بن (چهارمحال و بختیاری)

بِن شهری از توابع بخش مرکزی و مرکز شهرستان بن در استان چهارمحال و بختیاری در ایران است.

بن
بین
کشور ایران
استانچهارمحال و بختیاری
شهرستانبن
بخشمرکزی
مردم
جمعیت۱۲٬۹۷۱نفر (۱۳۹۵)
جغرافیای طبیعی
ارتفاع۲۲۲۸
آب‌وهوا
میانگین بارش سالانه۳۴۳.۳ mm
اطلاعات شهری
ره‌آوردگردو، بادام، قالی آذری، انگور، آلوچه
شناسهٔ ملی خودرو ایران۷۱
کد آماری۱۴۸۰
بن


شهر بِن از شمال به سد زاینده رود، از جنوب به کوه بِن و شهر وردنجان، از غرب به کوه افغان و روستای لارک (لاطان) و از شرق به کوه شیراز و سامان محدود می‌شود.[1] فاصله بن تا شهرکرد، مرکز استان، ۲۰ کیلومتر است. این شهر زادگاه «میرزا حبیب اصفهانی» نخستین گردآورنده دستور زبان فارسی، روشنفکر، شاعر و مترجم ایرانی (۹۳–۱۸۳۵ میلادی) می‌باشد. شهر بن به دلیل مجاورت با آبگیر زیبای گرداب، رودخانه و سد زاینده‌رود از مراکز مهم توریستی استان است. جمعیت شهر بن بالغ بر۱۲ هزار نفر است.

از محلات این شهر می‌توان به محله بازار قدیم واقع در جوار مسیل مرکزی شهر، محله قوزی Quzey، قارایال (تپه سیاه) و قبرستان قدیم اشاره نمود.

جمعیت

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۲٬۹۷۱ نفر (در ۴٬۰۴۹ خانوار) بوده‌است.[2]

جمعیت تاریخی
سالجمعیت±%
۱۳۹۰۱۱٬۷۵۵—    
۱۳۹۵۱۲٬۹۷۱+۱۰٫۳٪

جغرافیا

شهر بن از شمال به سد زاینده رود، از جنوب به کوه جنگی، از غرب به کوه افغان و از شرق به کوه شیراز محدود می‌شود.

نام گذاری

نام بن در میان مردمان این شهر و ترک زبانان استان، در اصل (بین_ Been) گفته می شود.

کلمه ( بین ) در ترکی استانبولی و آذری به معنی هزار است و در ترکی شرق آسیا و قشقایی مین هم خوانده می شود.

بنابراین با توجه به حضور و اسکان جنگجویان ترک در این منطقه ، کلمه بین اشاره به محل اسکان (هزار جنگجو) چیزی شبیه تیپ امروزی دارد که به مرور میان مردم منطقه متداول شده است.

بنابراین وجه تسمیه قرار گرفتن میان یا بین کوه ها، بن و پایه کوه ها مصداق اغلب شهر ها و روستا های استان و مناطق زاگرس نشین است و مناسبتی هم با زبان ترکی منطقه ندارد.

یا وجه تسمیه اینکه این منطقه در گذشته از نظر موقعیت جغرافیائی در محدوده‌ای بین حوزه نفوذ خوانین چهارمحال و خوانین قاشقایی بوده‌است به «بین» معروف بوده‌است که به مرور کلمه «بین» به «بِن» تغییر شکل داده‌است هم نادرست بوده چرا که بن هم مانند سامان، چادگان و بسیاری روستا ها در یک محور ترک نشین از شرق به غرب استان واقع شده و میان دو خوانین نبوده است.

بنابراین وجه تسمیه بین به معنی هزار( محل اردوی هزار جنگجو ) به واقعیت نزدیک تر است و وجه تسمیه های معمول گفته شده کمی ساده اندیشانه به نظر می رسد.

تاریخ

قدمت و تاریخ هسته اصلی شهر بن مشخص نیست و نیاز به مطالعه دارد. از مهمترین رویدادهای تاریخی مستند شهر بِن که توسط تاریخ نگارانی همچون لارنس لاکهارت، کروسینسکی و پطروشفسکی ذکر شده‌است، می‌توان به مقاومت مردم بِن در حوادث مربوط به اشغال ایران توسط افغان‌ها اشاره کرد که برخی آثار آن همچون کتیبه و قلعه محمود افغان و قنات‌های ویران شده در اطراف شهر به جای مانده‌است.

بعد از ظهور نادرشاه افشار، او به همراه مردم، با توپ‌های جنگی به پناهگاه‌های افغان‌ها شلیک کرد که آثار آن بر کوه افغان برجا مانده‌است از جمله حفره‌ای بزرگ و فروریختن صخره‌ها، که به خوبی مبین برخورد گلوله توپ است. افاغنه چاره را در این می‌دیدند که به نقاط مرتفع تر بروند و اقدام به کندن پلکان بلندی نموده‌اند (که امروزه به پلکان تاریخی افغان معروف است) تا از شر گلوله توپ‌ها در امان باشند و در نهایت آنان را وادار به فرار کرد.

مردم

زبان و نژاد اکثر مردم شهر بن از ترک های اغوز و قزلباشی می باشد که به سبب نزدیکی به مردم قشقایی با اشتباه قشقایی نامیده میشود و دلیل این نیز تفاوت های تلفظ واژگانی در زبان دو طرف می باشد.

بنابر شواهد موجود و تطبيق قرائن تاريخي، ترک هاي ساکن در اين منطقه و بخشي از شهرستان هاي اطراف آن (همچون شهرستان سامان يا شهرستان فريدن در غرب استان اصفهان) عمدتاً توسط سلسله صفويه و پس از انتخاب اصفهان به عنوان پايتخت صفويان، در اين ناحيه اسکان داده شده اند. در واقع ايلات ترکي که بخش اصلي نيروهاي حامي صفويان در ابتداي تشکيل اين سلسله را تشکيل مي دادند، به پاداش حمايت هاي خود و به منظور حفاظت از پايتخت صفويه به اين منطقه وارد شدند و به مرور زمان از زندگي ايلي به زندگي يکجانشيني تغيير سوق پيدا کردند.

پیشه

در این شهر اشتغال در صنعت، باغداری و دامپروری رواج دارد. اراضی و باغات دشت بن که یکی از بزرگترین دشتهای استان چهارمحال و بختیاری است از طریق بیش از ۱۵۰ رشته قنات و ۷۰ حلقه چاه نیمه عمیق و عمیق مشروب می‌شود. همچنیم کارخانه گازکربنیک بن یکی از نقاط مهم گازکربنیک ایران می‌باشد.

هنر قالی بافی در بن

هنر قالیبافی از دیرباز همراه با کشاورزی در بن رونق داشته‌است. بنابر سایت[3]>، قالی‌های بن با استفاده از گره ترکی بافته می‌شوند و رج شمار آن‌ها پایین است. شایان ذکر است که یکی از بزرگترین قالی‌های دستباف جهان (در زمان خود) در بن بافته شده‌است. دنیل پرل، خبرنگار وال استریت ژورنال، در گزارش خود در سال ۱۹۹۷ میلادی می‌نویسد[4] که این قالی توسط ۸۴ زن بافته می‌شود و دارای مساحتی حدود یک سوم هکتار (سه هزار متر مربع) است و می‌تواند قیمتی تا یک میلیون دلار داشته باشد.

گردشگری
گرداب بن
  1. گرداب بِن: آلاچیق‌های زیبا و امکانات قایق‌سواری، اب گوارای چشمه دامنه کوه و نزدیکی به شهر بن مسافران انبوهی را از سراسر ایران به این منطقه جذب می‌نماید.
  2. آرامگاه بابا محمود شعیب
  3. پل حاج الله یار با قدمت حدود ۴۰۰ سال
  4. پل حاج مهدی با قدمت حدود ۳۰۰ سال
  5. گؤنی حامام (حمام رو به آفتاب)
  6. کوه افغان بن و بقایای باقی‌مانده از حمله افغان‌ها
  7. رودخانه بوکا و باغات درازدره بن
  8. امام زاده باباپیراحمد

از سایر مکان‌های گردشگری اطراف شهر و در کل شهرستان بن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  1. سد زاینده رود در یانچشمه
  2. پیست اسکی در بارده
  3. حاشیه زاینده رود در روستای آزادگان
  4. امامزاده سید بهاءالدین محمد در شیخ شبان
  5. امامزاده سید محمد در بارده


مشاهیر

میرزا حبیب اصفهانی یا میرزا حبیب دستان بنی از سرشناسان این دیار است. میرزا حبیب بنی (اصفهانی) را پیشگام تدوین دستور زبان امروزی برای زبان فارسی دانسته‌اند. البته خود او در زمان حیات برخلاف ادبایی همچون عمان سامانی و دهقان سامانی که پسوند دیار خود را داشتند، خود را اهل بن ندانسته و فقط در همه جا به عنوان میرزا حبیب اصفهانی از او یاد شده است. او نخستین کسی است که کلمه «دستور» را با عنوان کتابی دربارهٔ قواعد زبان فارسی به‌کار برده و این قواعد را از عربی جدا و آن‌ها را از دایره تقلید از صرف و نحو عربی بیرون برده‌است. براساس اطلاعات موجود، او نخستین کسی بوده که اجزای کلام را در زبان فارسی بررسی و طبقه‌بندی کرده‌است، هرچند که خود را مبتکر این طبقه‌بندی نمی‌داند. میرزا عبدالعظیم خان قریب از الگوی او پیروی کرده‌است. دستور سخن (استانبول ۱۲۸۹)، دبستان فارسی (استانبول ۱۳۰۸)، خلاصه رهنمای فارسی (استانبول ۱۳۰۹) و رهبر فارسی (استانبول ۱۳۱۰) کتابهایی است که میرزا حبیب برای آموزش دستور زبان فارسی تألیف کرده‌است.[5] محسن حسین میرزائی بنی نیز چهار سال مدیرکل سازمان تربیت بدنی استان چهارمحال و بختیاری و پس از آن در استان اصفهان فرماندار بوده است. وی یکی از تأثیرگذاران استان است و در بن از محبوبیت و مقبولیت برخوردار است.


پانویس
  1. «شهر بن». صدا و سیمای چهارمحال و بختیاری. ۲۰۱۷-۰۵-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۵-۰۶.
  2. «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵» (اکسل). درگاه ملی آمار.
  3. ناوک <<http://navakcarpet.com/news.php?item.18.2 بایگانی‌شده در ۲۸ نوامبر ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine
  4. http://online.wsj.com/public/resources/documents/pearl063097.htm
  5. میرزا حبیب اصفهانی، دانشنامه جهان اسلام

منابع
  • دانشنامه استان چهارمحال وبختیاری، ۱۳۸۵.
  • انقراض سلسله صفویه و ایام استیلای افاغنه در ایران، نویسنده: لارنس لاکهارت، مترجم: مصطفی قلی عماد، ناشر: مروارید، ۱۳۶۴
  • سقوط اصفهان به گزارش کروسینسکیف، ترجمه جواد طباطبایی
  • «تاریخ ایران «از دوران باستان تا پایان سدهٔ هجدهم میلادی، ترجمه کریم کشاورز، سازمان انتشارات پیام ۱۳۵۷.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.