انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۷۲)
ششمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری ایران، انتخاباتی بود که برای تعیین رئیس جمهوری ایران پس از یک دوره ریاست جمهوری علی اکبر هاشمی رفسنجانی در ۲۱ خرداد ۱۳۷۲ برگزار شد.
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نامزدهای انتخاباتی
در این دوره ۱۲۸ نفر در انتخابات نام‌نویسی کردند و شورای نگهبان به دلیل عدم صلاحیت افراد، صلاحیت ۱۲۴ نفر را ردکرد.[1] در این دوره ازانتخابات چهار نامزد ریاست جمهوری با هم رقابت داشتند. عبدالله جاسبی (رئیس دانشگاه آزاد که عملاً منصوب هاشمی بود)؛ رجبعلی طاهری (نماینده مردم کازرون در دوره اول مجلس شورای اسلامی) و احمد توکلی رقبای رئیس‌جمهور وقت بودند. حضور دو چهرهٔ اول بیشتر به تأیید سیاست‌های هاشمی شباهت داشت و تنها دکتر احمد توکلی رقیب واقعی وی محسوب می‌گردید.
رقابت‌های انتخاباتی
احمد توکلی در نطق‌هایش بر بی عدالتی اقتصادی و اجتماعی، ناکارآمدی سیاست‌ها و مدیریت‌ها، امتیازطلبی و تجمل‌گرایی مقامات دولت، و کم‌اعتنایی آنان به مشارکت سیاسی مردم، سیاست‌های ایدئولوژی‌زدایی و رفاه طلبی تمرکز داشت و فهرست بلندی را که به عنوان سوء تدبیرها و سوء رفتارهای دولت پنجم در نظر داشت به چالش کشید.
کارگزاران دولت پنجم هم در این سو بیان می‌کردند که رفاه و سازندگی، ۲ ارمغان دولتشان است که سبب محبوبیت بی‌بدیل سردار آن (هاشمی) شده است.
حمایت اغلب تشکل‌های جناح راست از هاشمی بود. جامعه روحانیت مبارز که هاشمی از اعضای شورای مرکزیش بود به حمایت از هاشمی پرداخت. جامعه مدرسین اعلام کرد که هاشمی را ارجح می‌داند. روزنامه رسالت که زمانی توکلی سردبیر و از بنیانگذاران آن بود، به حمایت شدید از هاشمی پرداخت. حبیب‌الله عسگراولادی دبیرکل جمعیت مؤتلفه اسلامی نیز حمایت حزب متبوعش از هاشمی را اعلام کرد.
مجمع روحانیون مبارز از سال ۱۳۷۰ اعلام سکوت سیاسی کرده بود و در این انتخابات نیز موضعی نگرفت. برخی اعضای مجمع روحانیون اعلام کردند که نفیاً و اثباتاً در انتخابات شرکت نخواهند کرد. بهزاد نبوی از اعضای شورای مرکزی سازمان مجاهدین انقلاب در اظهارنظری انتخابات را تشریفاتی خواند که در آن برد هاشمی مسجل است.
این انتخابات در شرایطی برگزار شد که انفعال جناح چپ و انزواطلبی آن‌ها، شرایط را برای در دست گرفتن مجدد ریاست دولت توسط هاشمی مهیا می‌ساخت.
واجدین شرایط برای رای دادن در این انتخابات بیش از۳۳ میلیون نفر بودند. از این تعداد ۱۶میلیون و ۶۰۰ هزار نفر در انتخابات شرکت کردند. هاشمی رفسنجانی با کسب حدود ۱۰ میلیون رأی، نزدیک به ۶۴ درصد آرای شرکت کنندگان و کمی بیش از ۳۲ درصد آرای کل واجدین شرایط را به دست آورد.
هاشمی در دوره اول خود، در رقابت با تنها رقیب صوری (عباس شیبانی)، با کسب حدود ۱۵ و نیم میلیون رأی، ۹۴ درصد آرای شرکت‌کنندگان و ۵۱ درصد آرای کل واجدین شرایط را به دست آورده بود که در شرایط کنونی حدود ۵ میلیون ریزش رای داشت. علاوه بر این مشارکت بسیار پائین ۵۰ درصدی مردم در هیچ‌یک از انتخابات مشابه پس از پیروزی انقلاب در ایران سابقه نداشت و بعدها هم تکرار نشد.
توکلی در این انتخابات موفق شد بیش از ۴ میلیون رای را به خود جلب کند که به نوبهٔ خود موضوع بی‌سابقه‌ای در تاریخ انتخابات‌های ریاست جمهوری گذشته بود. در انتخابات گذشته همواره جز کسی که از ابتدا ریاست جمهوری اش قابل پیش بینی بود، مابقی رأی قابل توجهی کسب نمی‌کردند.
توکلی نتیجه این حضور خود را شکست نمی‌داند. وی در این رابطه می‌گوید: «نتیجهٔ کار بنده در آن سال نه‌تنها شکست نبود، بلکه یک نوع پیروزی بود؛ چرا که بعد از آن، به تدریج دوستان مجلس چهارم برای مقابله با اشتباهات اقتصادی- سیاسی اطرافیان رئیس‌جمهور وقت (که بعدها کارگزاران سازندگی نام گرفتند) اعتماد به نفس پیدا کردند.»
علی لاریجانی دربارهٔ نگاه هاشمی به رقیبش (توکلی) در این انتخابات در خاطرات خود از روز ۲۹ دی ماه ۱۳۷۲ می‌نویسد: «یادم هست وقتی بحث ریاست جمهوری در ماه‌ها پیش مطرح بود، روزی قبل از این که دولت تشکیل شود، با آقای هاشمی صحبت کردم که امروز آقای توکلی پیش من آمده و مصمم شده که در انتخابات شرکت کند. به آقای هاشمی گفتم ورود احمد توکلی رأی شما را کم خواهد کرد. آقای هاشمی پرسیدند مثلاً چقدر رأی می‌آورد. گفتم ۲ یا ۳ میلیون رأی دارد، خندیدند و گفتند ۲۰۰، ۳۰۰ هزار رأی هم ندارد! بعد معلوم شد چنین نیست… قبل از انتخابات ریاست جمهوری که طرحی در مورد ساماندهی افکار عمومی در مورد انتخابات را در دولت به عنوان وزیر فرهنگ مطرح کردم، نقد و بررسی زیادی شد. سخن آقای غرضی (وزیر پست، تلگراف و تلفن) از همه جالب‌تر بود که گفتند آقای هاشمی احتیاج به طرح ندارد، همین الآن حدود ۱۸ میلیون رأی مربوط به شماست، یک قدری کار کنیم، ۲۰ میلیون رأی می‌شود!"
هاشمی رفسنجانی در تریبون نماز جمعه ی بعد از مشخص شدن نتیجه انتخابات، خاطره ای را مربوط به روزهای قبل از انتخابات از داخل منزل خودشان تعریف می کند که عده ای هم آن صحبت هاشمی رفسنجانی را کنایه و توهینی به افرادی که به هاشمی رأی نداده بودند، دانستند و در واقع اینگونه ابراز کردند که هاشمی رفسنجانی عقل و فهم آن گونه افراد را همانند بچه ها و اطفال دانسته است. هاشمی رفسنجانی در پشت تریبون نماز جمعه، خاطره ای با این مضمون بیان کرد: «در ایام رقابت انتخاباتی، در یکی از روزها که فرزندانم در خانه ما مهمان بودند، یکی از نوه های من در حال راه رفتن بر روی لبه ی تراس منزل بود و من که متوجه این صحنه شدم، به یکی از بچه ها گفتم که او را بیاورد داخل اتاق. وقتی او را آوردند، کلی با او صحبت کردم که آنجا خطرناک است و ممکن است به پایین بیفتی و خون بیایید و آمپول و درد و اینها. ولی باز هم چند دقیقه بعد دیدیم که باز هم دارد بر روی لبه ی تراس راه می رود. من که نگران شده بودم، گفتم دوباره نوه ام را آوردند و این بار با لحن تند تر به او تشری زدم و نوه ام بعد از کمی مکث، ناراحت شد و رفت داخل اتاق و چند دقیقه بعد دست مادرش را گرفته بود و آمد پیش من و گفت که حالا که با من تندی کردی و دعوایم کردی، به مادرم می گویم که به آقای جاسبی رأی بدهد.» . هاشمی رفسنجانی بعد از بیان این ماجرا که با خنده ی خودش و نمازگزاران همراه بود، ادامه داد که: «منظور من این نیست که هر کس به من رای نداده و به آقای جاسبی رای داده، عقلش در حد یه بچه هست، بلکه منظورم این هست که کودکان تا این حد حساس و عاطفی هستند و حتی کودکان هم، در مباحث عاطفی و در هنگام ناراحت شدن های خود، حتی عزیزان و پدربزرگ خود را که دوست دارند را هم در لحظه ی ناراحتی کنار بگذارند و آن ناراحتی خود را به این صورت در قالب مباحث انتخاباتی نشان دهند.»
آرای ماخوذه
اکبر هاشمی رفسنجانی با کسب ۱۰ میلیون و ۵۶۶ هزار و ۴۹۹ رای از مجموع ۱۶ میلیون و ۷۶۹ هزار و ۷۸۷ رای ماخوذه برای دومین بار به ریاست جمهوری انتخاب شد، میزان مشارکت در این دوره ۵۰٫۵ درصد بود.[2][3]
- نفر دوم: احمد توکلی ۴٫۰۲۶٫۸۷۹ رأی
- نفر سوم: رجبعلی طاهری ۱۱۴٫۷۷۶ رأی
- نفر چهارم: عبدالله جاسبی ۸۹٫۲۸۰ رأی[1]
جستارهای وابسته
- انتخابات ریاست جمهوری ایران
پانویس
- BBC فارسی - ایران - نامزدهای ریاست جمهوری در ۳۰ سال گذشته
- مروز انتخابات ریاست جمهوری در ایران ،بی‌بی‌سی فارسی
- نگاهی به انتخابات ریاست جمهوری در ایران ،مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
.svg.png.webp){kind=small}
