فهرست آثار تاریخی و باستانی تخریب‌شده در ایران

در زیر فهرستی از آثار و محوطه‌های تاریخی و باستانی در ایران آورده شده‌است که تخریب‌شده‌اند.[1]

آثار شاخص نابودشده پیش از ثبت

این بخش شامل فهرست آثار ملی است که هرگز به ثبت نرسیده‌اند، چرا که قبل از آغاز ثبت آثار ملی از میان رفته‌اند.

نامشماره و تاریخ ثبتیونسکوتصویرتخریب توسطتاریخ تخریبتوضیح
قلعه نهاوندهرگز ثبت نشدندناصرالدین شاه قاجار۱۲۴۰
باروتخانه تهران؟؟
کاخ هفت‌دست و کوشک آیینه‌خانهظل‌السلطان۱۲۷۰
سر در قاجاری میدان مشق
(سر در ناصری)		؟سال‌های آغازین دهه ۱۳۰۰ خورشیدی
قصر قاجاردوره رضاشاه
(نظمیه، ارتش، مخابرات)		۱۳۰۷تنها بنای باقی‌مانده این قصر در تاریخ ۲۶ آبان ۱۳۷۵ با شماره ۱۷۶۶ و تحت عنوان «عمارت کلاه فرنگی و ندامتگاه قصر» به ثبت رسید
عمارت باغ‌شمال
(هشت بهشت تبریز)		شهرداری تبریز؟
بنای شمس‌العماره بندرانزلینامشخص۱۳۰۶
کاخ خوشتاریا بندرانزلیآتش‌سوزی۱۳۰۸
کاخ عمادیهنامشخصنامشخص
برج نوشبانک ملیدهه ۱۳۰۰ خورشیدی
عمارت باغشاهنامشخصنامشخص
عمارت اندرونیوزارت داراییدهه ۱۳۰۰ خورشیدی
عالی‌قاپو (تبریز)
(شمس‌العماره تبریز)		وضعیت ثبت نامشخصآتش‌سوزی
سیل ۱۳۱۳
علی منصور		۱۳۱۲، ۱۳۱۳ و ۱۳۳۳
تکیه دولتبانک ملی۱۳۲۵
حظیرةالقدسمحمدتقی فلسفی،
ارتش شاهنشاهی ایران		۱۳۳۴
ساختمان تلگرافخانه (تهران)وزارت پست و تلگراف و تلفن۱۳۴۹
عمارت شهرداری (تهران)شهرداری تهران۱۳۴۷
مدرسه باقریهآستان قدس رضوی۱۳۵۴
سالن تئاتر شیر و خورشید تبریزمسلم ملکوتی۱۳۶۰

آثار شاخص نابودشده بعد از ثبت

این بخش شامل فهرست آثار ملی برجسته است که پس از ثبت در آثار ملی از میان رفته‌اند.

نامشتاریخ ثبتیونسکوتصویرتخریب توسطتاریخ تخریب
عمارت نظامیه۲۶۱۳۰ خرداد ۱۳۱۵حاج علینقی کاشانی
(از بازاریان)		 اوایل دهه ۱۳۳۰
کاخ سلطنت‌آباد۴۱۸۱۱ بهمن ۱۳۳۴ارتش؟
عمارت متصل به غارهای طاق بستان
(عمارت مسعودیه (کرمانشاه))		۳۴۲۴ شهریور ۱۳۱۰
رومن گیرشمن		۱۳۴۲
آرامگاه رضاشاه پهلوی۱۳۲۹۲۰ بهمن ۱۳۵۵صادق خلخالیاردیبهشت ۱۳۵۹
برج شیشه اراک۱۰۷۶۱۰ خرداد ۱۳۵۴؟۱۳۶۱
بند شاه عباسی۱۱۸۲ ۱۴ مهر ۱۳۵۴وزارت نیرو
تخریب برای ساخت سد الغدیر		بین سال‌های ۱۳۶۲ تا ۱۳۷۲
حمام خسروآقا۹۷۶۱ مرداد ۱۳۵۳برخی اهالی محلی یا شهرداری اصفهان۲۳ فروردین ۱۳۷۴
ارگ بم۵۱۹۱ فروردین ۱۳۴۵
زمین‌لرزه بم		۵ دی ۱۳۸۲
در سی‌وهفتمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو در سال ۱۳۹۲ این اثر از فهرست میراث در خطر خارج شد.[2]
سرای دلگشا۱۹۸۴۸۱۴ آبان ۱۳۵۶مالک شخصیمهر ۱۳۹۰
کلیسای کرمان۲۶۲۴۶۲۷ اسفند ۱۳۸۷؟۲۰ بهمن ۱۳۹۱
خانه توران امیرسلیمانی۳۱۵۳۸ ۲۸ تیر ۱۳۹۵کمیته امداد امام خمینی۲۸ تیر ۱۳۹۵

فهرست کامل
ردیفنام اثر یا محوطهمنطقهزمان ساختوضعیت کنونیوضعیت ثبت ملی و شماره ثبتتاریخ ثبت ملینگارهتخریب توسط
۱برم دلکشیرازساسانیتجاوز و تعرض‌شده با بیل مکانیکی۷۱۱۵ دی ۱۳۱۰وزارت راه و شهرسازی
۲محوطه‌های پشت سد سیوند
(تنگه بلاغی)		پاسارگاداز پیش از تاریخ تا اسلامیدر اثر آبگیری سد غرق شدهثبت شده بود؟وزارت نیرو
۳امامزاده یحییزوارهسده هفتم قمریتخریب شده-؟؟
۴تپه یا تل بقارابهبهانهزاره پنج پیش از میلادتخریب شده۱۹۲۴۰۱ مرداد ۱۳۸۶؟
۵محوطه جوبجیرامهرمزعیلامیدر اثر کار عمرانی تخریب شده۲۳۰۵۲۲ مرداد ۱۳۸۷؟
۶کوشک اسدآبادبهبهانساسانی؟؟؟
۷سنگ‌نبشته هخامنشی جزیره خارکبوشهرهخامنشیتخریب شده؟؟؟
۸کتیبه پایه ستون‌های کاخ آپادانای شوششوشهخامنشیتخریب شده؟؟
۹سد جره (دوران ساسانی)رامهرمزساسانیدر اثر آبگیری سده جره غرق شده۲۵۴۲۸ دی ۱۳۷۸وزارت نیرو
۱۰محوطه‌های پشت سد جره
(سد جره (دوران ساسانی))		رامهرمزهمه دوره‌هادر اثر آبگیری سده جره غرق شده؟؟وزارت نیرو
۱۱تپه قلعه قره کند-قلعه کنتبوکاندوره برنزتبدیل به پادگان سپاه شده و بخش زیادی از آن تخریب شده۵۷۳۱۶ دی ۱۳۴۵؟
۱۲محوطه قلعه سردار عزیز خانبوکانقاجاریهبخشی از آن پادگان نظامی است و سال ۱۳۸۴ ضلع جنوبی آن به پهنای چند متر تخریب شد تا کوچه ۶ متری مجاور آن به خیابان ۱۲ متری تبدیل شود و در آن مغازه و پاساژ ساخته شود.به شماره ۵۹۵ به ثبت ملی رسیده‌است؟؟
۱۳تپه پشت‌تپ (باغ شایگان)
(تپه شایگان)		مهابادپیش از تاریخ تا هزاره اول پیش از میلاددر مرکز شهر مهاباد قرار دارد و چندین بار دی چند سال گذشته به بهانه تعریض خیابان تخریب شده‌است.۶۰۹۱۶ دی ۱۳۴۵؟
۱۴بقایای چهارطاقی رکن‌آبادشیرازساسانی؟ اسلامیدر پروژه تعریض جاده شیراز ـ مرودشت کاملاً تخریب شد۱۰۴۹۹۲ آبان ۱۳۸۲؟
۱۵محوطه غار باغ منصوریشیرازفرا پارینه سنگیدر پروژه پارک و فضای سبز کاملاً تخریب شدثبت شده بود؟؟
۱۶تل روباهیمرودشتدوره جری نو سنگیعبور کانال زهکشی از میان تپه و تخریب حدود ۸۵٪ از محوطه۲۰۹۲۲۳۰ بهمن ۱۳۸۶؟
۱۷تپه سیف آبادکازرونساسانیعبور لوله گاز جنوب به شمال از میان تپه و تخریب ۷۰٪ از محوطهبعد از تخریب ثبت شد؟؟
۱۸تپه محمد جعفرکازرونساسانیتعرض شده با بیل مکانیکیبعد از تخریب ثبت شد؟؟
۱۹معدن سنگ دوره هخامنشی گوندِشلومرودشت فارسهخامنشیتعرض شده با استخراج معدن جدیدبعد از تخریب ثبت شد؟؟
۲۰اشکفت قد برمشورشیرازپارینه سنگی جدیدتعرض با بیل مکانیکیثبت شده بود؟؟
۲۱جبهه غربی کاخ آپادانا شوششوشعیلامی تا هخامنشیاحداث هتلثبت شده بود؟؟
۲۲پناهگاه صخره ای پل فساشیرازپارینه سنگی جدیددر پروژه تقاطع غیر هم سطح تخریب شدثبت شده بود؟؟
۲۳/ساسانی هخامنشی اسلامیثبت شده بود؟؟
۲۴محوطه باز (کارگاه) قادر آبادقادرآباد (فارس)پارینه سنگی میانیاحداث آپارتمان و تخریب کامل۲۴۱۸۵۱۵ دی ۱۳۸۷؟
۲۵محوطه مقدس یا جایگاه ستایش پاسارگادپاسارگادهخامنشیبه‌طور کلی توسط دینامیت قاچاقچیان منهدم شده‌است۸۴۹۹۹ اردیبهشت ۱۳۸۲؟
۲۶کتیبه کرتیر در نقش رجبمرودشتساسانینام موبد موبدان در کتیبه کرتیر با سنگ فرز بریده شده‌است۲۲۲۴ شهریور ۱۳۱۰؟
۲۷بنایی که بر فراز چاه مرتاض علی ساخته شده‌استشیرازاسلامیدر پروژه مرمت این بنا، توسط سازمان میراث فرهنگی فارس تخریب شد و بنای دیگری با پلان متفاوت ساخته شدثبت شده بود؟؟
۲۸کتیبه مسجد وکیلشیرازاسلامیدزدیده شدثبت شده بود؟؟
۲۹محوطه سیکل ترکیبیکازروناسلامیدر پروژه سیکل ترکیبی تخریب شد که دارای گچبری‌های بسیار زیبایی از دوره ایلخانی بود ؟؟؟
۳۰اشکفت گاویمرودشت فارسپارینه سنگی میانیروزنبرگ این غار را کاوش کرده بود که در پروژه استخراج سنگ آهک پتروشیمی با دینامیت تخریب شدبعد از تخریب ثبت شد؟؟
۳۱آتشکده سنگی تنگ کرم
(کتیبه میل تنگ کرم)		فساساسانیبه‌طور کلی منهدم شده با دینامیت قاچاقچیان به سودای گنج در میان ستون۲۶۴۱۲ اسفند ۱۳۱۵؟
۳۲نقش برجسته بهرام دوم گویمشیرازساسانیاین احتمال هست که این نقش در محوطه یک باغ وجود داشته باشد، اما از سرنوشت این نقش برجسته کسی خبر نداردثبت شده‌است؟؟
۳۳محوطه لیانبوشهرعیلامیدر پایگاه هوایی قرار دارد و از سرنوشت آن کسی خبر ندارد؟؟؟
۳۴تپه ماد آبادمرودشتدوران اسلامیبه‌طور کلی در پروژه احداث آپارتمان تخریب شد و بخشی حدود ۵٪ آن برای کاوش آموزشی دانشگاه مرودشت انجام شد۱۲۵۶۱۸ آذر ۱۳۵۴؟
۳۵تپه اشرفاصفهان۷۰۰۰ سال پیشبعد از کاوش رها شده و به پیست موتور سواری تبدیل شده‌است۱۷۷۰۲۶ آبان ۱۳۷۵؟
۳۶آتشگاه اصفهاناصفهانپیش از اسلامعدم محافظت در حریم منظری آن هتل ساخته می‌شود۳۸۰۱۱ آذر ۱۳۳۰؟
۳۷ساختمان پرچمتهرانپهلوی اولتخریب کاملعدم ثبت در آثار ملی؟؟
۳۸بازار سنتی تهرانتهرانقاجاریهتخریب و احداث قسمت‌های نوسازی در مرکز این بافت۱۵۴۰۲ آبان ۱۳۵۶؟
۳۹بافت تاریخی شیرازشیرازساسانی هخامنشی اسلامیتخریب کامل برای ایجاد فضای تجاری در طرح بین الحرمینثبت ملی؟؟
۴۰تپه هگمتانههمدانمادهابر روی قسمتی از آن سنگفرش ساخته شده‌است۲۸۲۴ شهریور ۱۳۱۰؟
۴۱نقش برجسته سرسره ریریقاجاردر اوایل دهه ۱۹۷۰ تخریب شد؟؟کارخانه سیمان
۴۲ قلعه آتشگاه کاشمر ساسانیان ترخریب شده‌است. ؟ ؟ ؟
۴۳ قلعه ریگ کاشمر دوره سلجوقیان تخریب شده‌است. ۱۳۱۸۶ ۱۶ مرداد ۱۳۸۴ ؟

جستارهای وابسته

منابع
  1. https://www.tabnak.ir/fa/news/167957/تخریب-40-اثر-و-محوطه-تاریخی-ثبت-ملی
  2. «خروج "ارگ بم" از فهرست میراث در خطر یونسکو». کمیسیون ملی یونسکو - ایران. ۲۸ خرداد ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۰ آوریل ۲۰۱۹.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.