عوامل نوویچوک
عوامل نوویچوک یا گاز نوویچوک به دسته‌ای از عوامل عصبی اطلاق می‌شود که بین سال‌های ۱۹۷۱ تا ۱۹۹۳ در شوروی و روسیه تولید شده‌اند.[1]
| فهرست مواد شیمیایی | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| عوامل کشنده | ||||||||||
|
||||||||||
| عامل ناتوان کننده | ||||||||||
|
||||||||||
| ||||||||||
واژه ترکیبی «نوویچوک» (Novichok) که از ترکیب دو واژه «novee» و «CHOCK» تشکیل شده که در زبان روسی به معنای «مرد جدید» یا «پسر جدید» است و نامگذاری آن بدین شکل تصادفی و بی منظور نیست. این اسم به چهارمین نسل از عوامل جامد اعصاب اشاره دارد که در اتحاد جماهیر شوروی ساخته شدند. این عامل ها از مواد قانونی ساخته شده اند که حتی بعد از امضایی پیمان منع اشاعه سلاح های شیمیایی در سال ۱۹۹۷ نیز همچنان مورد استفاده قرار می گرفت. این عامل های مرگبار به اصطلاح باینری (بدین معنی که تنها در صورت ترکیب شدن مرگبار خواهند بود) در ابتدا به شکل پودرهایی بسیار ریز ساخته شدند که می توانستند به شکل مایع یا گاز نیز دربیایند.
این ترکیبات شیمایی کشنده و بسیار قوی به خانواده ای از مواد شیمیایی به نام «ارگانو فسفات ها» (مواد آلی دارای ترکیبات فسفاتی) تعلق دارند و از آنجایی که با ترکیبات آفت کش – که آن ها نیز روی سیستم عصبی تاثیر می گذارند- در ارتباط هستند، فرایند تحقیقاتی و توسعه آن ها معمولاً تحت لوای تحقیقات مربوط به کشاورزی ادامه می‌یافت. قدرت برخی از نمونه های این عامل ۵ تا ۸ برابر عامل اعصاب VX و سارین است و تشخیص و کشف آن نیز به همین اندازه دشوار خواهد بود.
عواملی مانند «نوویچوک» یا به شکل خوردن و نفس کشیدن و یا از طریق پوست وارد بدن می شوند و عملکرد آنزیم «کولین استراز» را متوقف می سازند.
این آنزیم مسئول شکستن یک پروتئین سیستم عصبی موسوم به «استیل کولین» است. در نتیجه در سیستم ارتباطی مغز با ماهیچه ها و غدد سراسر بدن اختلال ایجاد شده و به اصطلاح «سندروم کولینرژیک» رخ می دهد: بروز ترشحاتی غیرقابل کنترل در ریه ها و دهان، اسهال و استفراغ، عرق کردن شدید، تشنج، توهم، افزایش شدید ضربان قلب و ضعف عمومی که می تواند به فلج شدن، خفگی و در نهایت مرگ منجر شود. کودکان بیش از هر گروه سنی دیگری در مقابل این سم آسیب پذیر هستند زیرا ظرفیت بدن آن ها برای دفع عوامل مرگبار سلولی بسیار کمتر از بزرگسالان است.
منابع
- «آلمان: الکسی ناوالنی، منتقد سرشناس پوتین با سم اعصاب نوویچوک مسموم شده». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۹-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۰۳.