علیا (صهیونیسم)
علیا (به عبری: עלייה، ʿAliyah) مهاجرت یهودیان به سرزمین اسرائیل (Eretz Yisrael) است و یکی از اصول ایدوئولوژیک جنبش صهیونیسم می‌باشد. اقدام مخالف، مهاجرت از اسرائیل است که به ایریدا (تبار) معروف است.[1] بازگشت به سرزمین‌های مقدس یکی از آرمان‌های یهودیان پس از تبعید بابل بوده‌است. مهاجرت‌های مقیاس بزرگ به فلسطین و بعد از آن اسرائیل در سال ۱۸۸۲ آغاز شد.[2]
| قسمتی از چشم‌انداز یهودیت |
| قوم یهود و یهودیت |
|---|
 |
 ویکی‌پروژه |
ریشه کلمه
علیا، کلمه عبری به معنای «صعود» یا «بالا رفتن» است. با توجه به سنت یهودی، سفر به سرزمین اسرائیل صعود چه به لحاظ جغرافیایی و چه به لحاظ متافیزیکی می‌باشد. یهودیان از کسانی بودند که از مصر، بابل و حوضه دریای مدیترانه به فلسطین سفر کرده‌اند. آن‌ها برای این سفر از ارتفاعاتی بالا رفته‌اند. بازدید از اورشلیم که ۲۷۰۰ متر بالاتر از سطح دریا قرار دارد نیز برای خود نوعی صعود محسوب می‌شود.[3]
مفهوم مذهبی، ایدئولوژیک و فرهنگی
علیا یک مفهوم فرهنگی و یک جز اساسی از صهیونیسم است. این اصل در قانون بازگشت اسرائیل محترم شمرده شده‌است، که هر یهودی (همان‌طور که در هلاخا یا قانون سکولار اسرائیل آمده است)، و غیر یهودیان واجد شرایط (فرزند یا نوهٔ یک یهودی، همسر یک یهودی، همسر فرزند یک یهودی و همسر نوه یک یهودی) این حق قانونی را دارا می‌باشند که به اسرائیل مهاجرت کرده و در آنجا ساکن شوند، در عین حال این افراد از حق شهروندی اسرائیل نیز بهره‌مند می‌شوند. کسی که علیا انجام می‌دهد، اوله (به انگلیسی oleh) برای مذکر و اولاه (به انگلیسی olah) نامیده می‌شود. جمع برای هر دوی این کلمات اولیم (به انگلیسی olim) می‌باشد. بسیاری از یهودیان مذهبی علیا را بازگشت به سرزمین موعود می‌دانند، و انجام آن را تکمیل وعدهٔ کتاب مقدس خداوند به نسل پیامبران یهود ابراهیم، اسحاق و یعقوب در نظر می‌گیرند. از نظر بعضی این یکی از احکام از ۶۱۳ حکم بازشماری شده می‌باشد.
در گفتمان صهیونیستی، کلمهٔ علیا با جمع علیوت (به انگلیسی aliyot) شامل بازگشت داوطلبانه به دلایل ایدوئولوژی، احساسی، یا عملی و در طرف دیگر فرار از آزار و اذیت یهودیان می‌باشد. اکثریت قریب به اتفاق یهودیان اسرائیل ریشه‌های خانوادگی خود را در خارج کشور جستجو می‌کنند. در حالی که بسیاری از افراد به صورت فعال در اسرائیل به جای کشور دیگر ساکن شده‌اند، بسیاری شانسی کمی یا اصلاً شانسی برای ترک کشور قبلی خود داشته‌اند. اسرائیل به عنوان یک کشور مهاجران شناخته می‌شود، در عین حال در مقیاس بزرگتر این کشور، کشوری برای آورگان نیز می‌باشد.
با توجه به نظم سنتی کتاب مقدس یهودیان، آخرین کلمهٔ کتاب مقدس (منظور آخرین کلمه در کتاب اصلی به زبان عبری آیه۲ تاریخ ۳۶:۲۳)، veya‘al می‌باشد، یک فعل امری از مشتقات کلمه‌ای که علیا از آن ریشه گرفته‌است، به معنی به بالا برو (به اسرائیل)[4]
وضعیت حقوقی
بر اساس «قانون بازگشت» در کشور اسرائیل، وزارت کشور اسرائیل مسئول رسیدگی به پرونده‌های افرادی است که خواهان عالیا به سرزمین اسرائیل هستند. آژانس یهود در تسریع پرونده‌ها به وزارت کشور اسرائیل هم‌یاری می‌کند. بر اساس «قانون بازگشت»، وزیر کشور ممکن است، درخواست فردی یهودی را که درخواست عالیا به اسرائیل را کرده، به دلایلی چون داشتن سابقه کیفری، به مخاطره انداختن بهداشت عمومی یا امنیت ملی یا در صورتی که در گذشته اقدام علیه «ملت یهود» کرده‌باشد، رد کند.[5]
تاریخچه
تاریخ نویسان علیا را به پنج دوره طبقه‌بندی می‌کنند که شامل علیا اول(۱۸۸۲ تا ۱۹۰۳)، علیا دوم(۱۹۰۴ تا۱۹۱۴)، علیا سوم(۱۹۱۹ تا ۱۹۲۳)، علیا چهارم (۱۹۲۴ تا ۱۹۳۱) و علیا پنجم (۱۹۳۲ تا ۱۹۳۹)می‌شود.[6]
در علیا اول سی الی چهل هزار نفر از بر اثر ایدئولوژی صهیونیسم و به منظور تشکیل ملت جدید یهودی و ساخت جامعه کشاورزی مهاجرت کردند. درجریان دومین علیا که طی آن ۳۵ تا ۴۰ هزار نفر از اروپای شرقی مهاجرت کردند شعار «مردم برای زمین وزمین برای مردم» مطرح شد. در طول سومین علیا که سه واقعه انتشار اعلامیه بالفور، جنگ داخلی روسیه و جنگ روسیه و لهستان روی داد، ۳۵ هزار نفر مهاجرت کردند. درچهارمین علیا ۸۰ هزار مهاجر سرمایه دار شهری مهاجرت کردند. در طول پنجمین علیا که هم‌زمان با اقدامات ضد یهودی در اروپا بود ۲۲۴٬۷۸۵ نفر از یهودیان اروپای شرقی مهاجرت کردند.[7]
در سال ۱۹۳۳ سازمان یهودی علیا جوان تشکیل شد که وظیفه اش نجات کوکان یهودی از آلمان در زمان حکومت نازی‌ها و انتقال آن‌ها به کیبوتص‌ها دراسرائیل بود این سازمان وظیفه آموزش یهودیان مهاجر ازجمله بازماندگان هولوکاست را نیز برعهده گرفت.[8]
پانویس
- «"Aliyah" - the word and its meaning». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ دسامبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۰ ژانویه ۲۰۱۱.
- Israel Focus-Migration
- Move On Up,
- «"ץראב םתושרתשהו ארגה ידימלת"». "ץראב םתושרתשהו ארגה ידימלת". http://www.daat.ac.il. پیوند خارجی در
|ناشر=وجود دارد (کمک) - Israel refuses to let Barbra Streisand's cousin make aliyah, Haaretz
- «Glossary -- Israel». American Memory from the Library of Congress.
- «Israel's Drive for Social Integration» (PDF). Modern Middle East Source Book Project.
- «Youth Aliyah in Israel». the Education Resources Information Center.
منابع
مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Aliyah». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۶ ژانویه ۲۰۱۱.
| قوم یهود و یهودیت | |
|---|---|
| |
| تقسیم‌های قومی یهودی |
|
جنبش‌های مذهبی |
|
| فلسفه یهودی |
|
| متون یهودی | |
| مکان‌های مقدس یهودی |
|
| شخصیت‌های یهود در کتاب مقدس | |
| رهبری در یهودیت |
|
| نقش‌ها | |
| فرهنگ |
|
| مسائل |
|
| زبان‌های یهودی | |
| نیایش و ادعیه | |
رده:یهودیت و دین‌های دیگر |
|
| تاریخ یهود |
|
| جنبش سیاسی یهودیت |
|
| یهودستیزی | |
| |
