رنسانس (کتاب)

رنسانس کتابیست از انتشارات ققنوس نویسنده ی آن جیمز آ.کوریک و مترجم آزیتا یاسایی که در مورد نحوه پیدایش رنسانس قرن ۱٤ تا ۱۷ میلادی است. کتاب رنسانس یکی دیگر از کتاب های مجموعه ی تاریخ جهان است که توسط انتشارات ققنوس منتشر شده اند.

رنسانس

تصویرِ روی جلد
نویسنده(ها)	جیمز آ.کوریک
عنوان اصلی	'The Renaissance'
برگرداننده(ها)	آزیتا یاسایی
کشور	ایران
زبان	فارسی
مجموعه	تاریخ جهان
موضوع(ها)	رنسانس، تاریخ
گونه(های) ادبی	تاریخی
ناشر	انتشارات ققنوس
تاریخ نشر	چاپ یازده‌هم ۱۳۹٨ (خورشیدی)
گونه رسانه	جلد کتاب سلفون، کاغذ تحریر
شمار صفحات	۱٤٤
شابک	شابک ‎٠ -٣٢٣-٣١١-٩٦٤- ٩٧٨

در آغاز قرن چهاردهم میلادی، عصر میانی یا قرون وسطی که از زمان سقوط روم حدود هزار سال طول کشیده بود، رو به پایان بود و رونسانس، یکی از بزرگترین جنبش‌های فرهنگی تاریخ، به تدریج جایگزینش شد. رنسانس در سال‌های ۱۳۰۰ از ایتالیا آغاز شد و در عرض سه قرن در سراسر اروپا انتشار یافت. به ندرت در دوره‌ای چنین کوتاه از نظر تاریخی، رخدادهای متعددی به وقوع می‌پیوندند، حال آن که این قرن‌ها سرشار از تغیرات اساسی و فعالیت‌های بزرگ است. جهان امروزی زایده‌ی همین فعالیت‌هاست، زیرا رونسانس پایه اقتصادی، سیاسی، هنری و علمی تمدن‌های کنونی غرب را بنا نهاد.

فهرست کتاب

• پیشگفتار: عصر جدید . . . . . . . . . . . . . . . . . ۹
• ۱. انسان گرایان و فرهنگ . . . . . . . . . . . . . . ١٣
• ۲. بازرگانان و تجارت. . . . . . . . . . . . . . . . . ۳۳
• ۳. فرمانروایان و کاشفان . . . . . . . . . . . . . . ۵٣
• ۴. نقاشی و پیکرتراشی. . . . . . . . . . . . . . . . ٧۵
• ۵. شعر، داستان و نمایشنامه. . . . . . . . . . . . ٩١
• ۶. علوم و طب . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ١٠٩
• ۷. پسگفتار: پیدایش جهان امروزی. . . . . . . . ١٢٧

توضیح سرفصل ها

۱. انسان گرایان و فرهنگ

قرن پانزدهم یکی از مهمترین دوران‌ها از لحاظ کنکاش‌های تاریخی بود. در سراسر اروپا و خاورمیانه، محققین قفسه‌های غبارگرفته‌ی صومعه‌ها و ساختمان‌های عمومی قدیمی را جستجو کردند و گنج‌هایی در آن یافتند؛ این گنج‌ها طلا و نقره نبودند، بلکه دست نوشته‌های یونانی و رومی بودند. در نتیجه، نوشته‌های باقی‌مانده از نویسندگان کلاسیک از جمله افلاطون، سیسرو، سوفوکل و پلوتارک به دوران رونسانس رسید. محققین که شاهزادگان، بازرگانان و سایر افراد توانگر از آنان حمایت می‌کردند، کارشان را به خوبی انجام می‌دادند؛ در سال ۱۵۰۰، آنان تقریباً تمام متون باستانی‌ای را که امروزه موجودند، یافته بودند. گردآورندگان قدرتمند و متمول این دست نوشته‌ها برای نگه‌داری مجموعه‌ی رو به افزایششان کتابخانه‌هایی را ساختند. این کتابخانه‌ها کسانی را که به شناخت هرچه بیشتر افراد بزرگ، اندیشه‌ها و هنر باستان علاقه داشتند، به خود جلب می‌کردند. این شناخت، سبب شکل‌گیری رنسانس شد.[1]

۲. بازرگانان و تجارت

رنسانس عهد شکوفایی تجارت بود و در این دوران اروپا به کلی ثروتمند بود. انواع تجارت سبب به جریان افتادن دارایی‌ها می‌شد و ثروت‌هایی از راه خرید و فروش، تولیدات و بانکداری حاصل می‌آمد. بعضی از تجارت‌های دوران رنسانس جنبه بین‌المللی داشتند و درآمد حاصل از آن به اندازه‌ای بود که منجر به تکامل روش‌های مدیریت مالی بود؛ روش‌های که هنوز هم از آن‌ها استفاده می‌شود.[2]

۳. فرمانروایان و کاشفان

هنگامی که اروپای دوران رنسانس از نظر اقتصادی متحول می‌شد، از نظر سیاسی نیز تغییر می‌کرد. بسیاری از سلطنت‌های قرون وسطی سازمان که ضعیفی داشتند، جای خود را به کشورهای مُتحدی دادند که یک پادشاه قدرتمند در رٲس هریک از آن‌ها بود و دولت مرکزی هر کشور را اداره می‌کرد. در دوران رنسانس حکومت‌های امروزی مثل اسپانیا، فرانسه و انگلستان شکل گرفتند. چنان که کرین برینتون می‌گود:⦅ما تصویری [از اروپا] داریم که از دنیای امروزی جدا نیست.⦆[3]

٤. نقاشی و پیکرتراشی

دوره‌ی رنسانس یکی از بااهمیت‌ترین دوران‌های پیشرفت هنری بود. رنسانس دوره‌ی تجربیات و اکتشافات هنری بود که توسط لئوناردو داوینچی، میکلانژ، رافائل و نقاشان و پیکرتراشان مشهور دیگر رهبری می‌شد. میراث این هنرمندان به صورت مجموعه‌ای از آثار ایشان به جای مانده است که احتمالاً در دنیای امروزی آشکارترین نشانه‌های دوران رنسانس هستند.[4]

۵. شعر، داستان و نمایشنامه

آثار ادبی دوره‌ی رنسانس به اندازه‌ی میراث هنری غنی آن دوره ارزشمند است. رنسانس دوره‌ای بود که با دانته، شاعر ایتالیایی، آغاز شد و با شکسپیر، نمایشنامه‌نویس انگلیسی خاتمه یافت. در فاصله‌ی زمانی بین این دو نویسنده و شاعر، بسیاری از استادان تلاش کردند و شکل‌های تازه‌ای را در ادبیات تجربه کردند. داستان‌نویسی یکی از این شکل‌هاست.[5]

٦. علوم و طب

اندیشمندان دوره‌ی رنسانس تنها به هنر و ادبیات نپرداختند، بلکه عده‌ای نیز به بررسی علوم و طب مشغول شدند. از نامدارترینِ این اندیشمندان کوپرنیک، کپلر، گالیله و گریگوری بودند. در آخرین قرن این دوره، دستاوردهای جدید، به خصوص در زمینه‌ی [[نجوم]، فیزیک و کالبدشناسی، منجر به درک بهتر دنیای طبیعی گردید.[6]

۷. پسگفتار

همان‌طور که قرون وسطی به تدریج در دوره‌ی رنسانس تحلیل رفت و به آن پیوست، به همین ترتیب طی قرن هفدهم دوره‌ی رنسانس ویژگی‌های عصر امروز را پیدا کرد و در واقع جهان امروزی از تمایلات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، هنری و علمی اروپای دوران رنسانس سر برآورد.[7]

خلاصه

به نظر کسانی که در دوران رنسانس زندگی می‌کردند، عصر آنها با قرون‌وسطی که به اشتباه دوران بی‌توجهی خوانده می‌شد، ارتباطی نداشت، بلکه با دوران یونان و رم باستان مرتبط بود. آن‌ها معتقد بودند که تنها در دنیای باستان چنین موفقیت‌ها و کارهای بزرگی انجام شده است. در واقع رنسانس خودش را به صورت زندگی دوباره یا نوزاییِ فرهنگ یونان و رم باستان می‌دید. نام رنسانس که در زبان یونانی به معنای ⦅نوزایی⦆ است از همین‌جا نشئت می‌گیرد.

اما در واقع، بسیاری از ریشه‌های رنسانس از قرون‌وسطی منشا گرفته بود. در قرون‌وسطی ترجمه‌ی آثار کلاسیک در اسپانیا - که در آن زمان تحت سلطه‌ی مسلمانان بود - دانش‌آموزان و دانشجویان را حتی در شمال اروپا به رم و یونان علاقه‌مند کرد. حتی بسیاری از اختراعات هم در اصل در قرون‌وسطی صورت گرفتند. قطب‌نمای مغناطیسی که کاشفان رنسانس را به سوی آسیا و آمریکا هدایت کرد، در قرن دوازدهم اختراع شده‌بود.

رویداد های مهم در تاریخ رنسانس

رویدادهای تاریخ رنسانس (کتاب)

سال	رُخداد
حدود سال ۱۳۰۷	دانته نوشتن کمدی الهی را آغاز می‌کند.[8] دانته آلیگیری
سال ۱۳۴۱	مجلس سنای روم به پترارک لقب شاعر دربار می‌دهد.[9] پترارک
سال ۱۳۴٨	بوکاچیو نوشتن دکامرون را آغاز می‌کند.[10] پرتره توسط رافائلو مورگن ، حدود سال ۱۸۲۲
حدود سال ۱۳۴۹	پترارک سونات‌هایش را در ترانه‌ها گردآوری می‌کند.[11]
سال ۱۳۸۰	ونیز، جنووا را شکست می‌دهد.[12]
حدود سال ۱۳۸۷	چاوسر داستان‌های کانتربری را آغاز می‌کند. چاوسر
سال ۱۳۹۷	خانواده مدیچی در فلورانس بانکی را تأسیس کرده و شروع به اندوختن ثروت کلانی می‌کنند.[13]
سال ۱۴۰۱	اتحادیه صنفی بازرگانان پشم فلورانس، مسابقه‌ای را برای طرح جدید برای درهای باپتیستری، کلیسایی در فلورانس، راه می‌اندازند و لورنتسو گیبرتی برنده می‌شود و فیلیپو برونلسکی نایب قهرمان مأیوس، مشغول مطالعه ویرانه‌های روم باستان می‌شود.[14] لورنتسو گیبرتی
سال ۱۴۱۹	فیلیپو برونلسکی بیمارستان فاندلینگ (کودک بی سرپرست) در فلورانس را طراحی کرده که نخستین بنای معماری رنسانس به‌شمار می‌رود. در سال بعد او گنبدی بدیع و بزرگ را برای کلیسای جامع فلورانس طراحی می‌کند. فیلیپو برونلسکی
سال ۱۴۲۱	پرنس هنری دریانورد، برای یافتن راه دریایی هند از طریق آفریقا کشتی‌های پرتغالی را به جنوب می‌فرستد.
سال ۱۴۳۰	دوناتلو، مجسمه‌ساز بزرگ فلورانسی، مجسمه پر نفوذ و مؤثر خود داوود را به پایان می‌رساند.[15] دوناتلو
سال ۱۴۳۴	کوزیمو د مدیچی حاکم فلورانس می‌شود.[16] کوزیمو د مدیچی
سال ۱۴۳۹	فرهنگستان افلاطونی پایه‌گذاری می‌شود؛ اولین سپاه آماده در فرانسه تشکیل می‌شود.
سال ۱۴۴۱	تجارت برده‌های آفریقایی آغاز می‌شود.
حدود سال ۱۴۵۰	چاپ اختراع می‌شود و یوهانس گوتنبرگ آلمانی، کارگر چاپخانه، نخستین کتب چاپ شده به وسیله حروف متحرک در اروپا را منتشر می‌کند. یوهانس گوتنبرگ اولین مخترع ماشین چاپ و کلاً صنعت آن در اروپا
سال ۱۴۵۰	اتحاد سیاسی میان جمهوری‌های فلورانس، میلان و ناپل، موجب برقراری ثبات در ایتالیای عهد رنسانس می‌گردد.
سال ۱۴۵۲	لورنتسو گیبرتی، سری دوم از درهای کلیسای باپتیستری فلورانس را به پایان می‌رساند. میکل آنژ آن‌ها را «دروازه‌های بهشت» می‌نامد..
سال ۱۴۵۳	قسطنطنیه به دست ترک‌های عثمانی می‌افتد و دانشمندان بیزانس به همراه آوارگان یونانی زبان به ایتالیا می‌گریزند و نسخه‌های خطی کلاسیک با ارزشی را با خود می‌برند.
سال ۱۴۶۱	لویی یازدهم پادشاه فرانسه می‌شود. لویی یازدهم
سال ۱۴۶۹	لورنتزوی مدیچی حاکم فلورانس می‌شود.[17] لورنتزوی مدیچی حاکم فلورانس.
سال ۱۴۷۹	فردیناند و ایزابلا سلطنت‌های آرگون و کاستیل را متحد می‌کنند تا اسپانیا به وجود آید.
سال ۱۴۸۳	ترجمهٔ آثار افلاطون که توسط فیچینو صورت گرفته منتشر می‌شود.
سال ۱۴۸۵	هنری هفتم، اولین پادشاه تئودورها به سلطنت انگلستان می‌رسد.
سال ۱۴۸۶	پیکو خطابه‌ای در مورد شٲن انسان می‌نویسد.
سال ۱۴۹۲	کریستوف کلمب که سفر دریایی‌اش از اسپانیا آغاز کرده، به آمریکا می‌رسد. چهره کریستف کلمب اثر رافائل تخدو
سال ۱۴۹۴	آلبرشت دورر هنرمند آلمانی برای نخستین بار از فلورانس دیدن می‌کند.[18]
سال ۱۴۹۵–۱۴۹۷	لئوناردو دا وینچی تابلوی شام آخر را نقاشی می‌کند. پرتره‌ای از لئوناردو دا وینچی در دوران جوانی
حدود سال ۱۴۹۷	جان کابوت سفر دریایی‌اش را از انگلستان آغاز می‌کند و جزیرهٔ نیوفاوندلند و نوا اسکوشیا را کشف می‌نماید.
سال ۱۴۹۸	واسکو دوگامای پرتغالی از راه دریا با دور زدن آفریقا به هند می‌رسد.
سال ۱۴۹۸	جیرولامو ساونارولا راهب با نفوذ فلورانس، پس از چهار سال فرمانروایی، اعدام می‌شود.[19] جیرولامو ساونارولا توسط Fra Bartolomeo, حدود ۱۴۹۸
سال ۱۴۹۹	میکل آنژ مجسمهٔ سوگ مریم را به پایان می‌رساند. میکل‌آنژ، از مارچلو و نتوسی
سال ۱۵۰۴	میکل آنژ مجسمهٔ داوود را به پایان می‌رساند.[20]
سال ۱۵۰۴	لئوناردو دا وینچی، تابلوی مونالیزا که تصویر همسر یک مقام فلورانسی است را نقاشی می‌نماید.[21]
سال ۱۵۰۷	اولین نقشه‌ای که سرزمین جدید را به صورت یک قارهٔ مجزا تحت عنوان آمریکا نشان می‌دهد، پدید می‌آید.
سال ۱۵۰۹	اراسموس در ستایش دیوانگی را منتشر می‌کند.[22] دسیدریوس اراسموس در سال ۱۵۲۳ نقاشی شده توسط هانس هلباین پسر ]]
سال ۱۵۱۲	میکل آنژ نقاشی سقف کلیسای سیستین در واتیکان رم را پس از چهار سال به پایان می‌رساند.[23]
سال ۱۵۱۳	ماکیاولی کتاب شهریار (The Prince) را می‌نویسد.[24] پرتره ماکیاولی از سانتی دی تیتو
سال ۱۵۱۷	مارتین لوتر نود و پنجمین فرضیه‌اش را تهیه می‌کند و با اعتراضات خویش، آغازگر جنبش اصلاح دینی می‌گردد.[25] مارتین لوتر اثر لوکاس کراناخ
سال ۱۵۱۹	لئوناردو دا وینچی در فرانسه و در کاخی که فرانسوای اول پادشاه فرانسه به او داده بود، از دنیا می‌رود.[26]
سال ۱۵۲۱	مارتین لوتر توسط کلیسای کاتولیک تکفیر می‌شود[27] ; هرنان کورتز بر آزتک‌ها چیره می‌گردد. هرنان کورتز
سال ۱۵۲۲	سفر ماژلان اولین گردش به دور زمین را از طریق دریا تکمیل می‌کند.[28] ماژلان
سال ۱۵۳۰	کالج فرانسه بنیان‌گذاری می‌شود.
سال ۱۵۳۳	فرانسیسکو پیزارو بر اینکاها فاتح می‌شود. فرانسیسکو پیزارو
سال ۱۵۳۴	کارتیه به خلیج سنت لورنس را کشف می‌کند و کانادا را برای فرانسه مطالبه می‌کند.
سال ۱۵۴۳	کتاب گردش اجرام آسمانی نوشتهٔ کپرنیک که در آن ادعا می‌کند خورشید مرکز منظومه شمسی می‌باشد، نه زمین[29] و در باب ساختمان بدن انسان نوشتهٔ وزالیوس منتشر می‌شود.[30] کپرنیک
سال ۱۵۴۵	گیرولامو کاردانو، اولین کتاب جبر امروزی را تحت عنوان هنر بزرگ منتشر می‌کند.
سال ۱۵۶۴	گالیلئو گالیله در شهر پیزای ایتالیا و ویلیام شکسپیر در شهر استراتفورد انگلیس متولد می‌شود. گالیله ‌
سال ۱۵۶۹	اولین نقشه‌هایی که در آن‌ها از نقشه‌کشی مرکاتور استفاده شده بود منتشر می‌شود.
سال ۱۵۸۲	تقویم گریگوری ابداع می‌شود.
سال ۱۵۸۶	سیمون استیون رقم اعشاری را ابداع می‌کند. سیمون استیون
سال ۱۵۸۷	اولین نمایش نامهٔ کریستوفر مارلو، تیمور لنگ بزرگ، روی پرده می‌آید. کریستوفر مارلو
سال ۱۵۸٨	انگلیسی‌ها آرمادای اسپانیایی را شکست می‌دهند.
حدود سال ۱۵٨۹	شکسپیر نمایش‌نامه‌نویسی را با نوشتن سه قسمت هنری ششم آغاز می‌کند. پرتره تایید نشده ویلیام شکسپیر
سال ۱۵۹۰	میکروسکوپ مرکب در میدل‌بورخ شهری در جنوب هلند اختراع می‌شود.[31]
سال ۱۵۹۱	گالیله در باب حرکت را می‌نویسد و فرانسوا ویت زبانی را برای جبر معرفی می‌کند. فرانسوا ویت
سال ۱۵۹۶	رنه دکارت در شهر لاهه، از توابع ایالت تورن فرانسه متولد می‌شود.[32] رنه دکارت
حدود سال ۱۶۰۰	شکسپیر، هملت را می‌نویسد[33] ; کمپانی هند شرقی بریتانیا پایه‌گذاری می‌شود.[34]
سال ۱۶۰۲	کمپانی هند شرقی هلند پایه‌گذاری می‌شود.
سال ۱۶۰۵	اولین قسمت دون کیشوت[35] اثر سروانتس منتشر می‌شود و سرفرانسیس بیکن ارزش و ترقیات علوم را می‌نویسد.[36] تصویر چاپ نخستِ بخش اولِ کتاب، چاپ ۱۶۰۵ میلادی
سال ۱۶۰۷	انگلیسی‌ها در ویرجینیا ساکن می‌شوند.
سال ۱۶۰۸	تلسکوپ اختراع می‌شود.
سال ۱۶۰۹ تا ۱۶۱۰	کپلر ستاره‌شناسی نوین را منتشر می‌کند.[37] گالیله یک تلسکوپ می‌سازد و سطح ماه را مشاهده می‌کند، چهار قمر مشتری را کشف می‌کند و در مورد سیارهٔ زهره تحقیق می‌کند.[38] کپلر
سال ۱۶۱۵	دومین قسمت دون کیشوت نوشتهٔ سروانتس منتشر می‌شود. سروانتس
سال ۱۶۲۰	سر فرانسیس بیکن ارغنون نو را می‌نویسد.[39] فرانسیس بیکن
سال ۱۶۳۲ تا ۱۶۳۳	گالیله محاوره دربارهٔ دو منظومهٔ بزرگ جهان را منتشر می‌کند که کلیسا آن را بدعت‌گذاری قلمداد می‌کند. گالیله آشکارا پیروی از مکتب کپرنیک را انکار می‌کند.[40]
سال ۱۶۳۷	دکارت گفتار در روش را منتشر می‌کند. او با کشف رابطهٔ بین جبر و هندسه و ابداع مفهوم دستگاه مختصات انقلابی بسیار بزرگ در ریاضیات پدیدمی‌آورد و روشی را پایه‌گذاری می‌کند که به هندسه تحلیلی موسوم است.[41]

منابع

1. کتاب رنسانس جیمز آ. کوریک، صفحه ۱۳
2. کتاب رنسانس جیمز آ. کوریک، صفحه ۳۳
3. کتاب رنسانس جیمز آ. کوریک، صفحه ۵۳
4. کتاب رنسانس جیمز آ. کوریک، صفحه ۷۵
5. کتاب رنسانس جیمز آ. کوریک، صفحه ۹۱
6. کتاب رنسانس جیمز آ. کوریک، صفحه ۱۰۹
7. کتاب رنسانس جیمز آ. کوریک، صفحه ۱۲۷
8. مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Divine Comedy». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۴ مارس ۲۰۱۰ (میلادی).
9. J.H. Plumb (۱۹۶۱)، «Chapter XI by Morris Bishop "Petrarch"»، The Italian Renaissance، American Heritage، ص. ۱۶۴، شابک ۰-۶۱۸-۱۲۷۳۸-۰
10. Durant, William James (۱۳۸۲)، «رنسانس The Renaissance (The Story of Civilization V)»، تاریخ تمدن (The Story of Civilization)، ترجمهٔ صفدر تقی‌زاده، ابوطالب صارمی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ص. ۳۳، شابک ۰-۶۱۸-۱۲۷۳۸-۰ کاراکتر line feed character در |فصل= در موقعیت 7 (کمک)
11. Corrick, James A. (۱۳۸۰)، «رویدادهای مهم در تاریخ رنسانس»، The Renaissance، ترجمهٔ آزیتا یاسایی، تهران: ققنوس، ص. ۶، شابک ۹۶۴-۳۱۱-۳۲۳-X
12. Durant, William James (۱۳۸۲)، «رنسانس The Renaissance (The Story of Civilization V)»، تاریخ تمدن (The Story of Civilization)، ترجمهٔ صفدر تقی‌زاده، ابوطالب صارمی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ص. ۲۴، شابک ۰-۶۱۸-۱۲۷۳۸-۰ کاراکتر line feed character در |فصل= در موقعیت 7 (کمک)
13. مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Medici Bank». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۴ مارس ۲۰۱۰ (میلادی).
14. Durant, William James (۱۳۸۲)، «رنسانس The Renaissance (The Story of Civilization V)»، تاریخ تمدن (The Story of Civilization)، ترجمهٔ صفدر تقی‌زاده، ابوطالب صارمی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ص. ۱۰۳، شابک ۰-۶۱۸-۱۲۷۳۸-۰ کاراکتر line feed character در |فصل= در موقعیت 7 (کمک)
15. Durant, William James (۱۳۸۲)، «رنسانس The Renaissance (The Story of Civilization V)»، تاریخ تمدن (The Story of Civilization)، ترجمهٔ صفدر تقی‌زاده، ابوطالب صارمی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ص. ۱۰۶، شابک ۰-۶۱۸-۱۲۷۳۸-۰ کاراکتر line feed character در |فصل= در موقعیت 7 (کمک)
16. Durant, William James (۱۳۸۲)، «رنسانس The Renaissance (The Story of Civilization V)»، تاریخ تمدن (The Story of Civilization)، ترجمهٔ صفدر تقی‌زاده، ابوطالب صارمی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ص. ۸۵، شابک ۰-۶۱۸-۱۲۷۳۸-۰ کاراکتر line feed character در |فصل= در موقعیت 7 (کمک)
17. Gozzoli
18. تاریخ هنر/ه. و. جانسن. ص ۳۸۸
19. Britannica Online Encyclopedia
20. Michelangelo by Diane Stanley
21. Lisa di Antonio Maria
22. اراسموس. در ستایش از دیوانگی. ترجمه حسن صفاری. تهران: نشر فرزان روز، ۱۳۷۶
23. Michelangelo (XL Series) by Frank Zollner, Christof Thoenes, and Thomas Popper, Taschen Publisher, 2007
24. عالم عبدالرحمن. تاریخ فلسفه سیاسی در غرب. تهران:مطالعات فرهنگی، ۱۳۸۵
25. مجموعهٔ آثار انتقادی لوتر، وایمار ۱۸۸۳ میلادی
26. لئوناردو دا وینچی، بزرگ‌ترین نابغه جهان، هربی برنان
27. مباحث لوتر بین سال‌های ۱۵۳۵ و ۱۵۴۵ میلادی در دانشگاه ویتنبرگ، ۱۸۹۵ میلادی
28. Rodriguez de Fonseca
29. رونان، کالین / تاریخ علم کمبریج / ترجمه: حسن افشار / نشر مرکز / چاپ سوم: ۱۳۸۲
30. زندگی نامهٔ مشهورترین دانشمندان و مخترعان، زهرا رضایی، نشر کتاب درنا
31. Measuring the Universe: Cosmic Dimensions from Aristarchus to Halley Page 65, by Albert Van Helden
32. John R. Gribbin, Science, A History (1543-2001), 2002
33. محمود اعتمادزاده (م.ا. به آذین)، از روی ترجمه فرانسهٔ ایو بونفوا(Yves Bonnefoy)
34. From Trade to Colonization: Historical Dynamics of the East India Companies
35. [Don Quixote by Miguel de Cervantes Saavedra]
36. ویل دورانت، تاریخ فلسفه
37. Carl B. Boyer, A history of mathematics, page 50, 1991
38. Venus." Britannica Student Library. Ultimate Reference Suite
39. ویل دورانت، تاریخ فلسفه، (در مورد عقاید)
40. رنسانس، صفحه‌های ۷ و ۸
41. B.L. Van der Waerden, A History of Algebra, from Al-Khwārizmī to Emmy Noether, 1985

• کوریک، جیمز آ. رنسانس. تهران: انتشارات ققنوس.

پانویس