عبدی یمینی

عبدالرضا یمینی معروف به عبدی یمینی (زاده ۲۹ خرداد ۱۳۳۲، تهران _ درگذشت ۲۴ تیر ۱۳۸۸، قزوین، روستای جنت‌آباد) آهنگساز، تنظیم‌کننده، رهبر ارکستر و نوازنده ایرانی بود.

عبدی یمینی
اطلاعات پس‌زمینه
نام شناسنامه‌ایعبدالرضا یمینی
نام(های) دیگرعبدی یمینی
زاده۲۹ خرداد ۱۳۳۲
۱۹ ژوئن ۱۹۵۳
تهران، ایران
درگذشته۲۴ تیر ۱۳۸۸ (۵۶ سال)
۱۵ ژوئیه ۲۰۰۹
حوالی روستای جنت‌آباد، قزوین
علت مرگسقوط هواپیما
پرواز شماره ۷۹۰۸ هواپیمایی کاسپین
ژانرپاپ
ارکسترال
جاز
راک
ساز(ها)پیانو، کیبورد، گیتار
سال‌های فعالیتاز اواخر دههٔ ۵۰ تا زمان مرگ
سازهای اصلی
پیانو، کیبورد، گیتار
تحصیلاتفوق لیسانس موسیقی
دانشگاهانگلستان

زندگی‌نامه

عبدالرضا یمینی مشهور به عبدی یمینی در سال ۱۳۳۲ خورشیدی در شهر تهران به دنیا آمد. از کودکی شیفتهٔ موسیقی بود و علی‌رغم مخالفت‌های پدرش، زندگی خود را وقف موسیقی نمود.[1]

وی از نوجوانی با نواختن اغلب سازهای غربی رایج در ارکسترهای ایرانی، و به ویژه با گیتار و کیبورد و پیانو آشنا شد و در سنین جوانی، به عنوان نوازنده به ارکستر برخی خوانندگان روز پیوست.

وی از جمله یکی از نوازندگان شبه کنسرتی بود که فریدون فروغی در سال ۵۸، و با نخستین آهنگ‌های بعد از انقلاب خود اجرا نمود. این کار که در استودیو ضبط می‌شد، نقطهٔ عطفی در فعالیت هنری عبدی یمینی محسوب می‌شد.[2]

خروج از ایران

یمینی پس از آن برای ادامه تحصیل به انگلستان مهاجرت کرد و پس از به پایان رساندن تحصیلات مقدماتی موسیقی خود در ساوثِند کالج southend college انگلستان، تحصیلات عالی موسیقی را در دانشگاه university of surrey انگلیس ادامه داد و سرانجام در سال ۱۹۸۳ با اخذ درجه فوق لیسانس فارغ‌التحصیل گردید.[3] وی همچنین مدتی نیز به اتریش رفت و در وین به یادگیری مبانی موسیقی کلاسیک پرداخت.[1]

در نهایت وی توانست علاوه بر اخذ مدرک فوق لیسانس در رشتهٔ موسیقی، به تکمیل دانش موسیقایی خود بپردازد و پس از طی دوره‌های خویش در لندن و وین در سال ۱۳۶۲ خورشیدی فارغ‌التحصیل شود و فعالیت هنری خویش را به شکل گسترده‌تر و حرفه‌ای تری دنبال نماید.[2]

عبدی یمینی فعالیت‌های هنری خود را از دههٔ هشتاد میلادی با تشکیل یک گروه موسیقی در همراهی با آرمیک آغاز کرد. البته حضور عبدی این بار منحصر به نوازندگی او نبود و در زمینه‌های دیگر همچون تنظیم و آهنگسازی و رهبری ارکستر نیز در گروه مذکور فعالیت داشت.[3]

در این گروه که به زودی به صورت یکی از بهترین گروه‌های موسیقی در دههٔ ۸۰ میلادی درآمد، عبدی به عنوان رهبر ارکستر و نوازندهٔ کیبورد فعالیت می‌کرد و نوازندگانی چون آرمیک وی را همراهی می‌نمودند. گروهی که عبدی یمینی گرد هم آورده بود شامل بهترین نوازندگان می‌شد و به ویژه با تنظیم و اجرای ترانه‌های داریوش اقبالی این گروه بین مردم شناخته شد.

البته عبدی یمینی در وهلهٔ نخست یک تنظیم‌کننده خارق‌العاده بود، تنظیم‌کننده‌ای که آثارش همگی نشانگر هنر تنظیم و ساختارشکنی او در دههٔ ۸۰ میلادی است و وی را به عنوان هنرمندی برجسته معرفی می‌کند. نخستین تنظیم جدی عبدی یمینی تنظیم ملودی «دلبر» فرید زولاند بود که با صدای ابی منتشر شد (تو ای بال و پر من رفیق سفر من …)[3]

یمینی بعد از آن همکاری خود را به عنوان نوازنده و رهبر ارکستر با خوانندگان پاپ ایرانی از جمله خود اِبی آغاز کرد.[2]

وی همچنین در مقام آهنگساز و به وِیژه تنظیم‌کننده نیز با سایر خوانندگان ایرانی شروع به فعالیت نمود و در زمانی نه چندان طولانی با تنظیم‌های به روز و مناسب خویش، توانست خود را به عنوان موزیسینی بزرگ مطرح کند.[2]

از همکاری‌های عبدی یمینی به عنوان آهنگساز و تنظیم‌کننده می‌توان جدای از همکاری همیشگی اش با داریوش و تا حدی با ابی، به همکاری او با خوانندگانی چون معین، منصور، هاتف، شهیار قنبری و… اشاره کرد.

اوج فعالیت‌های وی از میانهٔ دهه ۶۰ تا اواخر دههٔ هفتاد خورشیدی بود و در این مدت نام وی در همراهی با خوانندگانی چون: داریوش، ابی، هاتف ،لیلا فروهر، معین، منصور، عارف، نوش آفرین، فرزین، شهیار قنبری، ناهید، شهرام شب‌پره، امید و… به عنوان آهنگساز و تنظیم‌کننده و همین‌طور به عنوان همکاری‌کننده با این خوانندگان در کنسرتهایشان همواره به چشم می‌خورد.[2]

از بهترین کارهای وی در این دوران آلبوم «امان از…» با صدای داریوش اقبالی می‌باشد که آهنگسازی و تنظیم تمامی تمامی ترانه‌های این آلبوم که سرودهٔ شهیار قنبری بود، توسط او انجام گرفت. این آلبوم در سال ۱۹۹۲ میلادی(۱۳۷۱ خورشیدی) منتشر شد.

در واقع برای مدتی عبدی و داریوش و شهیار قنبری مثلث هنری متفاوتی را در عرصهٔ موسیقی پاپ ایرانی ایجاد کردند که به نوعی یادآور مثلث هنری «اسفندیار منفردزاده، فرهاد و شهیار قنبری» در نسل پیش از آن‌ها بود.[4]

از جمله زیباترین ملودی‌های خلق شده توسط عبدی یمینی در این دوران ملودی ترانهٔ «به بچه هامون چی بگیم» با کلام اردلان سرفراز و صدای داریوش اقبالی بود. تنظیم شاهکار عبدی در این کار و استفاده از ساز گیتار برای همخوانی کلام و ملودی، به نوعی بی‌نظیر بود.[3]

یکی از کارهای بزرگ و شاخصی که عبدی یمینی در این سال‌ها و طی مدت همکاری با داریوش به انجام رساند و تاکنون چندان به آن پرداخته نشده‌است، بازسازی مجدد برخی از آهنگ‌های دههٔ ۵۰ بود که با صدای داریوش خوانده شده بود. آهنگ‌هایی که اگر چه ملودی‌های بسیار قوی و همچنین تنظیم‌های خوبی برای سالهای دههٔ پنجاه به‌شمار می‌آمدند، ولی برای دهه‌های بعد کمی کهنه و غبارآلود به نظر می‌رسیدند. امّا عبدی با تنظیم مجدد و گسترش ملودی بعضی از این آهنگ‌ها، کاری به مراتب شنیدنی تر از اصل آن‌ها را عرضه کرد. ترانه‌هایی مانند: رهگذار عمر، وطن پرندهٔ پَر در خون، به من نگو دوست دارم، علی کنکوری، جنگل، بن‌بست، اجازه، خونه، شقایق، زندونی، پریا و… نمونه‌هایی از این ترانه‌های بازسازی شده هستند که در آلبوم صحنه ۱ و ۲ ارائه شده‌اند. در این زمینه برخی حتی اجراهایی که با تنظیم عبدی ضبط شده‌اند را، به اجرای اورجینال این آهنگ‌ها ترجیح می‌دهند.[5]

رهبری ارکستر داریوش در جریان کنسرتهای او از مهمترین کارهای انجام شده توسط یمینی بود، طوری‌که کیفیت کنسرت‌های داریوش پیش و پس از همراهی عبدی یمینی با وی، تفاوت بسیار زیاد و واضحی را نشان می‌دهد. اساساً بسیاری این موضوع که کنسرت‌های دههٔ نود میلادی داریوش همواره با رهبری «عبدی یمینی» و «آرمیک» همراه بوده‌است را، نشان‌دهندهٔ دقت و توجه و ارزشی می‌دانند که داریوش با همکاری با این هنرمندان بزرگ به کارش داده‌است.[6]

البته عبدی علاوه بر نوازندگی و تنظیم و رهبری ارکستر برای داریوش در ارکستر هایده ومعین نیز حضور چشم‌گیری داشت به شکلی که در آخرین شب برنامهٔ هایده او نیز حضور داشت.[3]

عبدی همچنین تنظیم چهار آلبوم بی کلام با نام آن روزها به نوازندگی ویلن فرید فرجاد را برعهده داشت.[2]

کارهای منتشرنشده زیادی هم از این تنظیم‌کننده برجسته باقی‌مانده که می‌توان به آلبوم عزیز قصه با صدای عارف اشاره کرد که وی چند کار در این مجموعه دارد یا آلبومی با صدای داریوش در فضای عرفانی با اشعار حافظ که تمام بار موسیقی آن برعهده یمینی بوده‌است و کارهایی دیگر که برخی از آن‌ها منتشر شده‌اند. همچنین یکی از آخرین کارهای شنیده شده عبدی تنظیم آهنگ سفیر با صدای هاتف بود.[2]

بازگشت به ایران

عبدی یمینی از حدود سال ۷۷ یعنی در اواخر دههٔ ۹۰ لس آنجلس را ترک کرده و به ایران بازگشت و به همکاری با خوانندگان جوان داخل کشور از جمله محمد خاکپور، در زمینه تنظیم و آهنگسازی پرداخت.[7]

البته برخی علت بازگشت یمینی به ایران در دههٔ نود را به دلیل مشکلات شخصی وی دانسته‌اند.[5] امّا داریوش اقبالی که از دوستان نزدیک او به‌شمار می‌آید، علت این بازگشت را خستگی و دلزدگی او از فضای محافل هنری لس آنجلسی ذکر کرده‌است.[1]

البته برخی هم عبدی را هنرمندی در اوج زایش و آفرینش توصیف می‌کنند که بازگشت او به ایران با نوعی توقف در روند کار هنری او همراه بوده‌است. توجیه این افراد این است که کارهایی که عبدی یمینی برای محمد خاکپور انجام داده‌است، گرچه کارهای زیبایی بوده‌اند، ولی در مقایسه با میراثی که وی از خود در لوس آنجلس به جا گذاشته‌است، خیلی کم به نظر می‌رسد.[5]

به هر حال بعد از اینکه عبدی به ایران برگشت، فعالیت هنری خود را کم و بیش ادامه داد و با چند خواننده داخل کشور نیز به همکاری پرداخت. اولین کار وی در ایران آهنگسازی و تنظیم چهار قطعه در آلبوم پل به خوانندگی محمد خاکپور بود که در سال ۷۸ منتشر شد. آلبوم «پل» از بهترین آثار منتشره یمینی در ایران بود[2] وی پس از آن در حدود سال ۸۰ دو کار را برای احمد کربلایی آهنگسازی و تنظیم کرد که جزو تولیدات مرکز موسیقی صدا و سیما محسوب می‌شدند و هر دوی آن‌ها کارهای کم و بیش موفقی بودند و از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران بارها پخش شدند.[2]

آخرین کاری که از وی منتشر شده تنظیم آهنگ خسته با صدای محسن آصف بود که در حدود سال ۱۳۸۴ به بازار آمد.[2] آخرین کاری که با آهنگسازی و تنظیم عبدی یمینی قرار است منتشر شود، تک ترانه‌ای است به نام «پرواز» که سرودهٔ سپهر قادری است و خواننده اش مهیار عسگری است. اما با وجود چنین کارهایی در مجموع باید گفت که عبدی یمینی پس از بازگشت به ایران بسیار کم‌کار بود و با خوانندگان معدودی به همکاری پرداخت.[7] در حالیکه به درستی معلوم نبود که خود وی راغب به همکاری با هنرمندان داخل کشور نیست یا اینکه این خوانندگان داخل کشور به این درک نرسیده بودند که از وجود یک تنظیم‌کننده مطرح استفاده کنند. حتی طی این سال‌ها هیچ نشریه‌ای هم به سراغ وی نرفت و تقریباً هیچ مصاحبه‌ای با این هنرمند مطرح در رسانه‌های داخلی منتشر نگردید.[2] در واقع تنها در زمان مرگ او بر اثر سانحهٔ هوایی بود که از وی در رسانه‌های ایرانی نام برده شد و تنها در آن زمان بود که بسیاری از دوستداران او از حضورش در ایران مطلع شدند.

درگذشت
مزار یمینی در بهشت زهرا

عبدی یمینی برای رهبری ارکستر و نوازندگی در کنسرت ابی به ایروان ارمنستان دعوت شد، ولی در روز ۲۴ تیر ماه سال ۱۳۸۸ هواپیمای شرکت هواپیمایی کاسپین که در مسیر تهران – ایروان در پرواز بود، در حوالی قزوین سقوط کرد و تمامی مسافرین و خدمه و کادر پروازی در دم جان سپردند.[8] در این پرواز که بعدها با عنوان پرواز شماره ۷۹۰۸ هواپیمایی کاسپین لقب گرفت و منجر به کشته شدن ۱۶۹ نفر سرنشینان این هواپیما شد، عبدی یمینی آهنگساز و تنظیم‌کننده ایرانی نیز یکی از مسافران پرواز بود و در این حادثه جان باخت.[9]

علاوه بر اعضای تیم ملی نوجوانان جودوی ایران، که سرنشینان این هواپیما محسوب می‌شدند، جمع قابل توجهی از مسافرانی که در این هواپیما جان باختند، افرادی بودند که جهت شرکت در کنسرتهایی که در روزهای آتی در ارمنستان برگزار می‌شد، عازم این کشور شده بودند.[9]

داریوش اقبالی، چند روز بعد از مرگ عبدی یمینی دربارهٔ وی چنین گفت:

من با عبدی کارهای مشترک بسیاری داشتم. آلبوم «امان از» یکی از کارهای مشترک‌مان بود. سفرهای زیادی با هم داشتیم. در سفرهای دور و درازی که باهم داشتیم همواره می‌گفت که دلش نمی‌خواهد به هنگام مرگ به خاک بسپارندش. می‌گفت: «دلم می‌خواهد مرا بسوزانند.» او از محیط خارج از کشور آزرده‌خاطر بود. به همین دلیل کوچ کرد و رفت به ایران… به یاد عبدی عزیز مراسمی در پاریس خواهیم داشت و من ترانه‌هایش را خواهم خواند. با گل و شمعی و نوای پیانوئی، یادش را گرامی خواهیم داشت.

[1]

همچنین شهیار قنبری، در مصاحبه‌ای با رادیو فردا چنین گفت:

عبدی به باور من، داناترین موسیقی‌دانی است که من در همهٔ این سال‌ها باهاش کار کرده‌ام. عبدی تحصیلات عالی موسیقی داشت. در اتریش و انگلیس. یعنی عبدی یک موسیقی دان «تصادفی» نبود. عبدی همهٔ زندگی‌اش را وقف موسیقی کرده بود. حتی به خاطر موسیقی به خواستهٔ پدرش تن در نداد و راه موسیقی را ادامه داد. اما متأسفانه روز یکشنبه که به خواهرش تلفن کردم، خواهرش گفت حتی یک نفر از دوستان و همکاران عبدی هم به او تلفن نکرده تا مرگ عبدی را تسلیت بگوید؛ و این یک «تراژدی ایرانی» است. تاریخ به شکل غم‌انگیزی تکرار شده. واروژان بزرگ هم چنین سرنوشتی داشت. در مراسم خاک‌سپاری واروژان از بزرگان (نامداران) خبری نبود!...

[1]

خاکسپاری

عبدی یمینی ۳ مرداد در قطعه ۲۱۱ ردیف: ۴۱ شماره: ۱۰ بهشت زهرا تهران بدون حضور هیچ‌یک از اهالی هنر به خاک سپرده شد.

ترانه‌شناسی

از عبدی یمینی آثار بسیاری چه در زمینهٔ آهنگسازی و چه در زمینهٔ تنظیم به یادگار مانده‌است، که فهرست زیر شامل برخی از آن‌ها است:

آهنگسازی
خواننده نام ترانه ترانه‌سرا آهنگساز تنظیم
داریوش دو مسافر شهیار قنبری عبدی یمینی عبدی یمینی
داریوش روز مبادا شهیار قنبری عبدی یمینی عبدی یمینی
داریوش شاید باید شهیار قنبری عبدی یمینی عبدی یمینی
داریوش تمام من شهیار قنبری عبدی یمینی عبدی یمینی
داریوش امان از شهیار قنبری عبدی یمینی عبدی یمینی
داریوش به بچه هامون چی بگیم اردلان سرفراز عبدی یمینی عبدی یمینی
داریوش به تکرار غمِ نیما شهریار دادور عبدی یمینی عبدی یمینی
منصور فرفره‌های بی باد شهیار قنبری عبدی یمینی عبدی یمینی
منصور خانگی شهیار قنبری عبدی یمینی عبدی یمینی
منصور تصویر آخر شهیار قنبری عبدی یمینی عبدی یمینی
منصور دوباره‌ها شهیار قنبری عبدی یمینی عبدی یمینی
منصور آواره مسعود امینی عبدی یمینی عبدی یمینی
منصور شاخه شکسته ایرج رزمجو عبدی یمینی عبدی یمینی
نوش آفرین اکسیژن شهیار قنبری عبدی یمینی عبدی یمینی
نوش آفرین همیشه دیر می‌رسم شهیار قنبری عبدی یمینی عبدی یمینی
رضا صادقی کلاغ قارقاری مسعود فردمنش عبدی یمینی عبدی یمینی
محمد خاکپور پل (قصهٔ دریا) پیام پارسا عبدی یمینی عبدی یمینی
محمد خاکپور پیوند فرهاد مهر آوا عبدی یمینی عبدی یمینی
محمد خاکپور سرآغاز پیام پارسا عبدی یمینی عبدی یمینی
محمد خاکپور آدم‌برفی پیام پارسا عبدی یمینی عبدی یمینی
احمد کربلایی خاک پیر علی معلم دامغانی عبدی یمینی عبدی یمینی
احمد کربلایی دستهای مهربون علی معلم دامغانی عبدی یمینی عبدی یمینی

تنظیم
خواننده نام ترانه ترانه‌سرا آهنگساز تنظیم
عارف قصر صدف پرویز وکیلی جمشید زندی عبدی یمینی
عارف ای خدا ایرج جنتی عطایی بابک بیات عبدی یمینی
عارف عشق تو نمی‌میرد علیرضا طبایی جمشید زندی عبدی یمینی
عارف نامهربان شهیار قنبری بابک افشار عبدی یمینی
عارف نصیحت محمد علی شیرازی انوشیروان روحانی عبدی یمینی
عارف یار که بودی پرویز وکیلی حسن لشکری عبدی یمینی
عارف بهترین بهانه حسین منزوی کوروش یغمایی عبدی یمینی
عارف خواب مینا حسن شماعی زاده عبدی یمینی
عارف گل مهتاب مینا جلیل زلاند عبدی یمینی
عارف نه نباید زویا زاکاریان مارتیک عبدی یمینی
داریوش سهم من اردلان سرفراز فرید زلاند عبدی یمینی
داریوش بالای نی شهیار قنبری محمد زمانی عبدی یمینی
کوروش یغمایی سرانجام شعر مشفق کاشانی کوروش یغمایی عبدی یمینی
بيژن مرتضوي دايره وجود تنديس بيژن مرتضوي عبدي يميني
منصور سایه بون مسعود فردمنش سیاوش قمیشی عبدی یمینی
منصور قاب همایون هوشیار نژاد حسن شماعی زاده عبدی یمینی
منصور پاییز همایون هوشیار نژاد حسن شماعی زاده عبدی یمینی
منصور پرنده‌های بی وطن اکبر آزاد بابک بیات عبدی یمینی
منصور عطر گل یخ رضا اشعاری فریبرز لاچینی عبدی یمینی
منصور بهار اومد همایون اسدی همایون اسدی عبدی یمینی
شهیار قنبری اولین بار شهیار قنبری شهیار قنبری عبدی یمینی
شهیار قنبری بی بی آبی شهیار قنبری شهیار قنبری عبدی یمینی
شهیار قنبری Once again شهیار قنبری شهیار قنبری عبدی یمینی
شهیار قنبری غسل تعمید شهیار قنبری شهیار قنبری عبدی یمینی
شهیار قنبری سفرنامه شهیار قنبری شهیار قنبری عبدی یمینی
شهیار قنبری دل‌ریخته شهیار قنبری شهیار قنبری عبدی یمینی
شهیار قنبری The sea in me شهیار قنبری شهیار قنبری عبدی یمینی
شهیار قنبری دوباره در مهرآباد شهیار قنبری شهیار قنبری عبدی یمینی
شهره قصه هومن سیاوش قمیشی عبدی یمینی
شهره کلید بیژن سمندر حسن شماعی زاده عبدی یمینی
شهره معما اردلان سرفراز فرید زلاند عبدی یمینی
فریدون فروغی کوچه شهر دل حسین نجفیان کوروش یغمایی عبدی یمینی
معین میلاد همایون هوشیار نژاد حسن شماعی زاده عبدی یمینی
معین کسی مثل تو نشد حسن شماعی زاده حسن شماعی زاده عبدی یمینی
امید چرا بامن همایون هوشیار نژاد حسن شماعی زاده عبدی یمینی
ابی دلبر اردلان سرفراز فرید زلاند عبدی یمینی
ابی اقاقی زری مینویی سیاوش قمیشی عبدی یمینی
نوش آفرین سراب اردلان سرفراز حسن شماعی زاده عبدی یمینی
هاتف سفیر هاتف هاتف عبدی یمینی
هاتف آغوش آفتابی هاتف هاتف عبدی یمینی
هاتف نفت خونه هاتف هاتف عبدی یمینی
هاتف وقفه هاتف هاتف عبدی یمینی
شکیلا از تو شهیار قنبری شهیار قنبری عبدی یمینی
لیلا فروهر کبوتر عشق مسعود فردمنش سیاوش قمیشی عبدی یمینی
داوود بهبودی شاخه نبات مسعود فردمنش سیاوش قمیشی عبدی یمینی
فرزین عشق جهانبخش پازوکی جهانبخش پازوکی عبدی یمینی
فرزین دخترا و پسرا جهانبخش پازوکی جهانبخش پازوکی عبدی یمینی
فرزین ایرونی جهانبخش پازوکی جهانبخش پازوکی عبدی یمینی
شهرام شب‌پره کتاب عشق همایون هوشیار نژاد شهرام شب‌پره عبدی یمینی
شهرام شب‌پره چادری همایون هوشیار نژاد شهرام شب‌پره عبدی یمینی
شهرام شب‌پره خونه عشق مسعود فردمنش شهرام شب‌پره عبدی یمینی
شهرام شب‌پره عشقت نمیره از یاد شهرام شب‌پره ژان پی یر عبدی یمینی
حسن شماعی‌زاده فاصله فریدون علیخانی حسن شماعی زاده عبدی یمینی
حسن شماعی‌زاده یه قدم من یه قدم تو فریدون علیخانی حسن شماعی‌زاده عبدی یمینی
حسن شماعی‌زاده خانه حسن شماعی‌زاده حسن شماعی‌زاده عبدی یمینی
شهرام صولتی کوله بار مسعود هوشمند سیاوش قمیشی عبدی یمینی
ناهید سکه دورو اردلان سرفراز سیاوش قمیشی عبدی یمینی
مهرداد آسمانی نازنین همایون هوشیار نژاد مهرداد آسمانی عبدی یمینی
نازنین حسرت دیدار مسعود فردمنش فرید زلاند عبدی یمینی
نازنین شاه پریون مسعود فردمنش فرید زلاند عبدی یمینی
محسن آصف خسته عطاالله تمیمی سعید مهناویان عبدی یمینی
منوچهر سخایی صمیمی باش جهانبخش پازوکی جهانبخش پازوکی عبدی یمینی

تنظیم و رهبری ارکستر در کنسرت‌ها

  • صحنهٔ ۱ داریوش (۱۳۷۰)
  • صحنهٔ ۲ داریوش (۱۳۷۴)

دربارهٔ او

عبدی یمینی همان‌طور که در بیوگرافیش ذکر شد، قبل از هرچیز به عنوان یک نوازنده در ارکستر فریدون فروغی ظاهر شد و سپس با پیشرفت‌های تحصیلیش در کشور دیگر، تبدیل به یکی از بهترین آهنگسازان زمانه خود شد. شهیار قنبری، خواننده و ترانه‌سرای معروف که طی مصاحبه‌ای با رادیو فردا دربارهٔ عبدی می‌گوید:

عبدی به باور من، داناترین موسیقی‌دانی است که من در همهٔ این سال‌ها باهاش کار کرده‌ام. عبدی تحصیلات عالی موسیقی داشت. در اتریش و انگلیس. یعنی عبدی یک موسیقی دان «تصادفی» نبود. عبدی همهٔ زندگی‌اش را وقف موسیقی کرده بود. حتی به خاطر موسیقی به خواستهٔ پدرش تن در نداد و راه موسیقی را ادامه داد

یکی از ویژگی‌های مهم عبدی یمینی تسلط وی بر بیشتر سازهای ارکستر، از جمله به خصوص بر گیتار، پیانو، ویلن، ویلنسل، کیبورد و… بود. این موضوع یکی از اولین و مهمترین چیزهایی است که در کار آهنگسازی حائز اهمیت می‌باشد و شناخت سازها و نحوه استفاده از آن‌ها در قطعات موسیقی لازمهٔ اصلی کار یک آهنگساز می‌باشد. امّا نمونه‌های زیادی از کارهای عبدی یمینی موجودند که همگی آن‌ها حکایت از آشنایی دقیق و کامل این آهنگساز فقید، با بیشتر سازها به لحاظ تئوری و عملی دارند. سه تا از این سازها که جز مهمترین سازهای مورد استفادهٔ عبدی یمینی در ارکسترهایش به‌شمار می‌آمدند، گیتار، پیانو و کیبورد هستند، که به بهترین شکل در آهنگ‌ها و تنظیم‌های او مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

در واقع عبدی یمینی بواسطه تحصیلات کاملی که در حیطهٔ موسیقی داشت، شناخت زیادی از سازهای موسیقی فول آکوستیک Full Acostic پیدا کرده بود.

یمینی همچنین در ارائهٔ ارکسترهای کامل و پرمایه، در عرصهٔ رهبری ارکستر زبانزد خاص و عام بود. سابقه نداشت که در هیچ‌یک از ارکسترهایی که یمینی تدارک می‌دید، کمتر از ده-دوازده نوازنده را بکار بگیرد. به عنوان نمونه ارکستری که وی برای کنسرت یکی از هنرمندان باسابقه در خارج از کشور فراهم کرده بود، نه فقط نوازندگان گیتار، ترومپت، فلوت و… حضوری چشمگیر داشتند، بلکه نکته قابل تأمل دیگری هم در این ارکستر وجود داشت و آن حضور یک نوازندهٔ چنگ در آن کنسرت بود که عبدی یمینی با مهارت و زیبایی تمام، صدای چنگ را در خلال صدای خواننده و ملودی‌ها و آکوردهای سایر سازها قرار داده بود. حال آن که تا آن زمان کمتر کسی در عرصهٔ موسیقی پاپ به استفاده از صدای چنگ در ارکستر می‌پرداخت یا اگر احیاناً کسی از چنگ استفاده می‌کرد، آن استفاده فقط در همین حد بود که مثلاً در اوایل آهنگ ملودی مختصری به این ساز محول می‌شد، یا امکان داشت که از چنگ برای جواب آواز خواننده استفاده شود. اما مایهٔ حیرت است که یمینی در آن کنسرت صدای چنگ را در کنار صدای سایر سازها قرار داده بود و نوازندهٔ چنگ در نود درصد کنسرت کاملاً و بدون وقفه مشغول نواختن سازش بود.

یکی از فاکتورهای تنظیم برای یک قطعه موسیقی، استفاده مناسب و به موقع از سازهای زنده و الکترونیک است. همچنین هماهنگی بین سازهای موجود در یک ارکستر نیز یکی دیگر از فاکتورهای تنظیم مناسب است که در تنظیم‌های انجام شده توسط عبدی یمینی هر دوی این نکات به دقّت لحاظ گردیده‌است.

ویژگی دیگری که از ابتدا تا پایان در کارنامه عبدی یمینی مشاهده می‌شد، دقت وی در نحوه انتخاب سازها برای یک قطعه موسیقی بود. به عنوان نمونه در یکی از کنسرت‌های داریوش، ارکستری کامل و کمیاب توسط عبدی یمینی رهبری گردید که در نوع خود کم‌نظیر بود. در آن کنسرت عبدی یمینی علاوه برنواختن کیبورد، رهبر ارکستر داریوش هم بود. موسیقی که عبدی یمینی به مخاطبین خود ارائه می‌داد، نشان دهنده این مطلب بود که وی شدیداً به استفاده از سازهای زنده معتقد است و از صداهای شبیه‌سازی شده استفاده نمی‌کند.

این ویژگی یعنی عدم استفاده از صداهای شبیه‌سازی شده، یکی از ویژگی‌های همیشگی آثار عبدی یمینی بود.

فرایند Sampling یا استفاده از صداهای شبیه‌سازی شده در ایران و سایر کشورهای اروپایی و آمریکا سابقهٔ طولانی دارد و بسیاری از آهنگسازان ایرانی و خارجی در آثار خویش از این تکنیک استفاده می‌کرده‌اند. با اینکه در زمانی که یمینی در عرصهٔ تنظیم و آهنگسازی فعالیت می‌کرد، استفاده از Sample در موسیقی پاپ ایرانی چندان رایج و همه گیر نشده بود، امّا با توجه به سایر ویژگی‌ها و شاخصه‌های کارهای او می‌توان گفت که حتی اگر در زمان یمینی Sampling همه گیر هم می‌شد، باز هم او و افرادی همچون او هرگز به سراغ این تکنولوژی نمی‌رفتند.

تحصیلات و تجارب یمینی در زمینه موسیقی بود و با سازهای مختلف به صورت تئوری و عملی اینقدر آشنایی داشت که بتواند برای یک قطعه موسیقی، سازهای مختلف را انتخاب کند و مثل خیل عظیم آهنگسازان فعلی سراغ Sample نرود. علاوه بر این هر نوازنده‌ای افتخار می‌کرد که در کنار کسی همچون عبدی یمینی و سایر هم نسلی‌هایش فعالیت کند. کمااینکه آرمیک دشتچی (نوازنده مطرح گیتار) و همین‌طور بسیاری از موسیقیدانان و نوازندگان خارج از کشور بودند که همگی با کمال میل و افتخار با یمینی فعالیت کرده بودند.

هم نسلان یمینی و همین‌طور بسیاری از دیگر کسانی که در کنار وی در زمینهٔ موسیقی فعالیت مستمر داشته‌اند، همگی بر خصوصیت‌های هنری و نبوغ و خلاقیت او تأکید دارند.

برخی یمینی را حتی به عنوان مرد اول پیانوی ایران ستوده‌اند و در این مورد استدلال‌هایی ارائه کرده‌اند.[10]

اساساً بعد از اینکه نسل آهنگسازان و پیانیست‌هایی همچون عبدی یمینی، بابک بیات، واروژان، آندرانیک، صادق نوجوکی و… روی کار آمدند، ساز پیانو حضوری مستمر در موسیقی عامه پسند ایرانی و به‌طورکلی موسیقی پاپ پیدا کرد و رفته رفته با حضور سایر سازها همچون گیتار و… پیشرفت‌های زیادی در موسیقی ایرانی حاصل گردید، که بدون تردید در این پیشرفت همواره نام عبدی یمینی درخشش قابل توجهی دارد.

وقتی به آهنگسازان این نسل اشاره می‌کنیم، بیش از هرچیز ساختارشکنی آن‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد. بدون شک در آثار هرکدام از آهنگسازان این نسل پدیده‌های جدیدی دیده می‌شوند که همگی بیانگر پیشرفت موزیسین‌های ایرانی است. گرچه هیچ وقت سبک کاری پیانیست‌های نسل قبل به آن‌ها این اجازه را نمی‌داد که پیانو را با سازهایی غیر از ویلن و ویلنسل و تار و تمبک ترکیب کنند، اما در زمان افرادی همچون بیات، واروژان و اسفندیار منفردزاده و بخصوص عبدی یمینی سازهایی مثل گیتار آکوستیک و گیتار الکترونیک و سازهای ضربی هم در کنار پیانو قرار گرفتند.

عده‌ای از منتقدان موسیقی معتقدند که عبدی یمینی به لحاظ اجرای پیانو، مهارت بیشتری نسبت به بابک بیات داشت. مخصوصاً در زمینه تنظیماتی که برای تعدادی از آهنگ‌های منصور نظیر خانگی، قاب و پاییز و همچنین آهنگ‌های داریوش اقبالی انجام داد، به چشم می‌آید. در واقع وی با این تنظیم‌ها نشان داد که در زمینه Full Acostic دست کمی از بیات ندارد.

اما برخی نکات دیگر در مورد زندگی هنری عبدی یمینی که باید به آن‌ها توجه کرد:

عبدی یمینی به غیر از پیانو بر سازهایی نظیر گیتار هم تسلط داشت. نمونه‌های متعددی که حاکی از این تسلط وی هستند، می‌توان ارائه داد. مثلاً در قطعه پل از محمد خاکپور و همچنین در قطعه عطرگل یخ از منصور صدای گیتار به زیبایی و مهارت تمام در زیربنای صدای خواننده جای داده شده‌است. همچنین جواب آوازهای گیتار در این دو قطعه به طرز بسیار استادانه‌ای تنظیم گردیده‌است.

همچنین در قطعه «تمام ناتمام من» عبدی یمینی به زیبایی از تکنیک Tremolo در ساز گیتار استفاده شده‌است.

عبدی یمینی با سازهای الکترونیک آشنایی داشت. می‌توان به آهنگ‌های تصویر آخر و شاخه شکسته در این مورد اشاره کرد.

همچنین تسلط وی در پیانو هم به خوبی در آهنگ‌هایش مشخص است. همنوازی‌هایی که او با ارکستر پیانو داشت و همچنین جواب آواز خواننده در آهنگ‌های مختلف مخصوصاً آهنگ‌های قاب و خانگی از منصور جزو نمونه‌هایی هستند که هنوز هم در موسیقی ما تکرار نشده‌است.

از اینها گذشته، آلبوم «امان از» با صدای داریوش، یکی از آثار یمینی است که آشکارا یک جهش و اتفاق بزرگ در موسیقی پاپ ایران به‌شمار می‌آید که هنوز هم به نوعی، دست نیافتنی و تکرارناشدنی به نظر می‌آید. به ویژه خود آهنگ امان در این آلبوم که از آبرومندترین آثار راک ساخته شده توسط یک هنرمند ایرانی محسوب می‌شود.

برای مشخص شدن اختلاف سطح آهنگسازی عبدی در این آلبوم و برخی آثار دیگرش، کافی است تا به‌طور مشخص قطعهٔ «به تکرار غم نیما» را با بهترین ساخته‌های دیگر بزرگان موسیقی مقایسه کرد تا در نهایت بدین نتیجه رسید که اینهمه دقت و حوصله و ذوق و سلیقه در این قبیل آثار عبدی یمینی، حقیقتاً شگفت‌انگیز است. در این آهنگ، از اورتور و مقدمه چینی طولانی و البته به جای ارائه شده در ابتدای آهنگ، تا تغییر گام‌های فوق العادهٔ آن و نیز استفادهٔ حیرت‌آور از سینتی سایزر برای افکت‌های الکتریک گیتار، و… همه و همه اثر عبدی یمینی را مهیای تبدیل شدن به یک شاهکار بی بدیل می‌کنند. به همین ترتیب در ترانهٔ «به بچه هامون چی بگیم؟»، باز هم با صدای داریوش که طی آن عبدی یمینی شعر اردلان سرفراز را به رساترین شکل ممکن فریاد کرده‌است.

در واقع بزرگترین برگ برندهٔ یمینی تسلط عجیبی بود که وی بر روی کیبورد داشت و از این ساز بهترین استفاده را برای زیر سازی کارهایش می‌نمود. در آثار عبدی یمینی به سختی می‌توان نقطه ضعفی پیدا کرد و همه چیز در آثار او، به نحوی در بالاترین سطح ممکن برای یک هنرمند ایرانی قرار می‌گیرند. موسیقی عبدی یمینی هم را می‌توان در نسل جدید «موسیقی معترض» تعریف کرد. موسیقی عبدی یمینی، هم متفاوت بود؛ هم جدی بود و هم معترض.

تمام مطالب و نکاتی که گفته شد، دلایلی بر این واقعیت هستند که نام عبدی یمینی همواره بر قله هنر ایران جاودانه مانده و جاودانگی آهنگ‌هایش تا ابدیت در زهن نسل‌ها باقی خواهد ماند.

پانویس
  1. مصاحبه داریوش و شهیار قنبری با رادیو فردا
  2. وبگاه رویدادهای موسیقی پاپ
  3. وبگاه فوتو موزیک
  4. عبدی یمینی از زبان داریوش و شهیار قنبری (وبگاه امرداد)
  5. عبدی یمینی و تنظیم قطعات موسیقی، وبگاه موزیک ما
  6. مجله اپیزود، شماره ۲۰، آبانماه ۱۳۸۷
  7. وبگاه فوتو موزیک (موسیقی و فیلم در مجلات قدیمی)
  8. خبرنامه گویا (دیدنیها)
  9. ماهنامه تخصصی بنیاد ترانه
  10. مقاله سپهر قادری در وبگاه موسیقی ایران

منابع

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.