محسن نامجو

محسن نامجو (زادهٔ ۱۴ اسفند ۱۳۵۴ در تربت جام) آهنگساز، خواننده، نوازندهٔ سه‌تار، گیتار، و ترانه‌سرای ایرانی است. او هم‌اکنون در نیویورک زندگی می‌کند.[1]

محسن نامجو
اطلاعات پس‌زمینه
زاده۱۴ اسفند ۱۳۵۴ (۴۵ سال)
تربت جام، خراسان، ایران
ژانرموسیقی تلفیقی
راک ایرانی
بلوز
جاز
موسیقی فولکلور
سال‌های فعالیت۱۳۷۲–اکنون
وبگاهوبگاه رسمی
سازهای اصلی
گیتار
دانشگاهدانشگاه تهران
استاد(ها)فرامرز شکرخواه، رشو
آلبوم پرآوازهترنج
جبر جغرافیایی
آخ

زندگی شخصی

محسن نامجو آموزش موسیقی را از نوجوانی با نت‌خوانی و آواز آغاز کرد و سپس ردیف موسیقی ایرانی را ابتدا نزد رضا شاکری و سپس نصرالله ناصح‌پور آموخت. به گفتهٔ خودش، وی در ۱۷ سالگی نواختن سه‌تار را نزد فرامرز شکرخواه فرا گرفته‌است، نامجو در دانشگاه تهران تحصیل کرده‌است.[2]

یکی از دلایلی که به گفتهٔ خود نامجو باعث خلاقیت بیشتر او در زمینهٔ موسیقی تلفیقی شده‌است ساز زدن با گروه‌های موسیقی زیرزمینی در مشهد و سپس تهران می‌باشد. از جمله می‌توان به گروه ماد (عبدی بهروانفر، نوید اربابیان، علی باغ‌فر) و گروه پرساووس (مازیار محمدی، محمد قاسمی، شهرام لشگری) اشاره نمود.[3]

محسن نامجو در برنامهٔ تماشا در تلویزیون فارسی بی‌بی‌سی، خود را بی‌دین خواند.[4]

فعالیت حرفه‌ای

وی در طول مدت فعالیت حرفه‌ای خود بیش از هفتاد قطعه ساخته[5] که بسیاری از این قطعات در قالب آلبوم‌هایی با نام‌هایی نظیر ترنج، جبر جغرافیایی و آخ و… به صورت زیرزمینی و غیررسمی منتشر شد. او در زمستان ۱۳۸۵ به پیشنهاد رضا عطاران تیتراژ ابتدایی سریال ترش و شیرین که برای نوروز ۱۳۸۶ آماده شده بود را به شکل دو صدایی خواند و آماده کرد. و اولین آلبوم رسمی محسن نامجو در ۱۷ شهریور ۱۳۸۶ (۸ سپتامبر ۲۰۰۷) با نام ترنج منتشر شد.[6] آلبوم ترنج اولین آلبوم رسمی محسن نامجوست که شامل ۹ قطعه‌است و مؤسسه فرهنگی هنری آوای باربد آن را منتشر کرده.[7]

او همچنین در سال ۱۳۸۷ با همکاری انتشارات کاروان، کتاب کیمیاگر اثر پائولو کوئلیو را با ترجمهٔ آرش حجازی، به شکل کتاب سخنگو یا کتاب صوتی ضبط و منتشر کرد.[8] بعد از آلبوم ترنج، کتاب سخنگوی کیمیاگر دومین اثر منتشر شده از محسن نامجو است. نامجو در این اثر کوشیده تا یکی از درونمایه‌های اصلی کتاب را که «وحدت وجود» است در سرتاسر اجرایش نمایش دهد و روایت خود را از کیمیاگر کوئلیو ارائه کند. نامجو نقش بیش از سی شخصیت کیمیاگر را به‌صورت نمایشی اجرا کرده و نزدیک به شصت دقیقه نیز موسیقی اصیل برای آن ساخته‌است.[8]

اولین آلبوم محسن نامجو در خارج از ایران با عنوان «جبر جغرافیایی» در سال ۲۰۰۸ و آلبوم بعدی او با عنوان آخ نیز در ۶ اکتبر ۲۰۰۹[9] منتشر شد. آلبوم دیگری از محسن نامجو با نام «بوسه‌های بیهوده» در سال ۲۰۱۱ منتشر شده و پس از آن آلبوم دیگری از او در اواخر سال ۲۰۱۱ با نام «الکی» انتشار یافت.[10] در پاییز ۲۰۱۲ آلبوم «۱۳/۸» منتشر شد که به صورت مجانی در سایت او برای دانلود قرار گرفته‌است.[11]

محسن نامجو ترانهٔ «طاهره» را با نام «روبرو» در آلبوم از پوست نارنگی مدد باز اجرا و به فریدون فروغی تقدیم کرده‌است.

همکاری با گروه سازهای بادی هلند
نامجو با گروه سازهای بادی هلند

در اکتبر ۲۰۱۶ نامجو با «گروه سازهای بادی هلند» در یک سلسله کنسرت در این کشور با عنوان «آواهایی از شرق» همکاری کرد. این برنامه که با داستان‌خوانی به زبان هلندی توسط سهند صاحب دیوانی و اجرای کارهایی از آهنگسازان گوناگون نیز همراه بود قرار است به صورت یک آلبوم منتشر شود.[12]

جنجال‌ها

اتهام آزارگری جنسی
نوشتار اصلی: اتهامات آزار جنسی محسن نامجو
نوشتار(های) وابسته: جنبش من هم (ایران)

هم‌راستا با موج افشای آزار و تجاوز جنسی در ایران، در سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ اتهام‌های تجاوز و آزار جنسی در شبکه‌های اجتماعی به محسن نامجو زده شد که در ابتدا او آن اتهام‌ها را رد کرد.[13] اما در اواخر فروردین ۱۴۰۰، محسن نامجو با انتشار ویدئویی از قربانیان عذرخواهی کرد.[14][15][16] همزمان فایل صوتی دیگری از او منتشر شد که جمله‌هایش در تناقض با آنچه بود که در ویدئوی عذرخواهی‌اش گفته بود. نامجو در این فایل منتقدان و معترضان به رفتارهایش را «افراد روانی و مریض و پاچه‌ورمالیده» می‌خواند و می‌گفت «چه جوری است یک جنبشی تشکیل شده و یک سال از آن می‌گذرد، اما یک اسم آدم حسابی در آن نمی‌بینم» یا «آقا شما دارید کسی را از کار می‌اندازید، که ببخشید با کمال تواضع عرض می‌کنم، یک ساعت نفس کشیدنش برابر با شش ماه زندگی هر کدام از شماهاست».[14][15][16][17] چنین سخنانی با واکنش شدید فعالان حقوق زنان روبرو شد.[14][15][16] انتشار این فایل صوتی باعث شد که برخی نامجو را به زن‌ستیزی متهم کنند.[18]

در فروردین ۱۴۰۰، ۲۵۵ تن از کنشگران زن و اجتماعی، چهره‌های رسانه‌ای، هنرمندان و نویسندگان بیانیه‌ای علیه نامجو با عنوان «نه به سلطه‌گری جنسیتی و آزار جنسی» امضا کردند. این افراد، عذرخواهی نامجو را «ظاهری» خواندند و اعلام کردند که وی پس از نادیده گرفتن انکار نخستین «پذیرفته آزارگری کرده‌است اما به جای پذیرش مسوولیت فردی و جبران آن،... از حقوق و جنبش زنان قصه بافت و آزارگری شخصی‌اش را به استبداد حکومت ایران و اینکه در زمین و هوا به حقوق مردم تجاوز می‌کند ربط داد».[19]

محکومیت قضایی در ایران به‌خاطر «اجرای تمسخرآمیز قرآن»
نوشتار اصلی: نقض حقوق دین‌ناباوران و نوکیشان توسط جمهوری اسلامی ایران

نامجو با خواندن آیه‌هایی از قرآن (سوره شمس) باعث ایجاد حساسیت‌هایی نسبت به خود شد. برخی از وب‌سایت‌ها از محکومیت نامجو از سوی دادگاه عمومی تهران به پنج سال حبس تعزیری به خاطر توهین به مقدسات، اجرای تمسخرآمیز آیات قرآن (آهنگ شمس) و بی‌حرمتی به کتاب مقدس مسلمانان خبر دادند. وی در گفتگویی با بی‌بی‌سی فارسی، احتمال گزارشگر این شبکه در خصوص ارتباط این محکومیت با کارهای اخیرش از جمله کلیپ بیابان (که آن را به معترضان نتایج انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ تقدیم کرده بود) را رد نکرد.[20][21]

واکنش به دانلود غیرمجاز

در سال ۲۰۱۲ محسن نامجو در تارنمای رسمی خود گله‌مندی خود را نسبت به دانلود و کاربرد غیرمجاز ترانه‌ها، از شنوندگانی که خارج از ایران هستند ابراز داشته‌است. وی از شنوندگان ایرانی (که به دلیل تحریم بانکی) نمی‌توانند بهای ترانه را بپردازند خواست که اگر دینی به گردن می‌بینند وجه را به مؤسسهٔ خیریهٔ محک بپردازند و به هیچ عنوان آثار وی را از کسانی که این آثار را داخل ایران می‌فروشند خریداری نکنند.[22] به گفتهٔ محسن نامجو، آلبوم ترنج بدون اجازه و توسط نشر موسیقی آوای باربد، بدون اینکه درآمدش برای محسن نامجو و گروه همراه باشد به فروش می‌رسد.[23]

سبک موسیقی
محسن نامجو پس از کنسرتی در مؤسسه فناوری ماساچوست، ۱۹ نوامبر ۲۰۱۱.

ویژگی کارهای نامجو «پیوند» است: پیوند سبک‌های گوناگون موسیقی ایرانی و خارجی و تلفیق اشعار کلاسیک پارسی با شعرهایی که خود می‌سراید.

در موسیقی‌های او گوشه‌هایی از سبک‌های راک، سنتی، بلوز، جاز و محلی به گوش می‌رسد. شعرهای مولوی، حافظ، نیما یوشیج، خواجوی کرمانی، و جامی گرفته تا شاملو و براهنی در آثار او جای گرفته‌اند که گاهی عباراتی کوچه‌بازاری در میان ابیات آن‌ها اضافه شده‌است. او در این باره می‌گوید: «تلفیق از نظر من اپیدمی زمانه‌است. تلفیق موسیقایی دو شکل دارد، یکی تلفیق ابزار است، مثلاً قرار دادن گیتار در برابر سه‌تار که چیز جدیدی نیست؛ و دیگری تلفیق گام که تا به حال کمتر در موسیقی ایران به آن پرداخته شده، مثلاً کافیست که دو نت از دستگاه شور حذف شود تا به گام بلوز برسیم.»

بزرگان و متخصصان موسیقی ایران در مورد سبک موسیقی محسن نامجو هیچ نظری ارائه نداده‌اند ولی بابک پیامی کارگردان ایرانی مقیم ایتالیا، دربارهٔ محسن نامجو و همکاریش با او می‌گوید:

” در این میان افتخار آشنایی با محسن نامجو را داشتم. هنرمندی ویژه از همه لحاظ. به نظر من محسن نامجو نه تنها در دنیای موسیقی نوآوری داشته بلکه در دنیای ادبیات موسیقی و شعر موسیقی هم نوآوری‌های ویژه و قابل توجهی داشته‌است.[24] “

ملودی «مرغ شیدا» ی محسن نامجو برگرفته از ملودی «مردی که دنیا را فریفت» (The man who sold the world) دیوید بویی و همچنین ترانه‌ای با خوانندگی داوود مقامی به همین نام است.[25]

محسن نامجو دربارهٔ آلبوم مؤلفهٔ عزلت چنین می‌نویسد:

” نعره‌ها و سازهایی که در این آلبوم می‌شنوید در انتهای سالی زده و نواخته شد که تنهاترین سال زندگی من و یحیی در مهاجرت بود. سالی که زندگی، بیرون اش همچون مولفه‌های XYZ بود. گشوده به اطراف، پر از سفر و دیدار و تحسین شدن و تجربه و اجرا و سرعت و خوش خوشان. درون اش اما، فقط تنهایی بود. تنهایی محض. حس تعلیق مدام و تشنگی بی پایان. ۲۰۱۶ سال رفتن با جهت مولفه‌ای بود که تنها پایین می‌رفت.

مؤلفهٔ عزلت

 “

—نجفی، مجید، وبگاه محسن نامجو

از او مکرراً با عنوان باب دیلن ایران یاد کرده‌اند.[26]

آثارشناسی
نوشتار(های) وابسته: ترانه‌شناسی محسن نامجو

آلبوم‌ها
آلبوم‌ها
نام آلبوم سال‌انتشار آهنگساز نوازنده خواننده ناشر توضیحات
ترنج ۲۰۰۷ آری آری آری مرکز موسیقیِ حوزهٔ هنری به گفته خود محسن نامجو، این آلبوم بدون اجازه و توسط نشر موسیقی آوای باربد، بدون اینکه درآمدش برای محسن نامجو و گروه همراه باشد به فروش می‌رسد.[23]
جبر جغرافیایی ۲۰۰۸ آری آری آری Nedai Records
آخ ۲۰۰۹ آری آری آری Stradivarius با همکاری گلشیفته فراهانی[27]
بوسه‌های بیهوده ۲۰۱۱ آری آری آری
الکی ۲۰۱۱ آری آری آری آلبوم زنده، حاصل کنسرت در دانشگاه استنفورد
سیزده/هشت ۲۰۱۲ آری آری آری .Payam Entertainment, Inc کار نوشتن آهنگ‌ها در آمریکا و بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۲ میلادی انجام شده‌است.[28] آلبوم حاوی هشت قطعه است که در طول کنسرت نامجو در دانشگاه کالیفرنیا، برکلی ضبط شده‌است.[29]
از پوست نارنگی مدد ۲۰۱۴ آری آری آری دف-دف پروداکشن
صفر شخصی ۲۰۱۶ آری آری آری
آوازهایی از شرق ۲۰۱۷ آری آری توسط ارکستر (NBE) تنظیم و اجرا شده‌است.
مؤلفهٔ عزلت ۲۰۱۷ آری آری آری دف-دف پروداکشن
بر چلهٔ کمان اشک ۲۰۱۸ آری آری آری
سودای من ۲۰۱۹ احسان مطوری آری آری Sheed Records[30] با همکاری سوگل ضامنی و پرهام علیزاده[31]
مطنطن ۲۰۲۰ آری آری آری دف-دف پروداکشن حق انتشار این آلبوم که در ۱۴ اسفند ۱۳۹۸، همزمان با سالروز تولد محسن نامجو، عرضه شد، با اعلام خود وی برای ساکنان ایران رایگان اعلام شد تا تسکینی باشد بر معضل دنیاگیری کووید ۱۹ در ایران[32]

تک‌آهنگ‌ها
تک آهنگ‌ها
نام آهنگ سال انتشار نوازنده توضیحات
زلف بر باد
گیس
عدد
عقاید نئوکانتی
رفتم سر کوچه
واق واق سگ
باد نوبهاری
مرد جان به لب رسیده
از هوش می…
یره
مسافری از هند
مارکوزه من
همراه شو عزیز
پریود ۱۳۹۱ شاهین نجفی، محسن نامجو
بگو بگو
اعتیاد
داماد باد
مرغ سخندان
چه گوارا
اکس
ای ساربان
مرغ سحر
ترش و شیرین
پارازیت
هستی
هیچ
راست بگو
طلوع
دههٔ شصت
راهی بزن که آهی
هم‌خانه
شهر خاموش
شکوه
دوب دوامی
رو به رو
مرجانه
چه خبر
تاب بنفشه
کورتانیدزه
تهران
یاد آر[33] آبان ۱۳۹۸ ترانه اعتراضی پیرامون اعتراضات آبان ۱۳۹۸ ایران

فیلم

تئاتر

بازی در نمایش بیضایی

در نمایش جانا و بلادور به نویسندگی و کارگردانی بهرام بیضایی در سال ۱۳۹۱، محسن نامجو همراهِ مژده شمسایی به ایفای نقش پرداخت. این نمایش در کالیفرنیا روی صحنه رفت. مرکز مطالعات ایرانی دانشگاه استنفورد، تهیه‌کننده و پشتیبان برگزاری این نمایش بود. این نمایش با استفاده از تکنیک سایه‌بازی اجرا شد.[45]

کتاب‌ها
  1. دراب مخدوش:[46] مجموعه‌ای از یادداشت‌ها، تاملات و نوشته‌های محسن نامجو از دوران جوانی تا زمان انتشار اثر.[47]
  2. چهار مقاله:[48] این کتاب مجموعه‌ای از چهار نوشتار با عناوین «در ردّ و تمنای نوستالژی»، «فرار کودک از خانهٔ پدری (روایتی از موسیقی بعد از انقلاب ۱۳۵۷ تا سال ۱۳۸۸)»، «هم‌سخنی ردیف موسیقی سنتی ایران با استبداد سیاسی» و «چند ایده برای اندیشیدن در رابطهٔ موسیقی و آسمان» است که در سال‌های مختلف نوشته شده‌اند.[49]

کتاب صوتی کیمیاگر با صدای نامجو منتشر گشته‌است.[50]

سمفونیک ادیسه

اسفند ماه سال ۱۳۹۸ محسن نامجو با همراهی ارکستر سمفونیک استکهلم، گروه کُر آفتاب و رهبری افشین خائف، سمفونیک اودیسه ۲۰۲۰ را به صحنه برد. نام این کنسرت گویای نگاهی است که در انتخاب این آهنگ‌ها (توسط افشین خائف) به کار رفته تا سفری انسانی را در بستر موسیقایی روایت کند. سفری پر فراز و نشیب موسیقایی که اشک‌ها و لبخندها، سختی‌ها و آسانی‌های زندگی انسان مهاجر را تجسم می‌کند.[51]

جوایز

یکی از آهنگ‌های او با نام «بگو بگو» در جشنوارهٔ موسیقی وبگاه تهران اونیو در سال ۲۰۰۴ دوم شد.

منابع
  1. «زندگینامه: محسن نامجو (۱۳۵۴-)». همشهری آنلاین. ۲۰۰۸-۰۳-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۱۸.
  2. "نقش پای رفتگان، هموار سازد راه را مرگ را داغ عزیزان…". Archived from the original on 2017-10-29.
  3. علیرضا رضایی (۱۳۸۶ خورشیدی/۲۰۰۷ میلادی)، دفترچه همراه آلبوم ترنج، تهران: موسسه فرهنگی هنری آوای باربد تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
  4. «تازه‌ترین برنامه تماشا». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ ژانویه ۲۰۱۷. .
  5. آرش خوشخو (۲۸ اردیبهشت ۱۳۸۶)، «اندر مذمت صداقت»، هفته نامه شرق، ص. ۴
  6. «خبرگزاری فارس - آلبوم ترنج «محسن نامجو» منتشر شد». خبرگزاری فارس. ۲۰۰۷-۰۹-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۰۶.
  7. «وبگاه بی‌بی‌سی فارسی». دریافت‌شده در ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۷.
  8. «وبگاه رسمی انتشارات کاروان». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱ مارس ۲۰۰۹.
  9. amazon.com
  10. «وبگاه رسمی محسن نامجو». بایگانی‌شده از اصلی در ۹ ژانویه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۴ فوریه ۲۰۱۱.
  11. «وبگاه رسمی محسن نامجو». دریافت‌شده در ۱۴ فوریه ۲۰۱۱.
  12. «کنسرت نامجو با گروه سازهای بادی هلند». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ اکتبر ۲۰۱۶. .
  13. «محسن نامجو با انتشار ویدئویی اتهام تعرض جنسی را رد کرد». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۸-۲۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۱۸.
  14. Welle (www.dw.com)، Deutsche. «واکنش‌ها به اقرار محسن نامجو به آزار جنسی و پوزش او | DW | 17.04.2021». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۱۸.
  15. «واکنش‌های گسترده به انتشار ویدئو و فایل صوتی محسن نامجو دربارهٔ آزار جنسی». BBC News فارسی. ۲۰۲۱-۰۴-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۱۸.
  16. «واکنش‌های گسترده به انتشار ویدئو و فایل صوتی محسن نامجو دربارهٔ آزار جنسی». BBC News فارسی. ۲۰۲۱-۰۴-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۱۸.
  17. «محسن نامجو و خط قرمز آزار جنسی». radiofarda.com. رادیو فردا. ۳۱ فروردین ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۳۱ فروردین ۱۴۰۰.
  18. «'No Doesn't Mean No': Iran's Superstar Shocks the Public with Misogynist Statements». www.albawaba.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۱۸.
  19. Welle (www.dw.com)، Deutsche. «"نه به سلطه‌گری جنسیتی و آزار جنسی"؛ بیانیه‌ای در واکنش به اظهارات نامجو | DW | 21.04.2021». DW.COM. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۲.
  20. «محسن نامجو: دیگر معذرت‌خواهی نمی‌کنم». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۲ تیر ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۱۳ ژوئیهٔ ۲۰۰۹.
  21. «نامجو به خاطر «اجرای تمسخرآمیز قرآن» محکوم شد». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۲.
  22. «یادداشتی از محسن نامجو». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ سپتامبر ۲۰۱۵.
  23. «Parazit 25-part 2 Oct 15 (season two)». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ دسامبر ۲۰۱۶. .
  24. BBC فارسی - ایران - «آخ» اولین آلبوم محسن نامجو در خارج از ایران
  25. نامجو از نگاه منتقدان (III)
  26. Hoch, M. (2019). So You Want to Sing World Music: A Guide for Performers. So You Want to Sing. Rowman & Littlefield Publishers. p. 293. ISBN 978-1-5381-1228-1.
  27. BBC فارسی - صدای شما - کنسرت محسن نامجو و گلشیفته فراهانی در ونیز
  28. "PRESS RELEASE: THIRTEEN/EIGHT MOHSEN NAMJOO AND ENSEMBLE LIVE IN BERKELEY AND LOS ANGELES". Retrieved ۲۰ مهر ۱۳۹۱. Check date values in: |بازبینی= (help)
  29. "MOHSEN NAMJOO – 13 8". Retrieved ۲۰ مهر ۱۳۹۱. Check date values in: |بازبینی= (help)
  30. "Parham Alizadeh on Instagram: "گاهی تجربه‌ها خیلی پربار و خیلی به یاد ماندنی هستند خوشحالم که سهم اندکی در انجام این پروژه داشتم این دفعه دست من بود که اجرا کرد نه حنجرم…"". Instagram (به پشتو). 2019-03-05. Retrieved 2019-03-05.
  31. "Parham Alizadeh on Instagram: "#شفیعی_کدکنی #پرهام_علیزاده #parhamalizadeh #parham_alizadeh @sogolzameni"". Instagram (به لاتین). 2019-03-05. Retrieved 2019-03-05.
  32. "محسن نامجو خبر از انتشار آلبوم «مطنطن» داد". رادیو فردا. 14 اسفند 1398. Check date values in: |date= (help)
  33. «نامجو و هیچ‌کس: دو نگاه متفاوت هنری به آبان ۹۸». رادیو زمانه. ۲۰۱۹-۱۲-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۱-۲۵.
  34. «دیالوگ: چند کیلو خرما برای مراسم تدفین». بانی فیلم. ۲۰۱۷-۰۲-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۰۶.
  35. «فیلم چند کیلو خرما برای مراسم تدفین (1384) | سلام‌سینما». سلام سینما (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۰۶.
  36. «'صدای سکوت' در آپارات». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۰۶.
  37. «نقدی بر «صوت سکوت»، فیلمی مستند دربارهٔ موسیقی زیرزمینی ایران». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۰۶.
  38. محمد عبدی منتقد فیلم. «مهاجرت، محسن نامجو و متالیکا؛ گفتگو با کارگردان 'رویاهای رادیویی'». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۰۶.
  39. «گفتگو با محسن نامجو بازیگر فیلم"رویاهای رادیویی"/محمود شریکر». شهروند. ۲۰۱۷-۰۶-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۰۶.
  40. «نمایش تازهٔ «بهرام بیضایی» با همراهی «محسن نامجو» در آمریکا | نمایشگر». دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۰۶.
  41. «آلبوم عکس: تئاتر جدید بهرام بیضایی با حضور مژده شمسایی و محسن نامجو | BamdadKhabar | بامدادخبر». bamdadkhabar.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۰۶.
  42. فیروزه خطیبی روزنامه‌نگار در لس‌آنجلس. «همکاری با شیرین نشاط و بهرام بیضایی؛ گفتگو با محسن نامجو». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۰۶.
  43. مدیر. «یادداشتی دربارهٔ نمایش «چهارراه» اثر جدید بهرام بیضایی در آمریکا». www.saliss.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۰۶.
  44. «gooya news :: politics: بیضایی در غربت؛ پویا و آفریننده، کیان ثابتی». news.gooya.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۰۶.
  45. بهرام بیضایی با حضور محسن نامجو در آمریکا
  46. «دراب مخدوش در کتابهای وبگاه Goodreads».
  47. «"دراب مخدوش" محسن نامجو BBC Persian».
  48. «کتاب چهار مقاله در وبگاه Goodreads».
  49. «شرح کوتاه کتاب چهارمقاله در goodreads».
  50. «کتاب صوتی کیمیاگر با صدای نامجو در وبگاه Goodreads».
  51. BBC Persian. «سمفونیک اُدیسه ۲۰۲۰». یوتیوب. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۲۵.

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.