محمد مؤمن

محمد دانش‌زاده قمی (زادهٔ ۲۳ دی ۱۳۱۶ قم – درگذشتهٔ ۲ اسفند ۱۳۹۷ تهران) مشهور به محمد مؤمن، روحانی و فقیه ایرانی و از فقهای شورای نگهبان و عضو مجلس خبرگان رهبری از استان قم و همچنین عضو شورای بازنگری قانون اساسی در سال ۱۳۶۸ بود.[7]

محمد مؤمن
نماینده مجلس خبرگان رهبری
دوره‌های ۱، ۲، ۳، ۴ و ۵
مشغول به کار
۴ خرداد ۱۳۹۵ – ۲ اسفند ۱۳۹۷
پیش ازمحمد یزدی (پیش از تحلیف درگذشت)
حوزه انتخاباتیاستان قم
اکثریت۳۳۱٬۱۴۹ (۷۰٫۰٪)[1]
مشغول به کار
۱ اسفند ۱۳۸۵ – ۳ خرداد ۱۳۹۵
حوزه انتخاباتیاستان قم
اکثریت۱۸۱٬۶۴۰ (۵۰٫۸٪)[2]
مشغول به کار
۱۲ شهریور ۱۳۸۰[3] – ۳۰ بهمن ۱۳۸۵
پس ازسید مهدی روحانی
حوزه انتخاباتیاستان قم
اکثریت۱۷۴٬۹۶۹[4]
مشغول به کار
۲ اسفند ۱۳۶۹ – ۳ اسفند ۱۳۷۷
پیش ازمحمدعلی عالمی
حوزه انتخاباتیاستان سمنان
مشغول به کار
۲۳ تیر ۱۳۶۲ – ۱ اسفند ۱۳۶۹
حوزه انتخاباتیاستان سمنان
اکثریت۱۴۷٬۳۹۰ (۷۸٫۸٪)[5]
عضو شورای نگهیان
دوره‌های ۱، ۲، ۳، ۴، ۵، ۶ و ۷
مشغول به کار
۲۶ تیر ۱۳۶۲ – ۲ اسفند ۱۳۹۷
گمارندهسید روح‌الله خمینی
سید علی خامنه‌ای
دبیرلطف‌الله صافی گلپایگانی
محمد محمدی گیلانی
احمد جنتی
پس ازمحمدمهدی ربانی املشی
پیش ازعلیرضا اعرافی
عضو شورای عالی قضایی
مشغول به کار
۱۳۶۰ – ۱۳۶۱
اطلاعات شخصی
زاده
محمد دانش‌زاده قمی

۲۳ دی ۱۳۱۶
قم، ایران
درگذشته۲ اسفند ۱۳۹۷ (۸۱ سال)[6]
تهران، ایران
ملیتایرانی
حزب سیاسیجامعه مدرسین حوزه علمیه قم
محل تحصیلحوزه علمیه نجف
پیشهفقیه • سیاستمدار
تخصصاجتهاد
دیناسلام (شیعه)
وبگاهm-momen.ir

به گفته رسانه‌های ایران، او از شخصیت‌های تأثیر گذار در نظام جمهوری اسلامی است که علاوه بر عضویت در شورای بازنگری قانون اساسی در سال ۱۳۶۸، به عنوان یکی از اعضای شورای نگهبان تأثیر زیادی در تحولات نظام جمهوری اسلامی بر جای گذاشته‌است.[8]

او از مجتهدین معاصر بود که از اواسط دوره اول شورای نگهبان (یعنی از سال ۱۳۶۲) با حکم سید روح‌الله خمینی به عضویت فقهای شورای نگهبان منصوب شد و تا ۱۳۹۷ عضو این شورا بود. وی همچنین عضو مجلس خبرگان در چندین دوره بوده‌است. محمد مؤمن آخرین بار در ۲۵ تیر ۱۳۹۲ با حکم علی خامنه‌ای، در سمت خود (فقیه شورای نگهبان) ابقاء شد.[9]

اوایل زندگی

محمد مؤمن، در ۲۳ دی‌ماه سال ۱۳۱۶ در قم متولد شد. تحصیلات مقدماتی را در قم و ابتدا در مکتب خانه و سپس در «مدرسه جامع تعلیمات دینی» گذراند و همزمان به تحصیل در حوزه علاقه‌مند شد. او زیر نظر افرادی چون روح‌الله خمینی، علامه طباطبایی، علی مشکینی، شیخ مرتضی حائری و سید محمدرضا گلپایگانی به درجه اجتهاد دست یافت.[10]

مؤمن در سال ۱۳۷۴ در جریان تصادف شدیدی در راه قم به شدت مجروح شد. او پس از این تصادف یک ماه بیهوش و ۴۲ روز بستری بود.[11]

محمد مؤمن قبل از پیروزی انقلاب ۵۷، با عضویت در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، در مبارزات علیه حکومت محمدرضا پهلوی نقش داشت و این فعالیت‌ها به تبعید خودش و ۲۴ تن از اعضای جامعه مدر سین انجامید. او به تویسرکان تبعید گردید.[12] برادر وی علی مؤمن[13] در انتخابات میان دوره ای ۱۳۹۸ به مجلس خبرگان انتخاب شد.

نظریات

او به همراه برخی علمای دیگر، اقتدارگراترین تبیین نظریه نصب و اختیارات فقیه حاکم در نظام جمهوری اسلامی ایران را ارائه داده‌است؛ ثانیاً حضور طولانی او در منصب فقهای شورای نگهبان، حداقل در برخی موارد، باعث تزریق عملی این نظریه در تصمیم سازی‌ها، قوانین و برخی جهت‌گیری‌های راهبردی مرتبط با شورای نگهبان بوده‌است.[14]

نظریات وی پیرامون ولایت فقیه شبیه به نظرات محمدتقی مصباح یزدی و سید کاظم حائری بوده[15] و ولایت مطلقه فقیه را در مقابل دموکراسی می‌دانست. وی در نقد وکالت، انتخاب، یا حتی انشای ولایت از طریق بیعت، نه تنها انتخاب حاکمان را از حق الناس و حقوق مردم نمی‌داند، بلکه حتی از حقوق مشترکه بین خدا و مردم نیز نمی‌داند و به تصریح می‌گوید: «صرفاً حق الله است و از حقوق مشترکه به این معنی که مردم بیایند به امام و ولی امر اختیار بدهند، نیست».[16]

در خصوص رابطه ولی امر و شورا، وی معتقد بود مجلس شورای مقننه، نه «وکیل» و «عصاره ملت» که صرفاً بازوی تقنینی ولی امر است و لاجرم تابعی از مصلحت و اراده اوست.[17] به نظر مؤمن، «راه بهتر با اصول شرعی آن است که گروهی اسلام‌شناس زبر دست و فقیه عالم مقام، مسئول تدوین… احکام فراگیر اسلام باشند و از طرح و تصویب این احکام در مجلس شورای اسلامی که اکثریت نمایندگانش در این مرتبه از شناخت احکام نیستند، خودداری شود تا حدود الهی تحت تأثیر افکار ناآشنایان به موازین شرعی قرار نگیرند.[18]»

مسئولیت‌ها

مرگ

محمد مؤمن در یکم دی ماه ۱۳۹۷ در یکی از بیمارستان‌های قم بستری شد[19] و در ۲ اسفند ۱۳۹۷ در سن ۸۱ سالگی درگذشت.[20][21]

منابع
  1. «نتیجه نهایی شمارش آرا در قم/راهیابی امیرآبادی، لاریجانی و ذوالنور». خبرگزاری مهر. ۹ اسفند ۱۳۹۴. ۳۵۶۸۲۲۳.
  2. «نتایج قطعی انتخابات خبرگان در سراسر کشور به غیر از تهران». ایسنا. ۲۶ آذر ۱۳۸۵. ۱۶۳۶۶–۸۵۰۹.
  3. «ششمین اجلاس مجلس خبرگان رهبری امروز گشایش یافت». ایسنا. ۱۲ شهریور ۱۳۸۰. ۰۲۱۵۳–۸۰۰۶.
  4. «نمایندگان مردم قم و آذربایجان شرقی در مجلس خبرگان انتخاب شدند». روزنامه همشهری. تهران: مؤسسه همشهری. سال نهم (۲۴۲۰). ۱۳۸۰. از پارامتر ناشناخته |ماه= صرف‌نظر شد (کمک)
  5. «۴۱ نفر از ۱۶ استان به مجلس خبرگان راه یافتند» (PDF). روزنامه جمهوری اسلامی. سال سوم (۱۰۲۵): ۳. ۲۲ آذر ۱۳۶۱.
  6. «آیت‌الله محمد مؤمن درگذشت». ایسنا. ۲ اسفند ۱۳۹۷. ۹۷۱۲۰۲۰۱۰۰۲.
  7. اکبرین، محمدجواد (۲۰۱۹-۰۲-۲۱). «محمد مؤمن؛ فقیهِ قدرت». BBC Farsi. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۲.
  8. کتاب فقه و سیاست در ایران معاصر. تألیف: داود فیرحی، نشر نی، چاپ دوم 1394، ص444
  9. «ابقای سه تن از فقهای شورای نگهبان و انتصاب عضو جدید». خبرگزاری مهر. ۲۰۱۳-۰۷-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۲.
  10. «رحلت فقیه پارسا و مبارز». روزنامه وطن امروز. ۴ اسفند ۱۳۹۷.
  11. «روایت آیت الله مؤمن از حساس‌ترین جلسه خبرگان». خبرگزاری تسنیم. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۲.
  12. «زندگینامه حضرت آیت الله محمد مؤمن (ره)». پایگاه اطلاع‌رسانی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۲.
  13. https://jameehmodarresin.org/home/121-azae-jameeh/azae-kononi/momen-ali/66-زندگینامه-حضرت-حجه-الاسلام-والمسلمین-علی-مومن.html
  14. کتاب فقه و سیاست در ایران معاصر. تألیف: داود فیرحی، نشر نی، چاپ دوم 1394، ص478
  15. کتاب فقه و سیاست در ایران معاصر. تألیف: داود فیرحی، نشر نی، چاپ دوم 1394، ص477
  16. محمد مؤمن قمی، "دین و مشارکت سیاسی"، فصلنامه علوم سیاسی، سال دوم، ش 7، زمستان 1387، ص 19
  17. کتاب فقه و سیاست در ایران معاصر. تألیف: داود فیرحی، نشر نی، چاپ دوم 1394، ص452
  18. مؤمن قمی، "قوانین ثابت و متغیر"، مجله فقه اهل بیت علیهم السلام (فارسی)، سال 14، ج 56، ص ص 76-79.
  19. «آیت‌الله مؤمن در بیمارستان بستری شد». خبرگزاری میزان.
  20. «آیت‌الله محمد مؤمن درگذشت». ایسنا. ۲ اسفند ۱۳۹۷.
  21. «آیت‌الله مؤمن دار فانی را وداع گفت». خبرگزاری تسنیم. ۲ اسفند ۱۳۹۷.


کرسی پارلمانی
پیشین:
اکبر هاشمی رفسنجانی		 نایب اول رئیس مجلس خبرگان رهبری
۱۳۸۶ – ۱۳۸۷		 پسین:
سید محمود هاشمی شاهرودی
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ محمد مؤمن موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.