دالان (معماری ایرانی)
دالان در معماری ایرانی، راهرویی است که وارد شونده را با پیچ و خم از هشتی به حیاط خانه هدایت میکرد.[1] دالانها بیشتر برای سازماندهی فضای بنا و ساختن فضاهای مرکّب و نسبتا پیچیده به کار میرفتند. نقش دیگر دالان، ارتباط دادن فضاهای مختلف است. از انجا که دالانها پیشفضایی برای فضاهای اصلی بنا هستند، در کنترل و نگهبانی از فضای اصلی نیز نقش دارند. همچنین در بسیاری از بناها، دالانها زاویههای نامتجانس را در درون خود حل کرده و به کل فضاهای مجاور خود زوایای مناسبی میدهند.[2]
از نخستین کاربردهای چشمگیر دالان در معماری ایرانی میتوان به دژ حسنلو اشاره کرد. همچنین در چهارطاق آتشکوه، آتشکده آذرگشنسب و تخت جمشید میتوان کاربرد دالانها را دید. میتوان گفت در معماری ایرانی پیش از آنکه حیاطها نقش اصلی خود را به عنوان سازماندهندهٔ فضاها پیدا کنند، در معماری پیش از اسلام تا اوایل دوره اشکانی دالان تنها عنصر مهم تلفیق فضاها است.[2]
منابع
- «آشنایی با خانههای قدیمی و تاریخی ایران». همشهری آنلاین. بایگانیشده از اصلی در ۳ اوت ۲۰۱۱. دریافتشده در ۱۲ شهریور ۱۳۹۰.
- «الهام و برداشت از مفاهیم بنیادی معماری ایران». نقش نگار.