر مربع کیلومتر مربع
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه۲۰درجه سانتیگراد
بارش سالانه۷۵میلیمتر

جغرافی دانان نخستین جهان اسلام چون ابن خردادبه و اسطخری و مقدسی و به دنبال آنها ناصرخسرو از خور و بیابانک با نام سه ده یاد کرده‌اند که عبارتند از: بیاذق (بیاذه)، جرمق (گرمه) و ارابه (اردیب ). به گفته اینان روستاهای مزبور بر سر راه اصفهان به نیشابور قرار گرفته بودند.[1]

در دوره قاجاریه خور و بیابانک را قرای سبعه می‌گفتند و بنا به نوشته اعتمادالسلطنه در مرآت البلدان این قراء عبارت بودند از: خور، جندق، فرخی، مهرجان، بیاضه، اردیب و گرمه.

از نوشته‌های مورخین و جغرافیدانان چنین بر می‌آید که منطقه خور و بیابانک به تناوب جزیی از استان یزد، خراسان، قومس (سمنان) به‌شمار می‌رفته‌است. در قرن چهارم و پنجم هجری از توابع خراسان و یزد و در دوران صفویه و قاجاریه از توابع یزد و سمنان بوده‌است. اسناد راهگشا در این مورد، سفرنامه ناصر خسرو، نزهه القلوب حمدالله مستوفی قزوینی، احسن التقاسیم مقدسی، المسالک و الممالک استخری، معجم البلدان یاقوت حموی، صوره الارض ابن حوقل و… می‌باشد.

در منطقه خور و بیابانک ۱۲۶ آبادی بزرگ و کوچک وجود دارد. روستاهای بخش خور از نوع متراکمند و خانه‌ها در مظهر قنات چشمه یا در راستای جوی آب پیش رفته‌اند. چنان‌که در شهر خور بافت قدیمی بر روی کانال قنات دهزیر بنا گشته‌است. مواد و مصالح خانه‌های روستایی از گِل و خشت و سقف خانه‌ها، گنبدی یا تخت با اندود کاهگل است. در دوران معاصر خانه‌ها به سبک و سیاق شهرهای بزرگ ساخته می‌شود.

روستای اردیب مقر فرمانروایی منطقه بوده و دارای آثار و اماکن قدیمی من جمله خانه‌های قدیمی دیوانخانه اسماعیل خان عرب عامری، خانه خلوت سهام السلطنه، خانه محمدرضابیک زفرقندی، خانه محمدابراهیم بیک زفرقندی و… می‌باشد.

در تپه‌های باستانی روستای ایراج که در سالهای اخیر مورد اکتشاف قرار گرفته‌است اشیایی با قدمت ۴۵۰۰ سال تا ۵۰۰۰ سال بدست آمده و این تپه‌ها به ثبت میراث فرهنگی استان اصفهان رسیده‌است.

همچنین قبرستان گبرهای ایراج، دخمه ایراج و، قلعه‌های بیاضه، گرمه و ایراج، همچنین قبرستان کشته‌های گرمه و آثار دیگر نشان دهنده قدمت شهرستان خورو بیابانک می‌باشد.

مردم خور به گویش خوری با یکدیگر حرف میزنند.

تقسیمات کشوری

خور و بیابانک شامل دهستان‌های خرمدشت، ابراهیم آباد، جعفرآباد،اردیب، ایراح، گرمه، بازیاب، بیاضه، مصر، عروسان، هفتومان، مهرجان و چاهملک می‌باشد شهرها: خور و جندق و فرخی

محصولات و تولیدات

کاشت و داشت و برداشت پسته ابتدا در خرمدشت در سیزده کیلومتری شهر خور توسط برادان توکل بنیان گذاشته شد و سپس در سایر روستاهای این شهرستان و شهرستان نائین به شکل گسترده‌ای گسترش یافت.[2][3]همچنین شترداری به شکل وسیعی در این شهرستان رواج دارد.[3] کارخانه پتاس خور بزرگترین در نوع خود در ایران و یکی از معدود کارخانه‌های تولید پتاس در جهان است.[4] همچنین خرما محصول دیگر شهر خور است.[5]

گردشگری

روستاهای مصر، گرمه، آبگرم، جندق،مهرجان، اردیب، ایراج و بیاضه از جاذبه‌ها مهم گردشگری و اکوتوریسم در این شهرستان است. همچنین دریاچه نمک خور یکی از جاذبه‌های گردشگری آن به شمار می‌آید.[6][7] همنچنین بنای امازاده سید داوود شهر خور نیز یک جاذبه گردشگری آن است.

مشاهیر

استاد حبیب یغمایی شاعر و نویسنده وصاحب امتیاز مجله مشهور یغما زاده شهر خور است و مقبره او خارج از قبرستان شهر خور و در مجاورت آن قرار دارد. یغمای جندقی از شعرا و مشهورترین مرثیه سرایان و هجو سرایان ایرانی نیز از این خطه است و شمای مقبری او در مجاورت امامزاده سید داوود شهر خور است. شهر خور شاعران محلی زیادی نیز دارد و ادبیات در آن بسیار ارج داشته است.

منابع
  1. (کتاب‌شناسی توصیفی خور و بیابانک، آل داود، سیدعلی. 1384)
  2. 1363 (۲۰۱۹-۰۹-۲۶). «مجهزترین کارگاه فرآوری پسته در خور و بیابانک افتتاح شد». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۲۶.
  3. «کاهش 90 درصدی تولید پسته در خور وبیابانک». www.iribnews.ir. ۲۰۲۰-۰۳-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۲۶.
  4. «تصویر | مجتمع پتاس خور و بیابانک ؛ نخستین تولیدکننده پتاس در ایران». همشهری آنلاین. ۲۰۱۹-۱۰-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۲۶.
  5. 10 (۲۰۱۸-۰۹-۰۴). «برداشت خرما در خور و بیابانك آغاز شد». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۲۶.
  6. «کویر خور گنجینه‌ای از جاذبه‌های گردشگری + تصاویر- اخبار استانها - اخبار تسنیم - Tasnim». خبرگزاری تسنیم - Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۲۶.
  7. 10 (۲۰۱۸-۰۹-۰۱). «مجتمع گردشگری پتاس خور و بیابانك افتتاح شد». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۲۶.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.