کلیسای زور زور

کلیسای مریم مقدس زور زور (به ارمنی Ծոր Ծորի Սուրբ Աստվածածնի մատուռ - به انگلیسی Chapel of Dzordzor)، نام کلیسایی است واقع در استان آذربایجان غربی، شهرستان ماکو و در ۱۲ کیلومتری شمال غرب قره کلیسا و در نزدیکی روستای بارون، در دهنه دره‌ای که رودخانه زنگی مار از آن جاریست و در دامنه کوهپایه‌ای که به یک تنگنای بسیار فشرده می‌رسد، بنا گردیده‌است. این کلیسا از جمله بناهای تاریخی ایران است که در فهرست آثار ملی ایران و فهرست میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده‌است؛ همچنین روستای بارون نیز به‌طور جداگانه در فهرست یونسکو جای دارد. در سال ۱۳۶۷ به دلیل آبگیری سد بارون، کلیسا با مصالح موجود عیناً به نقطه‌ای مرتفع‌تر در ۶۰۰ متری محل اصلی منتقل گردید.[1]

کلیسای زور زور
دورنمای کلیسای زور زور
موقعیت در ایران
اطلاعات اولیه
موقعیت۱۲ کیلومتری شمال غرب قره کلیسا و در نزدیکی روستای بارون
مختصات۳۹°۱۱′۱۶٫۸۱″ شمالی ۴۴°۲۸′۳۴٫۷۷″ شرقی
مختصات: ۳۹°۱۱′۱۶٫۸۱″ شمالی ۴۴°۲۸′۳۴٫۷۷″ شرقی
دینکلیسای حواری ارمنی
شهرستانشهرستان ماکو
استاناستان آذربایجان غربی
کاربریفعال
متولّیخلیفه‌گری ارامنه آذربایجان
گونه معماریکلیسا
سبک‌ معماریمعماری ارمنی
بنیان‌نهادندوره
تکمیل شدنبین سال‌های ۱۳۱۵–۱۳۴۲ میلادی
کشورایران
اطلاعات اثر
کاربریمذهبی
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت۶۱۵۷
تاریخ ثبت ملی۷ مهر ۱۳۸۱
اطلاعات اثر
نوعفرهنگی
معیار ثبتi, iii, iv
شمارهٔ ثبت۱۲۶۲
منطقهآسیا
تاریخچه
تاریخچهٔ ثبت۲۰۰۸ (طی نشست سی‌ودوم)
† منطقهٔ بر پایهٔ دسته‌بندی یونسکو

تاریخ

تاریخ بنای زور زور بین سال‌های ‎ ۱۳۱۵–۱۳۴۲ میلادی تخمین زده می‌شود و توسط اسقف اعظم کلیسای تادئوس مقدس، به نام «زکریا» از خاندان بزرگ و مالکین آن منطقه، ساخته شده و به صورت مدرسه تعلیمات دینی و فرهنگی و ادبی، زیر نظر اسقف «هوانس یرزنقاتسی» (یرزنگاتسی) که یکی از مشاهیر ادب و تعلیم و تربیت ارمنیان محسوب می‌شود اداره می‌شد؛ او در سال ۱۳۴۱ میلادی مقیم این کلیسا بود، و به این سبب او را «زور زورتسی» (Hovanes yerznkatsi - Tsortsoretsi) نیز می‌نامند.

معماری کلیسا

این کلیسای صلیبی شکل است و ابعاد بیرونی آن ۷/۲۰ × ۵/۱۰ و ارتفاع آن پس از تجزیه و تحلیل تناسبات پلان و انتقال آن بر نمای ساختمان، ۱۲/۵۸ به دست آمده‌است. این کلیسا همانند سایر کلیساهای ارمنی که در آن روزگار ساخته می‌شد، با سنگ‌های تراشیده شده در حجمهای مختلف ساخته شده‌است. نمای کلیسا بسیار ساده است و فقط اطراف پنجره‌ها و نورگیرها با ستون‌های کاذبی که به قوس جناغی ختم می‌شوند تزیین شده‌است.

دوباره‌سازی کلیسا

وزارت نیرو به منظور تأمین آب به دشت ماکو، پروژه سد مخزنی بارون را به تصویب رسانید و از سال ۱۳۶۶، عملیات ساختمانی آن شروع شد. کلیسا در همان نقطه‌ای قرار گرفته بود که دیوار حائل سد نیز می‌بایستی در آنجا بر پا می‌گردید و طبق نقشه‌های مصوب، پس از اتمام آن و آبگیری دریاچه، کلیسای مزبور در دریاچه سد غرق می‌شد. از طرفی عملیات خاکبرداری تونل‌های انحرافی و یک رشته انفجارهای ساختمانی به بقیه بنای کلیسا آسیب فراوانی وارد نموده بود. به همین علت مدیریت اجرائی سازمان میراث فرهنگی کشور، با موافقت وزارت نیرو و همکاری شرکت‌های (مهاب قدس و پیماب) و سازمان آب و برق منطقه‌ای و همچنین توسط کارشناسان سازمان میراث فرهنگی و به همکاری متخصصین و معماران جمهوری ارمنستان در مدت ۲۵ روز، با رعایت نکات علمی، سنگ به سنگ، لایه‌های دیوار چینی شماره گذاری، پیاده و به محل دیگری با ارتفاع حدود ۱۱۰ متر و به فاصله ۶۰۰ متری آن نقطه، منتقل و بر روی یک برآمدگی صخره‌ای، از نو بنا گردید.[2]

جستارهای وابسته

پانویس
  1. «آیا کلیسای زورزور را می‌شناسید». تبیان. دریافت‌شده در ۶ شهریور ۱۳۸۹.
  2. ابراهیم حیدری. «گزارش نجات‌بخشی و دوباره‌سازی بنای تاریخی کلیسای زُر زُر» (PDF). ensani.ir: ۱۶۸-۱۶۹. دریافت‌شده در ۸ ژوئن ۲۰۱۹.

منابع
  • ملکمیان، لینا (۱۳۸۰). کلیساهای ارامنه ایران. دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
  • پروژه جابجائی و دوباره‌سازی کلیسای مریم مقدس-کلیسای زور زور، نویسنده:واروژان آراکلیان، فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره ۱۱ و ۱۲ - بهار و تابستان ۱۳۷۹
  • کتاب ارمنیان ایران، آندرانیک هویان، مرکز بین‌المللی تمدنها با همکاری انتشارات هرمس ۱۳۸۰، شابک ۲-۰۰۷-۳۶۳-۹۶۴. (صفحه ۱۳۶ تا ۱۳۷ کلیساهای ارمنیان در ایران)
  • کلیساهای ارمنیان ایران، نویسنده:آندرانیک هویان، سازمان میراث فرهنگی کشور (پژوهشگاه)، معاونت معرفی و آموزش اداره کل آموزش انتشارات و تولیدات فرهنگی ۱۳۸۲
  • مروری بر کلیساهای ارامنهٔ استان آذربایجان غربی، نویسنده: نادره شجاع دل، فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره ۳۳ - سال نهم - پاییز ۱۳۸۴
  • پراکندگی کلیساهای تاریخی ارمنیان در آذربایجان غربی، نویسنده: بهروز خان محمدی، فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره ۳۱ - سال نهم - بهار ۱۳۸۴
  • کلیسای مریم مقدس (زور زور)، ماکو،درگاه کویر
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.