واژگان هندوستانی
هندوستانی، که به آن هندی-اردو نیز گفته میشود، مانند همه زبانهای هندوآریایی، دارای یک پایه اصلی واژگانی مشتقشده از زبان سانسکریت است که آن را از طریق پراکریت به دست آوردهاست.[1] بدین ترتیب گونههای معیار زبان هندوستانی (هندی-اردو) دارای واژگان مشترک بسیاری، به ویژه در سطح محاورهای، هستند.[2] با این وجود، در سخنرانیهای رسمی، هندی تمایل به استفاده از واژگان سانسکریت دارد، در حالی که اردو به فارسی و گاه عربی رو میآورد.[3] این تفاوت در تاریخ هندوستانی نهفتهاست که در آن زبان میانجی هندوستانی در مناطق شهری سلطاننشین دهلی (مانند دهلی، لکهنو و حیدرآباد) شروع به گرفتن وامواژه از فارسی کرد. این گویش اردو نامیده شد.[4][5]
گویشهای اصلی هندی در کنار اردو به پیشرفت ادامه میدادند و به گفته پروفسور افروز تاج «تمایز میان هندی و اردو عمدتاً تفاوت سبکی بود؛ یک شاعر میتوانست از غنای واژگانی اردو برای ایجاد هالهای از پیچیدگی ظریف، یا از واژگان ساده روستایی گویشهای عامیانه هندی برای برانگیختن زندگی عامیانه روستا استفاده کند. جایی در این میان زبان روزمرهای که بیشتر مردم به آن صحبت میکردند، قرار داشت. این اصطلاح هندوستانی اغلب به این زبان روزمره گفته میشود.»[5] در هند استعماری، واژگانی از زبانهای ژرمنی و رومی مبلغان مسیحی نیز به هندی-اردو شدند، برای نمونه پادری (دیواناگری: पादरी، نستعلیق: پادری) از padre، به معنای کشیش.[6]
پس از چندپارگی هند، نیروهای سیاسی در داخل هند تلاش کردند تا هندی را بیشتر سانسکریته کنند،[7] در حالی که نیروهای سیاسی در پاکستان برای حذف کلمات مشتقشده پراکریت/سانسکریت از اردو و جایگزینی آنها با واژههای فارسی و عربی فعالیت میکردند.[8] علیرغم این تلاشهای دولت، در صنعت فیلمسازی بالیوود همچنان فیلمهای خود را به زبان اصلی هندوستانی (هندی-اردو) منتشر میکند، که به راحتی توسط گویندههای هر دو گونه قابل درک است.[9] افزون بر این، بسیاری از کانالهای تلویزیونی مشابه در آن سوی مرز مشاهده میشوند.[10]
دستهبندی زبانی
هندی (हिन्दी هیندی) یکی از زبانهای هندوآریایی از خانواده زبانهای هندواروپایی است؛ بنابراین هسته واژگان هندی از نظر ریشهشناسی هندواروپایی ایت. با این وجود وامواژگان بسیاری از زبانهای بیگانه در این زبان یافت میشوند.
وامواژهها
به دلیل اینکه هندیها سدههای بسیار با اروپاییها، مردمان ترک، مردم عرب، ایرانیان و مردم شرق آسیا همجوار بودهاند، هندی واژگان بی شماری را از زبانهای بیگانه جذب کردهاست، که اغلب این وامها کاملاً در واژگان اصلی ادغام شدهاند. رایجترین وام از زبانهای خارجی از سه نوع تماس مختلف حاصل میشود. ارتباط نزدیک با مردم همسایه که سایر زبانهای هند، چینی، برمهای و زبانهای زبانهای آستروآسیایی بومی شمال هند را شامل میشوند. پس از سدهها تهاجم از سوی ایران و خاورمیانه، به ویژه در زمان امپراتوری گورکانی، واژگان بسیاری از فارسی، عربی و ترکی وارد هندی و در آن جذب شدهاند. سپس استعمار اروپاییان واژگانی را از پرتغالی، فرانسوی، هلندی و به ویژه انگلیسی به هندی وارد کردهاست. برخی از واژگان رایج در زیر آمدهاند.
زبانهای آستروآسیایی (देशज دیشج)
واژه | معنا |
---|---|
आलू آلو ālū | سیبزمینی |
खोज کهوج khoj | کشف |
चावल چاول cāwal | دانههای برنج |
चूल्हा چولها cūlhā | اجاق گاز |
झोल جهول jhol | آبگوشت |
टांग ٹانگ ṭaṅg | پا |
ढोल ڈهول ḍhol | دُهُل، طبل |
पेट پیٹ peṭ | شکم |
چینی (चीनी چینی)
واژه | معنا | شکل اصلی |
---|---|---|
चाय چای cāy | چای | 茶 chá |
चीनी چینی cīnī | شکر | |
लीची لیچی līcī | سرخالو | 茘枝 lìzhī |
عربی (अरबी عربی)
واژه | معنا | شکل اصلی |
---|---|---|
अक़्ल عقل aqal | عقل و خرد | عقل ‘aql |
असली اصلیaslī | اصلی | أصل ’aṣl |
इलाक़ा علاقه ilāqā | منطقه | علاقة `alāqa |
वज़न وزن vazan | وزن | وزن wazn |
क़बर قبر qabr | گور | قبر qubr |
ख़बर خبر k͟habar | خبر | خبر khabar |
ख़ाली خالی k͟hālī | خالی | خالی khālī |
ख़्याल خیال k͟hayāl | خیال | خیال khayal |
ग़रीब غریب ġarīb | فقیر | غریب gharīb |
जवाब جواب javāb | پاسخ | جواب jawāb |
जमा جمع jamā | جمع | جمع jam‘ |
तारीख़ تاریخ tārīk͟h | تاریخ | تاریخ tārīkh |
दुनिया دنیا duniyā | جهان | دنیا dunya |
नक़ल نقل naqal | جعلی | نقل naql |
फ़क़ीर فقیر faqīr | فقیر | فقیر faqīr |
बदल بدل badal | تبادل | بدل badl |
बाक़ी باقی bāqī | یازمانده | بقی baqīy |
साहब صاحب sāhab | آقا | صاحب ṣāḥib |
हिसाब حساب hisāb | برآورد | حساب ḥisāb |
فارسی (फ़ारसी فارسی)
واژه | معنا | شکل اصلی |
---|---|---|
आवाज़ آواز āvāz | صدا | آواز |
अंदाज़ انداز andāz | حدس | اندازه |
आईना آینا āīnā | آینه | آینه |
आराम آرام ārām | آرام | آرام |
आहिस्ता آهسته āhistā | آهسته | آهسته |
काग़ज़ کاغذ kāġaz | کاغذ | کاغذ |
ख़राब خراب k͟harāb | بد | خراب |
ख़ूब خوب k͟hūb | خوب | خوب |
गरम گرم garam | گرم | گرم |
चश्मा چشمه caśmā | عینک | چشم |
चाकरी چاکری cākrī | کار | چاکر |
चादर چادر cādar | پتو | چادر |
जान جان jān | عزیز | جان |
जगह جگه jagah | جا | جایگاه |
देगची دگچی degcī | دیگچه، قابلمه | دیگچه |
दम دم dam | تنفس | دم |
देर دیر der | دیر | دیر |
दुकान دکان dukān | فروشگاه | دکان |
पर्दा پرده pardā | پرده | پرده |
बद بد bad | بد | بد |
बाग़ باغ bāġ | باغ | باغ |
मज़ा مزه mazā | شوخی | مزه |
रास्ता راسته rāstā | راه | راسته |
रोज़ روز roz | هرروز | روز |
हिन्दू هندو Hindū | هندو | هندو |
पसंद پسند pasand | سپاس و قدردانی | پسند |
ترکی (तुर्की ترکی)
واژه | معنا | شکل اصلی |
---|---|---|
उर्दू اردو Urdu | اردو | ordu |
क़ैंची قینچی qãincī | قیچی | |
क़ोरमा قورمه qormā | قورمه | kavurma |
बावर्ची باورچی bāwarchī | آشپز | Ashchi |
बेगम بیگم begam | بانو | begüm |
लाश لاش lāś | کالبد، جسد | lesh |
क़ुली قلی qulī | کارگر ، باربر | |
پرتغالی (पुर्तगाली پرتگالی)
وامهای پرتغالی بیشتر موارد خانگی، میوهها و مفاهیم مذهبی مربوط به کلیسای کاتولیک را توصیف میکند:
خانگی
واژه | معنا | شکل اصلی |
---|---|---|
अलमारी الماری almāri | کابینت، کمد | armário |
इस्तरी استریistrī | اتو کردن | estirar |
इस्पात ایسپات ispāt | فولاد | espada |
गमला گملا gamlā | سبد | gamela |
चाबी چابی cābī | کلید | chave |
जंगला جنگلا jaṅglā | نرده پنجره | janela |
तम्बाकू تمباکو tambākū | تنباکو | tobacco |
तौलिया تولیه tauliyā | حوله | toalha |
फ़ीता فیتا fītā | توری ، روبان | fita |
बराम्दा برآمده 'baramdā | ایوان | varanda |
बाल्टी بالٹی bāltī | سطل | balde |
मेज़ میز mez | میز | mesa |
साबुन صابن sābun | صابون | sabão |
خوراکی
واژه | معنا | شکل اصلی |
---|---|---|
अनानास انناس anānās | آناناس | ananás |
काजू کاجو kāju | بادام هندی | caju |
गोभी گوبهیgobhī | کلم ، گل کلم | couve |
पाउ रोटी پاو روٹی pāu roṭī | نان برشخورده | pão |
पपीता پپیتا papītā | پاپایا | papaia |
साबूदाना سابودانا 'sābūdānā | نخل ساگو | sagu |
सलाद سلاد salād | سالاد | salada |
دین
واژه | معنا | شکل اصلی |
---|---|---|
क्रूस کروس krūs | cross | cruz |
गिरजा گرجا girjā | کلیسا | igreja |
पादरी پادری padrī | کشیش | padre |
سایر
واژه | معنا | شکل اصلی |
---|---|---|
अंग्रेज़ انگریز aṅgrez | انگلیس | inglês |
فرانسوی (फ़्रान्सीसी فرانسیسی)
امروزه واژگان فرانسوی کمی در هندی یافت میشوند.
واژه | معنا | شکل اصلی |
---|---|---|
कारतूस کارتوس kārtūs | فشنگ | cartouche |
रेस्तराँ ریستوراں restarā̃ | رستوران | restaurant |
انگلیسی (अंग्रेज़ी انگریزی)
بیشتر وامهای اروپایی به زبان هندی-اردو از طریق انگلیسی وارد شدهاند و شامل مفاهیم مدنی و خانگی هستند:
زندگی مدنی
واژه | معنا | شکل اصلی |
---|---|---|
अफ़सर افسر afsar | افسر | officer |
जेल جیل jel | زندان | jail |
डॉक्टर ڈاکٹر ḍôktar | پزشک | doctor |
पुलिस پولیس pulis | پلیس | police |
बैंक بینک baiṅk | بانک | bank |
वोट ووٹ voṭ | رای | vote |
स्कूल اسکول skūl/iskūl | مدرسه | school |
خانگی
واژه | معنا | شکل اصلی |
---|---|---|
कप کپ kap | فنجان | cup |
गिलास گلاس gilās | لیوان | glass |
टेबल ٹیبل ṭebal | میز | table |
बॉक्स بکس bôks | جعبه | box |
लालटेन لالٹین lālṭen | فانوس | lantern |
कनस्तर کنستر kanastar | قوطی | canister |
جستارهای وابسته
- دستور زبان هندوستانی
- فرهنگ هندوایرانی
- تأثیرات زبان فارسی بر زبان اردو
منابع
- Sebeok, Thomas Albert (1971). Current Trends in Linguistics. Walter de Gruyter. p. 688. Retrieved 21 November 2014.
This Proto-Prakrit differs from Sanskrit partly in the phonology and the vocabulary which are common to all modern Indo-Aryan vernaculars.
- Bhatia, Tej K.; Koul, Ashok (2000). Colloquial Urdu. Psychology Press. p. 11. ISBN 978-0-415-13540-5. Retrieved 21 November 2014.
The languages share a virtually identical grammar and also possess a very large body of common vocabulary which consists mainly of words used in everyday, normal conversation.
- Bhatia, Tej K.; Koul, Ashok (2000). Colloquial Urdu. Psychology Press. p. 12. ISBN 978-0-415-13540-5. Retrieved 21 November 2014.
In additional, although Urdu and Hindi share a large number of colloquial words, formal and literary Hindi and Urdu can differ markedly in terms of vocabulary. For higher registers, Urdu still continues to draw on Perso-Arabic resources, but Hindi turns to Sanskrit.
- Simpson, Andrew (30 August 2007). Language and National Identity in Asia. Oxford University Press. pp. 62–63. ISBN 978-0-19-153308-2. Retrieved 21 November 2014.
Considered from a historical point of view, the Hindustani-Hindi-Urdu complex developed out of a common broadly-spoken lingua franca that came to be used through much of north and central India from the late twelfth and early thirteenth centuries during the dynasties of Muslim rulers that pre-dated the Mughal rule. During this time, Persian was in force as the official language of administration and writing but was supplemented by a mixture of the speech of the Delhi area ('Khari Boli', which had Sanskrit as its ultimate ancestor) together with many Persian loanwords as very general means of oral communication among different parts of the Muslim-controlled territories. In the sixteenth and seventeenth centuries, this form of speech was patronized by the rulers of various southern kingdoms and resulted in the growth of an early literature in a language known as Dakhini or southern Hindi-Urdu.
- Taj, Afroz (1997). "About Hindi-Urdu". The University of North Carolina at Chapel Hill. Retrieved 21 November 2014.
Then, about seven centuries ago, the dialects of Hindi spoken in the region of Delhi began to undergo a linguistic change. In the villages, these dialects continued to be spoken much as they had been for centuries. But around Delhi and other urban areas, under the influence of the Persian-speaking Sultans and their military administration, a new dialect began to emerge which would be called Urdu. While Urdu retained the fundamental grammar and basic vocabulary of its Hindi parent dialects, it adopted the Persian writing system, "Nastaliq" and many additional Persian vocabulary words. Indeed, the great poet Amir Khusro (1253-1325) contributed to the early development of Urdu by writing poems with alternating lines of Persian and Hindi dialect written in Persian script. What began humbly as a hodge-podge language spoken by the Indian recruits in the camps of the Sultan's army, by the Eighteenth Century had developed into a sophisticated, poetic language. It is important to note that over the centuries, Urdu continued to develop side by side with the original Hindi dialects, and many poets have written comfortably in both. Thus the distinction between Hindi and Urdu was chiefly a question of style. A poet could draw upon Urdu's lexical richness to create an aura of elegant sophistication, or could use the simple rustic vocabulary of dialect Hindi to evoke the folk life of the village. Somewhere in the middle lay the day to day language spoken by the great majority of people. This day to day language was often referred to by the all-encompassing term "Hindustani."
- Shackle, C. (1 January 1990). Hindi and Urdu Since 1800. Heritage Publishers. p. 6. ISBN 9788170261629. Retrieved 21 November 2014.
- George, Rosemary Marangoly (21 November 2013). Indian English and the Fiction of National Literature. Cambridge University Press. p. 213. ISBN 978-1-107-72955-1. Retrieved 21 November 2014.
=Elsewhere Gandhi advocated for both Hindi and Hindustani (an amalgam of Hindi and Persianized Urdu that was in use in the north and could be written in either Nagri or Urdu/Persian script). In 1945, Gandhi resigned from the Hindi Sahitya when it advocated that Hindi was to be written exclusively in the Devanagri script. Over time, as both Hindi and Urdu became increasingly linked with Hindu and Muslim identity respectively, Hindustani had few advocates in India with voices powerful enough to drown out the opposition to it, especially after the trauma of partition. Hindi was deliberately Sanskritized to underline its Hindu roots and to create a purer etymology for the language.
- Everaert, Christine (2010). Tracing the Boundaries Between Hindi and Urdu. Brill. p. 268. ISBN 9789004177314. Retrieved 21 November 2014.
According to some, Pakistani Urdu has been following the path of religious fanatics in the last twenty-five to thirty years, removing Hindi words from Urdu and replacing them by Persian and Arabic words. The Arab states of the Persian Gulf, where Pakistanis go in huge numbers to work during several years of their lives and who sponsor the conservative madaris, are taking the blame for this evolution. The foreign labourers returning to Pakistan after several years in Saudi Arabic and neighbouring countries are said to have been indoctrinated by their Arab hosts.
- Simpson, Andrew (30 August 2007). Language and National Identity in Asia. Oxford University Press. p. 62. ISBN 978-0-19-153308-2. Retrieved 21 November 2014.
In their formal spoken and written forms, Hindi and Urdu share a common grammar and much basic vocabulary. When Hindi and Urdu are spoken informally by most of the population, the differences present and clearly discernible in formal language tend to disappear to a very significant extent, and the two varieties become both mutually intelligible and often difficult to tell apart. This frequently used, colloquial form of Hindi and Urdu used in everyday conversation by the majority of speakers has in the past regularly been referred to with the term 'Hindustani'. It is also the form of language standardly used in Bollywood films, which are widely enjoyed by speakers of both Hindi and Urdu.
- Patel, Aakar. "Kids have it right: boundaries of Urdu and Hindi are blurred". Firstpost. Network 18. Retrieved 21 November 2014.
Cartoon Network, Pogo and the rest were available in English also, of course. However, according to a cable operator from Allama Iqbal Town also quoted in the story, Pakistani children preferred their cartoons in Hindi. This is true of India also, where children including those studying in English schools, watch their cartoons only in Hindi.