بمب‌گذاری در دفتر حزب جمهوری اسلامی

انفجار در دفتر حزب جمهوری اسلامی حادثه بمب گذاری در دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی ایران است که در ۷ تیر ۱۳۶۰ منجر به کشته‌شدن هفتاد و پنج نفر از اعضای این حزب شد.[5] این انفجار در ساعت ۲۰:۳۰ در دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی ایران در سالن اجتماعات حزب واقع در سرچشمه تهران در جلسه ای که برای بررسی انتخابات ریاست جمهوری آینده برگزار می شد، رخ داده و منجر به کشته شدن اعضای حزب جمهوری اسلامی که در مجلس شورای اسلامی و هیئت دولت عضویت داشتند، شد. در این حادثه سید محمد حسینی بهشتی رئیس دیوان عالی کشور و دبیر کل حزب از جمله کشته شدگان بود.

بمب‌گذاری در دفتر حزب جمهوری اسلامی
جایگاه	سالن اجتماعات دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی ایران، سرچشمه تهران
تاریخ	۷ تیر ۱۳۶۰ ساعت ۲۰:۳۰ (یوتی‌سی ۳:۳۰+)
گونه حمله	بمب‌گذاری
سلاح‌ها	۲ بمب[1]
کشته‌‌ها	۷۲ تا ۷۴ نفر[2][3][4]
زخمی‌ها	۲۶ نفر
مرتکب(ها)	منسوب به سازمان مجاهدین خلق (محمدرضا کلاهی)

چگونگی

در ساعت ۲۰:۳۰ هفتم تیر ۱۳۶۰ جلسه ای در سالن اجتماعات دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی ایران واقع در سرچشمه تهران برگزار شد. موضوع جلسه تورم و انتخابات ریاست جمهوری آینده بود. پس از تلاوت قرآن و اعلام برنامه، سید محمد حسینی بهشتی سخنانش را به این شکل آغاز کرد:

ما بار دیگر نباید اجازه دهیم استعمارگران برای ما مهره‌سازی کنند و سرنوشت مردم ما را به بازی بگیرند. تلاش کنیم کسانی را که متعهد به مکتب هستند و سرنوشت مردم را به بازی نمی‌گیرند انتخاب شوند…

که در این لحظه انفجاری سالن اجتماعات را ویران کرد.

مرتضی محمدخان که از این انفجار جان به در برده‌است این واقعه را چنین شرح می‌دهد:

بهشتی هم پشت همین میز نشسته بودند و مدت کوتاهی از شروع جلسه نگذشته بود که بمب عمل کرد و دفتر حزب منفجر شد، در ردیف جلوی من محمد منتظری نشسته بود، باغانی و قندی هم در اطراف من بودند. جواد سرافراز، در ردیف پشت من بود… وقتی بمب منفجر شد ما یک زردی‌ای دیدیم و دیوار را من دیدم که زرد شد و انفجار… در آن شرایط همه قرآن می‌خواندند و ناله هم شنیده می‌شد ولی بیشتر همه قرآن می‌خواندند و شهادتین می‌گفتند، صداها به تدریج کمتر می‌شد، و بعد هم از بالا مثل اینکه یک جرثقیل آوردند که این طاق یک‌تکه را بردارند. جرثقیل نتوانست سقف را بلند کند و زنجیرش پاره شد و دوباره این طاق افتاد روی آوار، البته در این شرایط افراد در لابه‌لای صندلی‌ها قرار گرفته بودند. عبدالکریمی نماینده لنگرود، که در حال قرائت قرآن بود، در همین شرایط شاید با افتادن مجدد طاق، شهید شد. از بعضی دوستان دیگر هم صداهایی می‌آمد، بعداً متوجه شدم که تقریباً سرم روی سینه آقای باغانی بود و این بنده خدا داشت به لقاءالله می‌رفت. صداها، از هزاران نفری که روی پشت‌بام ایستاده بودند شنیده می‌شد، که هیچ کاری هم از دستشان برنمی‌آمد. گویا در فضای روی طاق گرد و خاک بوده، این‌ها با پاشیدن آب، قصد رفع کردن گرد و خاک را داشتند، غافل از اینکه این کار تمام منافذی که برای تنفس ما وجود داشت مسدود می‌کرد. با حدود ۴ ساعت، احساس کردم که مقداری راه تنفس ایجاد شد و دست چپم را از زیر خاک بردم بالا و دست مرا پیدا کردند.

[6]

سعید شاهسوندی عضو سابق کمیته مرکزی سازمان مجاهدین می‌گوید که این انفجار توسط سازمان مجاهدین خلق طراحی و اجرا شده‌است و او و گروه دیگری که در جریان انجام این عملیات قرار داشته‌اند در آن شب بی‌سیم سپاه را شنود می‌کردند تا از میزان موفقیت عملیات مطلع شوند. اجرای این عملیات را محمدرضا کلاهی به عهده داشت که خود از نیروهای خدماتی حزب به‌شمار می‌آمد. او پس از انفجار توانست فرار کند و بعد از آن راهی فرانسه شد و با اینکه از مجاهدین بریده‌بود ولی به دلیل سابقه‌اش امکان زندگی علنی را نداشت تا سرانجام سال ۱۳۹۴ در یک عملیات ترور در هلند به قتل رسید.[7][8][9][10]

ابوالحسن بنی صدر انفجار در دفتر حزب جمهوری اسلامی را کار مجاهدین نمی‌داند و معتقد است آن انفجار توسط سپاه پاسداران انجام شده‌است.[11] مدفن تعدادی از جان‍باختگان این واقعه در بخشی از قطعه ۲۴ بهشت زهرا قرار دارد که بعداً آرامگاه شهدای هفتم تیر در آن بنا گردید. امروزه در محل سابق دفتر مرکزی حزب جمهوری که در انفجار ویران شد مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی بنا شده‌است و زیر نظر سازمان تبلیغات اسلامی اداره می‌شود.[12]

جان‍باختگان و مجروحان

بازتاب خبر انفجار دفتر حزب جمهوری و جان‌باختن چند تن از مسئولان کشور در روزنامه اطلاعات

اسامی جان‌باختگان

در این بمب‌گذاری ۷۳ تن دربردارنده ۲۷ نماینده مجلس، ۴ وزیر و ۱۲ معاون وزیر جان‌باختند.

1. سید محمد حسینی بهشتی - رئیس دیوان عالی کشور
2. علی امیری فرزند امیر ملکان روستای علی آباد قشلاق معاون و محافظ سید محمد حسنی بهشتی
3. رحمان استکی - نماینده شهرکرد در مجلس
4. محمدحسین صادقی - نماینده دورود و ازنا در مجلس و امام جماعت هفشجان
5. سیدمحمدباقر حسینی لواسانی - نماینده تهران در مجلس
6. سید رضا پاک نژاد - نماینده یزد در مجلس
7. علیرضا چراغ‌زاده دزفولی - نماینده رامهرمز در مجلس
8. غلامحسین حقانی - نماینده بندرعباس در مجلس
9. محمدعلی حیدری - نماینده نهاوند در مجلس
10. سیدمحمدتقی حسینی طباطبائی - نماینده زابل در مجلس
11. عباس حیدری - نماینده بوشهر در مجلس
12. سیدشمس الدین حسینی نائینی - نماینده نائین در مجلس
13. سید محمد کاظم دانش - نماینده شوش و اندیمشک در مجلس
14. علی اکبر دهقان - نماینده تربت جام در مجلس
15. عبدالحمید دیالمه - نماینده مشهد در مجلس
16. غلامرضا دانش آشتیانی - نماینده تفرش و آشتیان در مجلس
17. سید فخر الدین رحیمی - نماینده ملاوی لرستان در مجلس
18. جواد شرافت - نماینده شوشتر در مجلس
19. میربهزاد شهریاری - نماینده رودباران در مجلس
20. قاسم صادقی - نماینده مشهد در مجلس
21. سید نورالله طباطبایی نژاد - نماینده اردستان در مجلس
22. حسن طیبی - نماینده اسفراین در مجلس
23. سیف‌الله عبدالکریمی - نماینده لنگرود در مجلس
24. عبدالوهاب قاسمی - نماینده ساری در مجلس
25. عمادالدین کریمی بیژنی‌نژاد - نماینده نوشهر در مجلس
26. محمد منتظری - نماینده نجف آباد در مجلس
27. عباسعلی ناطق نوری - نماینده نور در مجلس
28. مهدی نصیری لاری - نماینده لارستان در مجلس
29. علی هاشمی سنجانی - نماینده اراک در مجلس
30. حسن عباسپور - وزیر نیرو
31. محمدعلی فیاض‌بخش - وزیر مشاور و سرپرست سازمان بهزیستی کشور
32. محمود قندی - وزیر پست و تلگراف و تلفن
33. موسی کلانتری - وزیر راه و ترابری
34. جواد اسدالله زاده - معاون بازرگانی خارجی وزارت بازرگانی
35. عباس ارشاد - معاون دفتر آموزش سازمان بهزیستی
36. مهدی امین زاده - معاون بازرگانی داخلی وزارت بازرگانی
37. محمدصادق اسلامی - معاون پارلمانی و هماهنگی وزارت بازرگانی
38. محمود تفویضی زواره - معاون وزارت راه و ترابری
39. هاشم جعفری معبری - معاون امور مالی وزارت بهداری
40. ایرج شهواری - معاون وزارت آموزش و پرورش
41. عباس شاهوی - معاون وزارت بازرگانی
42. حسن عضدی - معاون وزارت فرهنگ و آموزش عالی
43. علی اکبر فلاح شورشانی - معاون اداری و مالی وزارت آموزش و پرورش
44. حبیب‌الله مهمانچی - معاون امور پارلمانی و هماهنگ وزارت کار
45. غلامعلی معتمدی - معاون رفاه تعاون وزارت کار
46. سید کاظم موسوی - معاون وزارت آموزش و پرورش
47. حسن اجاره‌دار - سردبیر نشریه عروة الوثقی
48. عباس ابراهیمیان - عضو حزب جمهوری اسلامی
49. علی اکبر اژه‌ای - عضو دفتر سیاسی حزب جمهوری اسلامی
50. علی اصغر آقازمانی - عضو حزب جمهوری اسلامی
51. محمود بالاگر - عضو حزب جمهوری اسلامی
52. حسن بخشایش - عضو حزب جمهوری اسلامی
53. محمد پور ولی - عضو حزب جمهوری اسلامی
54. رضا ترابی - عضو حزب جمهوری اسلامی
55. مهدی حاجیان مقدم - مسئول آموزش واحد مهندسی حزب جمهوری اسلامی
56. محمد خوش زبان - عضو حزب جمهوری اسلامی
57. علی درخشان - عضو شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی
58. جواد سرافراز - عضو شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی
59. حسین سعادتی - مسئول آموزش شهرستان‌های حزب جمهوری اسلامی
60. حبیب‌الله مهدی‌زاده طالعی - عضو حزب جمهوری اسلامی
61. سید محمد موسوی فر - عضو حزب جمهوری اسلامی
62. محسن مولائی - عضو حزب جمهوری اسلامی
63. جواد مالکی - عضو شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی
64. عبدالحسین اکبری مازندرانی ساوی - عضو هیئت پنج نفره کشاورزی منطقه مازندران
65. حسین اکبری - مدیر عامل بانک کشاورزی
66. هادی امینی - عضو واحد مهندسین حزب جمهوری اسلامی
67. سید محمد پاک نژاد - عضو هیئت مدیره شرکت چوب و کاغذ
68. محمد رواقی - مدیرعامل شرکت فرش ایران
69. توحید رزمجومین - عضو هیئت مدیره گروه صنعتی ملی
70. علی اکبر سلیمی جهرمی - دبیرکل سازمان امور اداری و استخدامی
71. جواد سرحدی - مدیر عامل سازمان تعاون مصرف شهر و روستا
72. محمد حسن محمد عینی - عضو حزب جمهوری اسلامی
73. حبیب مالکی - فرماندار ایرانشهر
74. محمد علی مجیدی - مشاور عمرانی وزارت کشور[13]

اسامی مجروحین

در جریان بمب‌گذاری تعدادی از حاضران در جلسهٔ هفتم تیر ماه حزب جمهوری اسلامی، مجروح شدند که اسامی آنها به شرح زیر می‌باشد:

1. مرتضی محمدخان - معاون وزیر پست، تلگراف و تلفن و رئیس شرکت پست ایران
2. علی‌اصغر باغانی – نماینده سبزوار
3. بهرام تاج‌گردون – نماینده گچساران
4. ایرج صفاتی دزفولی – نماینده آبادان
5. مرتضی فضل‌علی – نماینده گرمسار
6. اسماعیل فردوسی‌پور – نماینده فردوس و طبس
7. محمد کیاوش – نماینده اهواز
8. محمد مروی سماورچی – نماینده طرقبه و چناران
9. مرتضی محمودی – نماینده قصر شیرین
10. قدرت‌الله نجفی – نماینده شهرضا
11. حسین کاظم‌پور اردبیلی – وزیر بازرگانی
12. سید جلال ساداتیان - معاون وزیر بهداری و بهداشت
13. مسعود صادقی – معاون وزیر بهزیستی
14. محمدحسن اصغرنیا – استاندار سمنان
15. محمدتقی رنجبر چوبه – نماینده صومعه سرا
16. مسیح مهاجری – سردبیر روزنامه جمهوری اسلامی
17. ابوالفضل اجاره‌دار - قائم مقام وزیر بهزیستی
18. مسعود صادقی‌آزاد - کارمند وزارت بهزیستی
19. مسعود موسوی – کارمند حزب جمهوری
20. علی موسوی – کارمند حزب جمهوری
21. محمود جمالی – کارمند حزب جمهوری
22. زین‌العابدین رئیسی – کارمند حزب جمهوری
23. حیدرعلی علیزاده – کارمند حزب جمهوری
24. غلامحسن هدایت عبدی – مشاور وزیر دارایی
25. ابراهیم دانش مهر – کارمند حزب جمهوری
26. اکبر کریمی- واحد دانشجویی حزب جمهوری
27. ابراهیم عبدی – واحد دانشجویی حزب جمهوری
28. محمد غریب – واحد دانشجویی حزب جمهوری
29. مهدی فاضلی – واحد دانشجویی حزب جمهوری
30. ابراهیم فردوسی - واحد دانشجویی حزب جمهوری
31. عبدالعظیم هاشمی نیک- کارمند وزارت امور خارجه
32. سید محمد باطنی -نشریه عروته الوثقی[13]
33. حسن عابدی جعفری وزارت بازرگانی
34. مجید هدایت زاده رضوی معاون وزارت بازرگانی

جستارهای وابسته

• انفجار در دفتر نخست‌وزیری جمهوری اسلامی ایران

منابع

1. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ نوامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۹ فوریه ۲۰۲۱.
2. «تاریخ ایرانی». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ نوامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۹ فوریه ۲۰۲۱.
3. باشگاه خبرنگاران جوان
4. انجمن نجات
5. An Intoroduction to Shi'i Islam, The History and Doctrines of Twelver Shi'ism, by Moojan Momen, Yale University Press, Page 297
6. «تبیان». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ سپتامبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۷ ژوئن ۲۰۱۱.
7. بی‌بی‌سی
8. ««مجاهدین خلق در آئینه تاریخ» - Irandidban.com». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ دسامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۱۹ آوریل ۲۰۰۷.
9. «Iran's 'murder plot' in Denmark, explained» (به انگلیسی). ۲۰۱۸-۱۰-۳۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۷-۱۹.
10. "Another Twist In Mysterious Murder Of 1981 Tehran Bombing Suspect". RFE/RL. Retrieved 2019-07-19.
11. چه کسانی در انفجار حزب جمهوری نقش داشتند؟ در یوتیوب
12. «مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی». دریافت‌شده در ۱۰ دی ۱۳۹۷.
13. «بازخوانی فاجعه هفتم تیر + زندگینامه شهدا». مرکز اسناد انقلاب اسلامی. تیر ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۷ آذر ۱۳۹۷.