دانشنامه استان همدان
دانشنامه استان همدان یک پروژهٔ گروهی است که به بررسی تاریخ، تمدن، فرهنگ و هنر استان همدان می‌پردازد و همهٔ جنبه‌های تاریخ و فرهنگ این حوزهٔ تمدنی را از جمله ادبیات، زبان، عرفان، فرهنگ و غیره پوشش می‌دهد.[1]
| نویسنده(ها) | گروهی |
|---|---|
| کشور | تهران |
| زبان | فارسی، انگلیسی، فرانسوی و عربی |
| موضوع(ها) | همدان‌شناسی |
| گونه(های) ادبی | دانشنامه |
| ناشر | نشر طلایی حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی استان همدان |
تاریخ نشر | ۱۳۹۷ تاکنون |
دانشنامه استان همدان به لحاظ تاریخی به سه دورهٔ زمانی پیش از اسلام، دوران اسلامی، و دوران معاصر (انقلاب اسلامی و جنگ ایران و عراق) تقسیم‌بندی شده‌است. کار نگارش دانشنامه را شورای علمی متشکل از ۲۰۰ پژوهشگر[2] و کار نظارت علمی بر تدوین دانشنامه را نیز ۵ تن از پژوهشگران برعهده دارند.[3] کار تدوین دانشنامه در ۱۰ کارگروه با عناوین «کلیات، همدان‌شناسی، طبیعت و جغرافیا، اقتصاد، تاریخ سیاسی، بافت اجتماعی، فرهنگ و ادب و هنر، دین و عرفان و ادبیات عربی، سیمای تاریخی استان، مدیریت، و انقلاب اسلامی و دفاع مقدس» سامان یافته‌است.[4]
چاپ مجموعهٔ دانشنامهٔ همدان مطابق با برنامه‌ریزی در ۶ مرحله صورت می‌گیرد.[3] در مرحلهٔ اول ۱۴۰ کتاب به‌صورت موضوعی منتشر می‌شود. کار مرحله دوم به صورت الفبایی و به سبک دائرةالمعارف‌نویسی صورت می‌گیرد.[5] مرحلهٔ سوم به تلخیص و ترجمهٔ دانشنامه به سه زبان انگلیسی، فرانسوی و عربی اختصاص خواهد داشت.[2][4] ۴۸ کتاب نیز مربوط به مرحلهٔ چهارم است که پیوستهای دانشنامه را شامل آثار نقاشان همدان، رمان‌های تاریخی، عکاسان و فیلم‌های مستند به‌صورت نرمافزار چندرسانه‌ای و نرمافزار گوشی‌های تلفن همراه در بر می‌گیرد[5] و به صورت اختصاصی برای دانش‌آموزان و گروه سنی کودک و نوجوان تعریف شده‌است.[2] در مرحلهٔ پنجم اسناد، آثار، تصاویر و نسخه‌های خطی ارزشمند دربارهٔ موضوعات دانشنامه در همکاری با موزه‌ها تهیه و آرشیو می‌شود. مرحلهٔ ششم و آخر نیز به تکمیل و افزودن موضوعات و به‌روز کردن مطالب اختصاص دارد.[4] در نهایت کل کار در قالب ۲ بخش اصلی و پیوست‌ها ارائه می‌شود و در ۲۰۰ جلد منتشر خواهد شد. بخش اصلی مدخل‌های الفبایی مربوط به اسامی مشاهیر و شخصیت‌های همدان، فضاها، اماکن، خوراک و پوشاک، آداب و رسوم، هنرهای دستی و اصطلاحات عامیانه هستند که در ۱۲ جلد در قطع رحلی گنجانده می‌شوند.[6] پیوستهای دانشنامه نیز در چهار مرحله (شناختنامه، پیوستهای ادبی و هنری، ترجمه، و آرشیو) منتشر خواهد شد که ۱۷۰ مجلد آن به شناختنامه اختصاص خواهد داشت.[6]
شورای مدیریت برنامه‌ریزی و پژوهش دانشنامه از آذر ۱۳۹۳ در حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی استان همدان تشکیل شده و کار پژوهش و تألیف دانشنامه را آغاز کرده‌است.[7] نخستین مجلدات این مجموعه در بهمن ۱۳۹۷ در همدان رونمایی شد.[8] تمامی مدخل‌های این دانشنامه به زبان فارسی منتشر می‌شوند، اما در مرحلهٔ سوم تمامی مقالات تلخیص و به سه زبان انگلیسی، فرانسوی و عربی نیز انتشار خواهند یافت.[2]
دیباچه
فرهنگ، تمدن و مشاهیرِ هر ملت، شناسنامه ای تاریخی از سرگذشت آن ملت است که شناخت اوضاع و احوال پیشینیان را در پی دارد؛ شناختی که افروختن چراغ عبرت از افق‌های دور و نزدیک است. شناخت تاریخ و فرهنگ ایران، به ویژه تاریخ مناطق مختلف آن، سهل و ممتنع است؛ اگرچه تلاشهای بسیاری شده و از دیرباز در کنار تاریخهای عمومی، تاریخهای محلی نیز به سهولت در دسترس بوده‌است (از قبیل: تاریخ مکه، تاریخ مدینه، تاریخ دمشق، تاریخ اصفهان، تاریخ بیهق، تاریخ یزد، تاریخ نایین، تاریخ هرات، تاریخ نیشابور، تاریخ جرجان و…)؛ اما کافی نیست. اینگونه کتابها، با انبوه اطلاعات ویژهی خود، در حقیقت شرح و تفسیری بر تاریخهای عمومی به‌شمار می‌روند. هنوز در زبان فارسی، شناختنامه و فرهنگی جامع که دارای همهی ویژگیهای تاریخی و فرهنگی تمام مناطق ایران، همراه با تعبیرات، اصطلاحات، لغات و کاربردهای موردی و محلی باشد، موجود نیست؛ چه دربارهی ایران پیش از اسلام که گاهوارهی تمدن غرب و شرق بوده‌است و چه دربارهی دوران اسلامی که دینِ نو در جان و دل مردم ایران راه یافت و تمدنی نوین و جهانی برپا شد. از خصوصیات دانشنامه‌های مناطق مهم فرهنگی ایران، گردآوری و نگاهداشت عناصر و مواد این فرهنگ جامع است. در دورانی که واقعیت غالباً قلب شده و با وجود گردش آزاد و حجیم اطلاعات، دسترسی به منابع صحیح اطلاعاتی محدود است؛ تهیهی دانشنامه برای مناطق مختلف ایران -به ویژه همدان که قدمت تاریخی و اصالت فرهنگی دارد- حرکتی شایسته‌است. «دانشنامهی استان همدان» مجموعهای از مدخلها و عناوین گوناگون با قدر جامع «همدان» است که به قلم پژوهشگران و متخصصان به نگارش درآمده و در آن نسبت به موضوعِ مورد تحقیق، بر تحقیق میدانی و مطالعات کتابخانه‌ای تکیه شده‌است. این مجموعه می‌تواند با بهرهمندی از استعدادهای محلی، زمینه‌ساز حرکتی علمی-پژوهشی و هنری در میان پژوهشگران و هنرمندان استان باشد. شناخت مشاهیر منطقه و نقش تاریخی، اجتماعی و فرهنگی آن، از دیگر فواید این مجموعه است. «دانشنامهی استان همدان»، گذشتهای را تصویر می‌کند که چراغِ راه آینده است و می‌کوشد نسل معاصر را با نقش پیشتاز همدان، از جنبش فرهنگی و اجتماعی منتهی به مشروطه و سپس جنبش ملی کردن نفت، آنگاه مبارزات منتهی به انقلاب اسلامی آشنا سازد و نقش‌آفرینی ایثارگران این استان را در جنگ تحمیلی ۸ساله باز نماید.
۱.تعريف، مراحل و محصولات دانش نامه
«دانشنامه ی فرهنگ، تمدن و مشاهیر استان همدان» مجموعه‌اي کامل برای شناخت و معرفي پيشينه‌ی فرهنگي و تاريخي استان همدان است و سه دوره‌ی زمانی قبل از اسلام؛ دوران اسلامی؛ و دوران معاصر، انقلاب اسلامی و دفاع مقدس را در برمی‌گیرد و شامل بیش از ۲۰۰ جلد کتاب و تعداد زیادی محصولات دیگر، در دو بخش است:
الف. بخش اصلی: «مدخل‌های الفبایی» به روش دقیق علمی دانشنامه نویسی به صورت مدخل‌های الفبایی (پیش‌بینی ۱۲ جلد فیروزه ای در قطع رحلیِ سخت/گالینگور)؛ شامل: ۱.مشاهیر ( دارای ۲۳۱۲ نام؛ ر.ک.: بند ۱۱ ) ۲.شهرها، روستاها، فضاها و اماکن، خوراک وپوشاک، آداب و رسوم، هنرهای صناعی، اصطلاحات عامیانه... ( دارای ۸۵۰ عنوان کلی و تعداد بی شماری مدخل در زیر هریک؛ ر.ک.: بند ۱۲ )
ب. بخش پیوست؛ شامل چهار مرحله: مرحله ی اول: «شناخت نامه»؛ در قالب کتاب هایی در عناوین و موضوعات مختلف (به تعداد تقریبی ۱۷۰ جلد؛ ر.ک.: بند ۱۳؛ هر کتاب در دو قطع وزیریِ سخت/گالینگور به رنگ آبی و رقعیِ ساده/شومیز)؛ مرحله ی دوم: «پیوستهای هنری و ادبی»؛ مانند تولید فیلم، آلبوم موسیقی، عکس و مجموعه ی آثار هنرمندان در قالب کتاب های ضمیمه (در قطع های مختلف به رنگ قهوه ای) در موضوعات یاد شده و آثارِ ویژهی کودکان و نوجوانان، همچنین نرمافزار چندرسانه ای، نرمافزار برای گوشی های تلفن همراه و... برای حضور در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی؛ مرحلهی سوم: «ترجمه»؛ تلخیص و ترجمه به سه زبانِ زنده ی دنیا، برای جذب گردشگران داخلی و خارجی؛ مرحله ی چهارم: «آرشیو»؛ تهیه و آرشیو اسناد، آثار، تصاویر و نسخ خطی ارزشمند دربارهی موضوعات دانشنامه و همافزایی با دستگاه های مورد نظر و موزه های مرتبط جهت بهرهبرداری و بهرهمندی تخصصی و بهتر از موزه‌ها. ( گزارش تولیدات و اقدامات در بند ۱۷ )
۲. اهداف
۲-۱- تدوین و ارائه‌ی پشتوانه و مرجعی علمی و پژوهشی برای توسعه ی فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی استان ۲-۲- گردآوری و طبقه‌بندی اسناد در حوزه های یادشده و تشکیل آرشیو و بانک اطلاعات برای موضوعات مختلف ۲-۳- ايجاد ارتباط و آشنايي بين پژوهشگران استان و بهره‌وري از دانش و خلاقيت‌هاي علمي آنان ۲-۴- تقويت بنيه‌ی علمي - پژوهشي دانشوران، دانشجويان و فرهنگ دوستان در استان ۲-۵- صيانت علمي از تاريخ و تمدن ايران زمين و فراهم آوردن امکان صيانت عملي از آن ۲-۶- شناساندن و ارتقاي جايگاه فرهنگي و هنري استان در كشور و جهان ۲-۷- پیوند جوانان با گذشته‌ی تاریخی و فرهنگی خود ۲-۸- تهیه ی مواد خام برای خلق آثار جدید فرهنگی و هنری مانند: فیلم، موسیقی، نمایش و...
۳. زمان‌بندی، برآورد و محل تأمین اعتبار مالی
بخش اصلی (الفبایی): ۳ تا ۱۰ سال/ بخش پیوست، مرحلهی اول (شناختنامه): ۲ تا ۷ سال ... (در صورت تأمین اعتبار) / برآورد: بر اساس قیمت روز / محل تأمین اعتبار مالی: استانداری و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان ( ر.ک.: بند ۱۷ )
۴. گستره، مسئولیت و مکان اجرا
گستره ی جغرافيايي استان همدان از قدیم تاکنون و تمام مناطق قومي و فرهنگي سطح استان / با مسئولیت حوزه هنری استان همدان و همکاری، مشاوره و مشارکت نهادها و دستگاه های استان / مکان اجرا: دبیرخانه ی موقت و دائم در دفتر دانش نامه ی استان همدان واقع در حوزه هنري استان همدان
۵. دوره ی زمانی، عناوین موضوعات و مدخلها
شامل سه دوره: ۱. قبل از اسلام ۲. آغاز دوران اسلامی تا مشروطیت ۳. دوران معاصر، انقلاب اسلامی و دفاع مقدس؛ در ۱۰ سر مدخل اصلی و کارگروه: ۱. کلیات؛ همدان شناسی ۲. طبیعت و جغرافیا ۳. اقتصاد ۴. تاریخ سیاسی ۵. بافت اجتماعی ۶. فرهنگ، ادب و هنر ۷. دین، عرفان و ادبیات عربی ۸. سیمای تاریخی استان ۹. مدیریت ۱۰. انقلاب اسلامی و دفاع مقدس ( ر.ک.: بند ۱۶ )
۶. ساختار و شرح وظایف
۶-۱- شورای عالی اداری اعضا: استاندار، معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان، نماینده ی حوزه هنری کشور و رئیس حوزه هنری استان ۶-۱-۱- تعیین اولویت‌ها ۶-۱-۲- نظارت بر کل طرح ۶-۱-۳- تأمین بودجه
۶-۲- شوراي علمی و اجرایی اعضا: پرویز اذکایی، علی رضا ذکاوتی، عباس زارعی‌مهرورز، علیرضا کمری، جواد محقق، علی محمدی، میرهاشم میری، رضا نظری‌ارشد ۶-۲-۱- نظارت عالی بر پروژه ۶-۲-۲- تأیید موضوع پژوهش، محدوده ی علمي كار، شیوه نامه ها، شورای علمی و... ۶-۲-۳- بازبيني، كنترل و تأییدیه ی کلی اثر و پژوهش انجام شده
۶-۳- سرپرستی علمی و سرویراستاری ۶-۳-۱- مسئولیت علمی دانشنامه ۶-۳-۲- بازبيني نهایی محتواي اثر ۶-۳-۳- نظارت بر کیفیت پژوهش (منابع مورد استفاده ی پژوهشگر، يك‌دست بودن منابع به لحاظ كتاب‌شناسي و...) ۶-۳-۴- نظر كلي درباره ی اثر در آغاز و پايان كار
۶-۴- مدیر دانشنامه، دبیر و دبیران اجرایی (مدیر: سیدمحمدباقر حسینی / دبیر: تیمور آقامحمدی / دبیران اجرایی: محسن صیفی‌کار و خلیل‌الله بیک‌محمدی / دبیر اجرایی بخش الفبایی: محمد قنبری) ۶-۴-۱- اداره و هدايت طرح براي تدوين دانشنامه در چارچوب‌های تعیین‌شده ۶-۴-۲- برنامه‌ريزي كل ۶-۴-۳- تعيين ضرورت و نيازهاي مجموعه ۶-۴-۴- اشراف و نظارت بر همه ی شئون علمي و اجرايي دانشنامه ۶-۴-۵- نظارت بر روند اجرای طرح ۶-۴-۶- نظارت بر جذب پژوهشگران توانمند در گروه‌های علمی ۶-۴-۷- تعیین سرویراستار، معرفی اعضای شورای علمی و گروه های مرتبط ۶-۴-۸- تنظيم و پيشنهاد بودجه‌ی سالانه به استانداری و پیگیری دریافت بودجه ۶-۴-۹- برگزاری جلسات کارگروه‌های علمی ۶-۴-۱۰- ایجاد دبیرخانه ی دائم در حوزه هنری
۶-۵- شورای مدیریت، برنامه‌ریزی و پژوهش دانشنامه اعضا: رئیس حوزه هنری استان، معاون فرهنگی و هنری، مدیر پژوهش و آموزش، یک نفر پژوهشگر عمومی، یکی از مسئولان واحدهای هنری حوزه هنری به‌تناسب موضوع ۶-۵-۱- فراهم کردن زمينه ی لازم جهت عمل کردن شوراي علمي به مسئوليت‌هاي خود ۶-۵-۲- برگزاری جلسات برنامه‌ریزی هفتگی ۶-۵-۳- رسیدگی به مشکلات و موانع طرح ۶-۵-۴- اولویت‌بندی انجام پژوهش‌ها ۶-۵-۵- تشکیل بانک اطلاعات، منابع، مآخذ و اسناد
۶-۶- شورای علمی کارگروه‌ها ( منتخب از بین ۲۷۰ نفر استاد و پژوهشگر به شرح بند ۱۴ و ۱۵ ) ۶-۶-۱- پیشنهاد مدخل ها و تعيين موضوع پژوهش با هماهنگی بخش های مربوط ۶-۶-۲- اجرا و انجام پژوهش های دانش نامه از سوی خود یا پژوهشگران در چارچوب و سفارش تعیین شده ۶-۶-۳- مشخص‌كردن محدوده ی علمي كار ۶-۶-۴- تدوين شيوه‌نامه ی نهایی پژوهش و نگارش ۶-۶-۵- نگارش شرح كار براي هر پژوهش ۶-۶-۶- ارائه ی طرح به پژوهشگر یا گروه پژوهشگران ۶-۶-۷- بازبيني و بررسی محتوایي اثر ، کارشناسی، ارزیابی، كنترل و اصلاح آن و تأییدیه ی کامل و دقیق اثر
۶-۷- کارگروه مشاوره، دستگاه ها و نهادهای همکار اعضا: استانداری/ سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان/ دفتر نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه همدان/ حوزه علمیه استان/ نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌های استان/ صداوسیمای مرکز همدان/ اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان/ اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان/ مرکز اسناد و کتابخانه ملی منطقه غرب کشور/ اداره کل کتابخانه های عمومی استان/ اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان/ شورای فرهنگ عمومی شهرستان‌های استان/ مجمع نمایندگان استان در مجلس/ شورای اسلامی همدان/ شهرداری های استان/ دانشگاه بوعلی‌سینا/ بنیاد نخبگان استان/ دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان/ اداره کل آموزش و پرورش استان؛ ضمن بهرهمندی از تجارب موفق افراد، مراکز و مجموعه هایی که در زمینه ی دانشنامه نویسی فعال هستند، مانند بنیاد ایران شناسی؛ به ویژه اندوخته های خوب مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی و حوزه هنری استان گیلان ... ۶-۷-۱- همکاری با شورای مدیریت، برنامه‌ریزی و پژوهش ۶-۷-۲- ارائه ی مشاوره در پروژه‌های مرتبط؛ به صورت مستقیم یا از طریق مشاور اجرایی ۶-۷-۳- هم افزایی و همکاری محتوایی با پژوهشگران و پروژه ۶-۸- شواری گزینش و بررسی مداخل ۶-۸-۱- بررسی پروپزال‌ها و ارائه‌ی نقطه‌نظرات ۶-۸-۲- بررسی مداخل پیشنهادی
۶-۹- شورای هنری و گرافیک اعضا(ناپیوسته): بشیر پوروقار، آرمین مهدوی، حمیدرضا چتربحر، کاظم طلایی، سیدیونس اشرفی پور، خلیل‌الله بیک محمدی ۶-۹-۱- تعيين نشان دانشنامه و يونيفرم كل كتاب‌ها ۶-۹-۲- نظارت کیفی بر بخش «هنری و گرافیک » ۶-۹-۳- تعیین خط‌مشی‌های گرافیکی ۶-۹-۴- تأیید نهایی بخش «هنری و گرافیک»
۶-۱۰- گروه ویراستاران اعضا: سعید پورعظیمی، مصطفی قهرمانی، میرهاشم میری، تیمور آقامحمدی، محسن صیفی‌کار، مریم زندی ۶-۱۰-۱- تدوین شیوه‌نامه ی ویرایش ۶-۱۰-۲- انجام تمام امور ویرایشی (فنی و صوری) ۶-۱۰-۳- برگزاری جلسات آموزشی ویرایش برای پژوهشگران متقاضی
۶-۱۱- بخش طراحی و امور چاپ اعضا(ناپیوسته): خلیل‌الله بیک محمدی، سهیل محمدی، کاظم طلایی، مهدی پرستارشهری، سیدیونس اشرفی پور، زینب مهدیان نسب، آتنا لوینی ۶-۱۱-۱- صفحه آرایی ۶-۱۱-۲- طراحي جلد هر كتاب ۶-۱۱-۳- نظارت و تأييد امور صفحه‌آرايي، طراحی جلد و گرافيك هر كتاب ۶-۱۱-۴- هماهنگي و نظارت بر كار مدير هنري ۶-۱۱-۵- نظارت بر نمونه‌خواني ۶-۱۱-۶- كنترل نهايي ماكت ۶-۱۱-۷- ارائه‌ی ماكت نهايي به ويراستار و در صورت لزوم به مؤلف و مديريت ۶-۱۱-۸- كنترل
۶-۱۲- بخش تلخیص و ترجمه ۶-۱۲-۱- تلخیص کتاب‌های موضوعی و الفبایی ۶-۱۲-۲- ترجمه به سه زبان عربی، انگلیسی و فرانسه
۶-۱۳- امور مالی و پشتیبانی اعضا: سعید شوقیان، حامد زمان‌میرآبادی، مسعود فلاح ۶-۱۳-۱- تنظیم قراردادهای مالی پژوهشگران ۶-۱۳-۲- تأمین به‌موقع منابع مالی و امکانات مورد نیاز
۶-۱۴- دبیرخانه اعضا: ویدا قربانی‌شهرت، پرستو اسفندیاری ۶-۱۴-۱- انجام مکاتبات اداری ۶-۱۴-۲- بایگانی نامه‌ها، مستندات، پژوهش‌ها، قراردادها و... ۶-۱۴-۳- هماهنگی جلسات و تدوین صورت‌جلسات ۶-۱۵-۴- پیگیری و دریافت شابک از انتشارات
۶-۱۵- تبلیغات، فروش و توزيع اعضا: مسعود فلاح، یکی از مسئولان واحدهای هنری به‌تناسب موضوع، حامد زمان‌میرآبادی، محسن شکری، حمید جابری ۶-۱۵-۱- رونمایی از کتاب‌های منتشرشده ۶-۱۵-۲- انجام امور تبلیغی در فضاهای مجازی، مطبوعات، کتاب‌فروشی‌ها، سطح شهر و... ۶-۱۵-۳- ارتباط با توزیع‌کنندگان کتاب در سطح کشور ۶-۱۵-۴- فروش اثر به صورت ویژه در فروشگاه‌های سوره و مرتبط با آن ۶-۱۵-۵- راه اندازی فروش آنلاین و مجازی (PDF / EBOOK) ۶-۱۵-۶- راه اندازی ویکی همدان یا همدان پدیا (HAMEDANPEDIA )
۷. مراحل اجرا
۷-۱- تعيين ضرورت‌ها و نيازهاي مجموعه توسط مدیر دانش نامه جهت اجرای پروژه طبق شرح وظایف ۷-۲- گزینش موضوع و مداخل پژوهشی توسط شورای گزینش و بررسی مداخل ۷-۳- ارائه ی شيوه‌نامه ی پژوهش و نگارش به پژوهشگر ۷-۴- ايجاد زمينه ی مناسب براي جمع‌آوری اسناد و مدارک توسط پژوهشگر ۷-۵- انجام پژوهش توسط پژوهشگر (آغاز و فرجام) ۷-۶- ارائه ی پژوهش انجام شده به شورای علمی کارگروه‌ها ۷-۷- كارشناسي و ارزیابی شورای علمی کارگروه‌ها بر روي اثر و ارائه ی آن به پژوهشگر و سرويراستار ۷-۸- قرارداد مالی با پژوهشگر ۷-۹- حروفچيني (در صورت دست‌نويس بودن اثر) ۷-۱۰- ويرايش فنی و ادبی اثر ۷-۱۱- نمونه‌خواني ۷-۱۲- صفحه‌آرايي ۷-۱۳- تهيه ی عكس، نقشه و مدارك مستند مورد نياز ۷-۱۴- طرح جلد (پس از تأیید شورای هنری و گرافیک) ۷-۱۵- خوانش نهایی و اصلاحات آخر ماکت اثر ۷-۱۶- دریافت شابک و فیپا ۷-۱۷- چاپ و صحافی(همراه با نظارت کامل در همه ی مراحل چاپ) ۷-۱۸- تبلیغات و رونمايي ۷-۱۹- فروش و توزيع
۸. ويژگي‌هاي ظاهري كتاب و شماره گذاری
قطع و رنگ آثار؛ بخش اصلی: رحلی فیروزه ای ۲۹ × ۲۱ / بخش پیوست، مرحله ی اول(شناخت نامه): وزیری آبی ۵/۲۳ × ۵/۱۶ / بخش پیوست، مرحله ی دوم(پیوست های هنری و ادبی): مختلف قهوه ای (خشتی ۲۲ × ۲۲ ، رقعی ۲۱ × ۵/۱۴ ، وزیری و رحلی ) جلد: سخت(گالینگور) در گام نخست؛ ساده(شومیز) در گام بعدی تعداد صفحه: ۳۰۰-۱۰۰ صفحه فونت متن: بدر؛ ویژه ی نرم افزار مریم، اندازه ی ۵/۱۲ نشان و يونيفرم: ثابت با طراحي مشخص در چهار رنگ (طبق توضیح ذیل: ۶-۹- شورای هنری و گرافیک) • طراح آرم و نشانه: آرمین مهدوی (با تأیید شورای هنری و گرافیک)؛ به صورت مونوگرام و برگرفته از حرف «ه » همدان (و هگمتانه ی باستان) و نمادی از نقش و فرم دو کتیبه ی گنجنامه در درون حرف «ه »؛ همچنین بخش فوقانی حرف «ه »، فرم حصار و باروی شهر باستان هگمتانه با نقش کنگره ی دیوار آمیخته شده است. • طراح یونیفرم: حمیدرضا چتربحر و برخی اعضای شورای هنری و گرافیک؛ برگرفته از طرح سیدیونس اشرفی پور با الهام از تزئینات و سردرهای میدان تاریخی امام همدان نام مجموعه: دانشنامه ی استان همدان (دانشنامه ی فرهنگ، تمدن و مشاهیر استان همدان) شمارگان: به تناسب درخواست و تعداد مخاطب هدف قيمت روی جلد: مجموع قیمت تمام شده ی روز به علاوه ی ۲۰ تا ۳۰ درصد شماره گذاری: ترکیبی از موضوع، مراحل و ترتیب چاپ
۹.شیوه نامه‌ی نگارش و تدوین
مطالب شیوه نامه تحت عناوین زیر در «کتاب راهنما» به تفصیل در ۳۳ صفحه ذکر شده است: بخش اول: اهداف و كليات: فصل اول: تعريف، فصل دوم: نظام و گستره‌ی پژوهشي؛ دامنه‌ی مقاله‌ها؛ احترام به صاحبان آرا و عقايد ديگر؛ انواع كمي مقاله، فصل سوم: شيوه‌نامه‌ی پرونده‌ی علمي؛ روش تأمين و مستندسازي منابع؛ مقابله و تطبيق مقاله‌ها؛ منابع در تشكيل پرونده؛ روش جاري تشكيل پرونده، فصل چهارم: گردش كار اجرايي(سفارش، تهيه، ارزيابي و چاپ مقاله‌هاي دانشنامه با همكاري نزديك و مستمر گروه‌هاي علمي و پشتيباني علمي در یازده مرحله ی اجرایی انجام مي‌گيرد.)، بخش دوم: شيوه‌نامه‌ی تأليف مقاله: ۲۵ شاخص تألیف مقاله؛ نشانی‌ها در متن مقاله، بخش سوم: اصول شكلي و ويراستاري: فصل اول: ساختار مقاله: ۱.مدخل (Entrance): مدخل/ ویژگي‌هاي عمومي مدخل/ تنظیم الفبایی، ۲.معرِّف مدخل (شناسه، Determinant) 3.بدنه‌ی مقاله (Body) 4.فهرست منابع (منابع، Bibliography) 5.امضا (Signature)، فصل دوم: رسم‌الخط (در شیوه‌ی نگارش کلمات از رسم‌الخط فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی پیروی می‌شود.)، فصل سوم: نشانه‌های سجاوندی (نشانه‌های نقطه‌گذاری)، فصل چهارم: ارجاع‌ها و كتاب نامه نويسي، فصل پنجم: پانويسي، فصل ششم: نوشتن اعداد و تاريخ، فصل هفتم: اختصارها، فصل هشتم: آوانويسي، فصل نهم: علايم ويرايشي، فصل دهم: ضوابط ديگر: نكته‌هاي نگارشي/ غلط‌های زباني و نگارشي، بخش چهارم: فرم و طرح پژوهشي(پیش نهاده، Proposal)، فصل اول: خلاصه ی اطلاعات پيشنهاد پژوهشي، فصل دوم: اطلاعات پژوهشگر، فصل سوم: مشخصات موضوعي پژوهش.
۱۰. آیین نامه‌ی مالی
آیین‌نامه ی پرداخت های پژوهشی و نگارشی، شامل ۵ فصل، ۲۰ ماده، ۳۱ تبصره، ۶ بند و ۱۷ جدول، در فصول زیر که تفصیلاً در «کتاب راهنما» آمده است. فصل اول: پژوهش، فصل دوم: کارشناسی و نظارت، فصل سوم: ترجمه، فصل چهارم: مقاله، فصل پنجم: کتاب، فصل ششم: خدمات پژوهشی، فصل هفتم: مقررات ویژه ی آیین نامه ی پرداخت.
۱۱. مداخل الفبایی، بخش مشاهیر
استخراج اولیه ی بیش از دو هزار و سیصد و دوازده ( ۲۳۱۲ ) نام مشاهیر به ترتیب حروف الفبا، با نظارت و مشورت استادان اذکایی و ذکاوتی.
۱۲. مداخل الفبایی، بخش سایر
شهرها، روستاها، فضاها و اماکن، خوراک و پوشاک، آداب و رسوم، هنرهای صناعی، اصطلاحات عامیانه؛ با الگوی کتاب کارنامک۱ (کتاب شناسی؛ اولین کتاب دانش نامه ی همدان) براساس بیش از هشتصد و پنجاه ( ۸۵۰ ) عنوان کلی و تعداد بی شماری مدخل در زیر هریک.
۱۳. عنوان کتاب‌های پیش‌بینی‌شده
ویژهی پیوست‌ها، مرحلهی اول «شناختنامه»: ۱۷۰جلد موضوعی(برگرفته از موضوعات بند ۱۶)
۱۴. بانک اطلاعات پژوهشگران؛ ۱۹۳ نفر شورای علمی منتخب
۱۹۳ نفر منتخب از ۲۷۰ نفر پژوهشگر دارای شرایط عضویت در کارگروه‌های ده‌گانه( نام، تحصیلات و گرایش تخصصی )
۱۵. موضوعات و مدخلها (کارگروه‌های علمی ده‌گانه)
۱.کلیات؛ همدان شناسی
کتاب شناسی: کتاب ها، پژوهش ها، دایرةالمعارف و دانش نامه ها پایان‌نامه‌ها، سفرنامه‌ها نسخ خطی، اسناد وقف، وقف نامه ها مؤسسات، انجمن¬ها و مراکز همدان¬شناسی پژوهشگران همدان از دیدگاه مورخین، مستشرقين و ...
۲.طبیعت و جغرافیا
جغرافیای طبیعی زیست بوم و موقعیت طبیعی و جغرافیایی کنونی استان: ساختار زمین ساختی و زمین‌ریخت‌شناسی (=ژئومورفولوژی) استان مناطق و نقاط حادثه¬خیز: گسل ها، نقاط آتشفشانی ... بستر جغرافیایی توپوگرافی عمومی (موقعیت جغرافیایی، ارتفاع سطح دریا، طول و عرض، مساحت) چشمه ها/ تالاب ها/ آبشارها/ رودها/ آب های سطحی و زیرسطحی/ چاه ها / قنات ها / سراب ها آب و هوا و اقلیم شناسی ... منابع طبیعی/ کوه ها/ تپه ها/ دره ها/ غارها: غارعلیصدر ... / دشت ها/ معادن/ کانی‌ها سدها/ آبگیرها حوادث طبیعی: زلزله، سیل، طوفان، فروچاله‌ها، گسل‌ها، آتشفشان
پوشش گیاهی و جانوری گیاهان: نام فارسی رایج؛ علمی و محلی، تبارشناسی (راسته، رده و موارد مشابه)، ویژگی های ظاهری، رویشگاه (=زیستگاه)، اهمیت و ارزش های علمی و فرهنگی، ثبت ملی و جهانی، پوشش گیاهی، گیاهان دارویی جانوران: نام فارسی رایج، علمی و محلی، تبارشناسی (راسته، رده، و موارد مشابه)، ویژگی ظاهری، زیستگاه، اهمیت و ارزش های علمی و فرهنگی، ثبت ملی و جهانی، موجودات زنده، میکروسکوپی، سنگزی، آبزیان ... حال و آینده ی محیط زیست استان/ بحران آب ...
جغرافیای انسانی توزیع و تراکم جمعیت: بررسی جمعیت، ساختار جمعیت، تراکم جمعیت، ترکیب جنسی و سنی جمعیت، وضعیت سواد و آموزش ... وضعیت دین و مذهب (از نظر پراکندگی جغرافیایی)
راه‌ها راه نامه ها/ نقشه ها راه های درونی: خیابان ها و ... راه های بیرونی: جاده ها، بزرگ راه ها و ... وسایل نقلیه قدیم و جدید شهری (چارپایان، گاری، درشکه، چاپارخانه، واگن، ماشین دودی، قطار شهری، اتوبوس، موتورسیکلت، و ...)
جغرافیای تاریخی (موقعیت جغرافیایی قدیم استان) راه‌های باستان/ راه نامه ها/ نقشه ها/ بوم گاه همدان: نام جای شناسی، بنیادیابی، وجه تسمیه، وضعیت (بنا)، قدمت، پایتخت بودگی، اوصاف، اکباتان مواضع ایالتی: نام جای های تاریخی، روستاهای کهن، شهرهای استان، سفرنامه ها
۳.اقتصاد
کلیات و آمار اقتصاد قدیم استان اقتصاد روستایی/ اقتصاد شهری آسیب شناسی و چشم انداز اقتصاد استان شیوه های معیشت
کشاورزی: باغداری/زراعت/وضعیت مراتع و میوه ها/آبیاری(قدیم و جدید) دامداری و دامپروری: پرورش دام و طیور/ شیلات/ زنبور عسل/ نمونه های جدید دامداری صادرات محصولات کشاورزی، لبنی، دامی و گیاهان دارویی/ مصرف داخلی محصولات/ محصولات ارگانیک بازرگانی و خدمات (اداری)
واحدهای صنعتی: دستی/کارگاهی/کارخانه ای/صنایع تولیدی،تبدیلی و بسته بندی/سردخانه ها/انبارها
گردشگری: سفالگری و لالجین/اشتغال در سایر صنایع دستی/معدن دباغ خانه و دباغی(قدیم) و چرم سازی(جدید) قالی بافی (قدیم و جدید) شهرک های صنعتی مشاغل نظامی خطوط مواصلاتی مهمان‌خانه‌ها و هتل‌ها پیشه‌های جدید/منبت کاری /معرق و ...
پیشه ها و حرفه ها و تحول آن مشاغل(پیشه های) از بین رفته مشاغل در حال زوال مشاغل کنونی و چشم انداز آینده اصناف املاک و اراضی
بازار و بازارچه ها و بنگاه های مالی جدید بازار محلی، فصلی و دوره ای(قدیم و جدید) هسته های اولیه بازار/ معیشت و دین در بازار قدیم کالبدهای اصلی و فرعی بازار مدیریت مالی در بازار بازارچه های پیرامونی/ پاساژها/برج های تجاری کارکردهای بازار گروه بندی فعالیت های بازار بازار بورس و فرابورس/صرافی ها/ضراب خانه و سکه ها/طلاشویی/مالیات جایگاه کشوری و جهانی استان در تجارت(صادرات و واردات)/ اتاق بازرگانی (سابقه و فعالیت) بانک ها/مؤسسات مالی و اعتباری/قرض الحسنه ها
مسکن شاخص های اجتماعی مربوط به ازدحام جمعیت و کمیت مسکن شهری و روستایی شاخص تراکم خانوار در واحدهای مسکونی
جنگ و بازسازی داخل و خارج استان اسکان جنگ‌زدگان
۴.تاریخ سیاسی
گاه‌شماری حوادث وقایع و حوادث سیاسی و اجتماعی پیش از اسلام و دوران اسلامی: آثار کلی/ پیش از ماد/ مادان/ شاهان ماد/ هخامنشی/ دارا و اسکندر/ سلوکیان/ اشکانیان/ خاندان قارن/ ساسانیان/ خاندان مهران / صدر اسلام/ دوره ی اموی/ دوره ی عباسی/ طاهریان/ خرمدینان/ امیران کرجی/ زیاریان/ حسنویگان/ بوییان جبال/ کاکویان جبال/ غزنویان/ غزان عراقی/ سلجوقیان/ اتابکان عراق/ علاءالدوله های علوی/ خوارزمیان/ تازش مغول/ ایوای‌یان/ ایلخانیان/ اتابکان لر/ چوپانیان/ جلایریان/ مظفریان/ تیموریان/ ترکمانان/ دوره ی صفویی/ فترت عثمانی/ فترت افاغنی/ دوره ی افشاریه/ دوره ی زندیه/ عصر قاجار/ دوره ی معاصر جنگ های خاص: قادسیه، فتح الفتوح ... نقاط عطف تاریخی و سیاسی در استان تاریخچه ی احزاب سیاسی ...
جغرافیای سیاسی تاریخی: کارکاشیه/ مادستان/ ماه، ماد، ماه¬ها/ شهرهای فهلویان/ کوهستان (=جبال)/ عراق عجم/ قلمرو علیشکر/ ایالت همدان/ تقسیمات ولایتی ...
موقعیت و تقسیمات کشوری استان: شهرها/ بخش ها/ دهستان ها/ روستاها/ اوضاع توابع
۵.بافت اجتماعی
جمعیت شناسی استان ( آمار و سر شماری/ تحولات شهرنشینی ) تراکم جنسی و سنی اشتغال ضریب رشد جمعیت، جمعیت روز، جمعیت شب، جمعیت شهر و روستا سواد و آموزش، ازدواج، طلاق، مرگ و میر ...
مهاجرت تاریخچه/ وضعیت کنونی (درونی و بیرونی و بررسی تراکم و نسبت)
تاریخ پزشکی، شیوه های درمان و طب سنتی و متداول پزشکان قدیم(حکیمان) و جدید/ طب سنتی مریض خانه ها(مریض خانه ی امریکایی)/ بیمارستان ها/ درمانگاه‌ها بهداشت عمومی بیماری های شایع(طاعون، جزام، تب مالت، وبا ...) جایگاه پزشکی، درمانی و بهداشتی استان در ایران و جهان بیمه ها
گروه های اجتماعی روحانیان/ کاسبان و بازاریان/ کارمندان (دولتی ها و...)/ کارگران/ واسطه گران/ هیاتی ها/ پهلوانان/ شاعران، معماران و ...
مردم‌شناسی اقوام باستانی (قوم‌باستان‌شناسی) مادها: قوم، قبایل، مغان، فرهنگ، زبان، خط، دین قبایل عرب/ سادات علوی/ کردها / عشایر ترکمان/ طوایف روستایی/ سنّی های درگزین/ طوایف شهری/ یهودیان همدان/ نسطوریان (کاتولیک)/ ارمنیان/ خارجیان/ سایر اقوام/خانواده های قدیمی
مطالعات اجتماعی ارتباط‌های میان فرهنگی/ سیر تحولات اجتماعی/ نشاط اجتماعی نشست‌های فامیلی و دوستانه (نتایج و فواید اجتماعی؛ سابقه و آینده) مؤسسات مردم نهاد و سمن ها، مؤسسات خیریه، فعالیت های خاص بانوان تاریخچه و سیر حجاب ، آمار، آسیب ها و پیشنهادهای معطوف به مسائل شرعی،اجتماعی، محلی و روان شناختی
ورزش مکان های ورزش و بازی/ زورخانه‌ها و ورزشگاه‌ها/ رشته‌های ورزشی/ نشان‌‌آوران / پیش‌کسوتان/
پراکندگی جمعیتی استان بر اساس محله و بازار، ... بر اساس اقوام: ترک ها، لرها، کردها، ...
بر اساس مذهب و ملیّت: ارامنه، هندی ها و زردشتی ها، ...
بر اساس وضعیت اقتصادی، .../ ایل‌ها و عشایر
۶.فرهنگ، ادب و هنر
تعلیم و تربیت تاریخ آموزش و پرورش رسمی در استان، مکتب خانه ها، ملّاها و ملّاباجی‌ها، مدارس قدیم، معلمان، مستشاران، اولین دانشگاه ها وضعیت کنونی دانشگاه ها، مدارس، دانش آموزان، دانشجویان، استادان، کتاب‌های درسی سیر تحولات آموزشی، رشته ها، دانش آموزان، دانشجویان جایگاه استان و چشم انداز آینده
کتاب و کتابداری اولین چاپخانه ها، اولین کتاب ها، ترجمه، اولین ترجمه ها، نخستین ناشران، سابقه کتابخانه ها وضعیت کنونی: کتاب های دانشگاهی، عمومی، چاپخانه ها، تعداد کتابخانه ها، تعداد کتاب ها، وضعیت و جایگاه کتابخانه های استان در ابعاد مختلف (نسخ خطی، میکروفیلم، فرآیندهای نگهداری، شناسایی و بهره برداری...) روزنامه ها و مطبوعات روزنامه ها/ مجلات (هفته و دو هفته نامه، ماهنامه و ...)
پوشاک تاریخچه: چادر، چقچول، کلاه شاپو...
زبان و لهجه گویش‌ها و واژگان/ واژه شناسی
سرگرمی و بازی بازی های محلی/ ورزشکاران بزرگ و ...
خوراک، غذا و شیرینی‌ها قدیمی و سنتی/ جدید/ نوشیدنی ها رستوران ها، چلوکبابی ها، کافی شاپ ها، کله پزی ها، چای خانه ها، قهوه خانه ها، جگرکی‌ها/ سفره خانه ها/ تالارها
سوغات همدان ظرف‌های سفالی/ فرش / گلیم/ چرمینه‌ها/ گیوه/ انگشت‌پیچ/ کماج/ نان شیرمال/ نان محلی/ حلوازرده/ گردو/ باسلق/ خیارشور/ گیاهان دارویی/ عسل/ سیر/ انگور/ آلو/ شیره ی انگور/ مویز/ کشمش / لواشک و ...
آداب و رسوم آيين ها، سنن و مراسم: اعیاد و جشن ها/ سوگواری و عزاداری ها/ مراسم ماه رمضان/ مراسم عروسی/ مراسم تولد/ نذری ها/ مراسم خاکسپاری/ مراسم ویژه/ خلق و خوی ها
هنرهای صناعی سفال/ چرم/ فرش و گلیم/ نقشه کشی قالی/ منبت و معرق/ نساجی سنتی/ سبدبافی/ کاشی/ آبگینه/ فلز/ کانی/ ساخت آلات موسیقی(تار، سنتور ... )/ طلاسازی/ صحافی نقش ها و طرح های هنری در هنرهای صناعی ( تاریخچه، سیر تحولات و ...)
مشاهیر زیست نامه ی فردی و جمعی: رجال تاریخی و سیاسی/ نمایندگان مجلس/ استانداران/ حاکمان/ شهرداران/ دیوانیان/ وزیران/ بازاریان/ دانش‌پژوهان / ورزشکاران/ پیشه وران/ پهلوانان/ دریانوردان/ کوهنوردان/ غارنوردان/ دانشمندان/ مبتکران/ پزشکان و حکیمان/ معماران/ بناها/ کاشی کاران/ صحافان/ مهندسان/ شاعران، نویسندگان و طنزآوران/ نقاشان/ خوشنویسان/ تعزیه خوانان/ نقالان/ پیرغلامان/ موسیقی دانان و خوانندگان (موسیقی محلی، عاشیق ها ...)/ فیلم سازان/ هنرپیشه ها/ شهیدان/ جانبازان/ آزادگان / فرماندهان (امیران و سرداران)/ عکاسان
زبان و ادبیات فارسی آثار مکتوب/ وضعیت شعر(قدیم و معاصر) انجمن های ادبی/ کتابت/ سبک شعری/ تاریخ ادبا اشعار محلی/ طنز/ مثل‌ها و اصطلاحات عامیانه/ قصه ها و متل ها/ لالایی ها/ داستان و رمان/ افسانه‌ها و قصه‌هاي عاميانه
هنر موسیقی، آواها و نواها، موسیقی مقامی نمایش(تئاتر)، نقالی، پرده خوانی، تعزیه تجسمی (نقاشی، نقاشی قهوه خانه ای، حجم، تصویرسازی، گرافیک، کاریکاتور، خوشنویسی، عکاسی، ...) فیلم، سینما و ...
تمدن جدید مراکز فرهنگی شهر: سینما، تئاتر (نمایش‌خانه/ تماشاخانه)، نگارخانه، فرهنگسراها صداوسیما: تلویزیون (سیاه و سفید)، رادیو، ماهواره ی اسدآباد مخابرات، تلفن، موبایل رایانه، فضای مجازی، پست الکترونیکی، اینترنت، اینترانت عکاس خانه و دوربین گرامافون پست و تلگراف: هوایی، زمینی، پیشتاز و ... تأسیسات جدید: آب، برق و گاز
۷.دین، عرفان و ادبیات عربی
علوم اسلامی علوم اسلامی در استان مدارس دینی قدیم و جدید: مدرسه ی آخوند، مدرسه ی زنگنه، دامغانی، جنت و ... حوزه علمیه، فضلا و طلّاب علوم دینی فلسفه/ عرفان/ جریان‌های مذهبی و دینی/ شیوه های ترویج و تبلیغ دین در گذشته و حال/ روحانیتِ پیشرو و الگو/ روحانیت مبارز / شهیدان روحانی/ مکتب ها و الگوها/ دارالمؤمنین همدان/ باورهای دینی/ خرافات و باورهای غلط
شعر و نثر عربی
نسخه‌ها و متون عربی
تاریخ تشیّع در استان
مشاهیر دینی فقیهان و مجتهدان / عارفان و صوفیان/ واعظان / محدثان/ دفترداران ازدواج و طلاق سيدجمال الدين اسدآبادي/ آخوندملاحسین اردستانی/ باباطاهر/ بدیع‌الزمان همدانی/ بوعلی سینا/ شیخ محمد بهاری/ محمدباقر بهاری همداني/ آخوند ملاحسین‌قلی شوندي درجزيني همدانی/ حاج آقارضا همداني/ آخوند ملاعلی معصومی همدانی/ شیخ محمد نهاوندی / شیخ علی اکبر نهاوندی/ ميرزا محمد ثابتي همداني (ميرزاي همداني)/ سيدمحمدباقر موسوي همداني/ عین القضات همدانی/ خواجه رشیدالدین فضل‌الله/ میرسیدعلی همدانی ...
۸.سیمای تاریخی استان
(باستان، دوره ی اسلامی و معاصر) تحولات زیبایی شناختی معماری در دوره های مختلف و چشم انداز ۱۴۰۴ و آینده
باستان آثار کلی: نوسنگی، مس و سنگ، عصر مفرغ، عصر آهن، ماد، هخامنشی، سلوکیان، اشکانیان، ساسانیان مطالعات/ کاوش‌ها/ مکشوفات/ خزائن/ الواح/ مسکوکات تپه‌های باستانی: هگمتانه، مصلا، گیان، پیسا، گوراب ... معماري و شهرسازي هگمتانه نقوش و نگاره‌های صخره‌ای و کتیبه‌ها: گنجنامه ... فترت اسکندر/ شیر سنگی/ ظروف زرينه شهرهای زیرزمینی: ارزانفود همدان، سامن ملایر معابد تاریخی: لائودیسه ی نهاوند، نوشیجان ملایر، .../ دژها غارهای دستکند: قلعه جوق، خورزنه، ...
دوره ی اسلامی و معاصر(معماری و ابنیه) آثار کلی/ مطالعات/ کاوش‌ها/ مکشوفات/ سیر معماري اسلامي مساجد قدیم و جدید/ جامع عتیق/ کلیساها/ کنیسه ها/ حسینیه ها/ زینبیه ها/ امام زاده ها/ تکیه ها قلعه ها/ عمارات مهم/ کاخ ها/ دروازه ها/ سراها و بازارها سقاخانه ها و آب‌انبارها: یخدان میرفتاح ملایر، ... حمام ها/ نقاره خانه/ سکه‌های اسلامی/ ضراب خانه اکباتان سنگ‌نبشته‌ها: کتیبه آقاجان بلاغی اسدآباد، ... پل‌ها و کاروانسراها: کاروانسرای فرسفج تویسرکان، کاروانسرای مستوفی، کارونسرای تاج آباد، ... خانه‌های قدیمی: همدان: نراقی، پوستی زاده، احمدی، جواهری، بدیع الحکما، ضرابی، ... ملایر: لطفعلیان، صارمی، فرتاج، احمدوند، ... نهاوند: بیات، صمصام، عباد مهران، ... تویسرکان: سوری، اردلان، مسعود خان، خلیل خان، ... باغ ملی/ برج ها/ نمای ساختمان ها میدان های تاریخی: میدان امام همدان و سازه‌های تاریخی آن تحولات معماری شهری و روستایی/ معماری شهر وجه نام گذاری شهرستان‌های استان و ریشه های آن چشم انداز سیمای استان در افق ۱۴۰۴و آینده روستاهای همدان از منظر بافت و سازه‌های معماری و تاریخی: ورکانه، سیمین اِبِرو، گشانی، حبشی، ...
محله‌ها و خیابان ها (منطقه، محله، ناحیه، بلوک) کوی های قدیم و جدید/ محله های جدید(شهرک)
گورستان های قدیم و جدید مزارهاو بقعه ها: مزار باباطاهر، مزار بوعلی سینا، مزار عین القضات، بقعه ی خضر، گنبد علویان، استر و مردخای، برج قربان، گلزارهای شهدا / گورستان یهودیان / گورستان ارامنه / سنگ قبرها/ ...
باغ ها و گردش گاه ها سیف‌الدوله ملایر (سیفیه) / باغ نظری/ ...
موزه ها تاریخی، مردم شناسی، مشاهیر، تاریخ طبیعی، کانی شناسی، باغ موزه دفاع مقدس، اسناد، ...
مراکز شهری (مراکز بیمه‌ای، سازمان ها و ..)
فرهنگ و هنر باستان تصاویر، تندیس ها و سردیس ها، نقوش و نقش مایه‌ها، اساطیر، صنایع تزیینی و هنری (ظروف، زیورآلات، ...)
مدارس و مراکز علمی و دانشگاهی مدرسه‌ها: (ابتدایی و راهنمایی) ابن سینا، شریعتی، امام خمینی، ... دانشگاه ها: بوعلی، علوم پزشکی، ...
۹.مدیریت
مدیریت و سازمان‌های اداری مدیران ارشد استان (استانداران ...)/ نمایندگان مجلس/ شهرداران/ شورای شهر/ مدیران کل
قضا و قضاوت دادگستری (=عدلیه) و دادگاه انقلاب/ قاضیان/ وکیلان و کانون وکلا/ مکان های مجازات/ بازداشت‌گاه‌ها/ زندان
نظمیه (نیروی انتظامی، شهربانی، کلانتری، پاسگاه، ...)
دفاتر و اداره‌های مرکزی(قدیم و جدید)
وضع مدنی و توسعه ی مدنی استان
۱۰. انقلاب اسلامی و دفاع مقدس
بخش انقلاب روزشمار انقلاب اسلامی/ مبارزان انقلابی/ دایرة المعارف مصور انقلاب اسلامی ...
بخش دفاع مقدس روزشمار دفاع مقدس/ روایت انصار: کارنامه ی تاریخی نقش استان در دفاع مقدس (پنج مقطع زمانی)/ سرداران و امیران شهید/ شهیدان شاخص/ ایثارگران/ روزشمار دفاع مقدس/ دایرةالمعارف مصور دفاع مقدس ...
۱۶. گزارش اقدامات صورت گرفته
۱.تهیه و تنظیم کتاب راهنما: طرح تفصیلی، ساختار، شرح وظایف، چرخه‌ی کار و شیوه‌نامه‌های پژوهشی، ویرایشی و مالی، ... (تابستان ۱۳۹۴؛ ویراست اول ۱۴۲ صفحه) ۲.تشکیل شوراهای علمی، اداری و مشاوره
۳.تشکیل کارگروه های ده‌گانه و موضوعات
۴.تشکیل بانک اطلاعات پژوهشگران: تنظیم و استخراج محققین و پژوهشگران کارگروه‌های ده گانه (به تعداد ۲۷۰ استاد دانشگاه، پژوهشگر و نویسنده در زمینه ی همدان شناسی)
۵.نشست مشترک دستگاه‌های مشاور و همکار: با حضور بیش از ۱۹ مجموعه‌ی اداری، علمی، فرهنگی، حاکمیتی و دینی، و برگزاری نشست های متعدد با نمایندگان دستگاه¬ها و نهادهای مورد نظر
۶.ده ها نشست ویژه با مسئولان ارشد استان: به ویژه با معاون سیاسی امنیتی استاندار و رئیس سازمان مدیریت استان، همراه با شورای علمی منتخب، دبیران کارگروه های علمی و شورای مدیریت دانش نامه (در حوزه هنری، استانداری ...)
۷.تهیه ی ده ها نمونه از دانش نامه های منتشره ی کشوری و کتاب های مرجع، همچنین کتاب هایی با موضوع همدان شناسی و ارائه به پژوهشگران در دفتر دانش نامه
۸. بهره مندی از اندوخته های خوب افراد و تجارب موفق مراکز دانش نامه نویسی؛ مانند مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی، بنیاد ایران شناسی و حوزه هنری استان گیلان؛ به ویژه با سفر شورای مدیریت دانش نامه به گیلان
۹.تصویب دانش نامه در شورای برنامه ریزی و توسعه ی استان و کارگروه فرهنگی و اجتماعی استانداری
۱۰. مبادله ی ۴ موافقت نامه ی سالانه با سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان، ویژه ی دانش نامه
۱۱.تشکیل گروه ویراستاران
۱۲.تشکیل کارگروه گرافیک و نهایی کردن امور گرافیکی، پس از ارائه ی ده ها نمونه از هنرمندان استانی و کشوری (نشانه، یونیفرم/طرح جلد، صفحه‌آرایی، قطع آثار، نوع و اندازه ی فونت و...)
۱۳.نشست‌های کارشناسی: بیش از ۱۱۲ نشست تخصصی (۱۸۴۵ نفر- ساعت)
۱۴. مشورت و مصاحبه‌ی تخصصی با پژوهشگران جوان و پیشکسوت دربارهی دانش نامه (۷۰۰ نفر- ساعت)
۱۵.انعقاد بیش از ۱۲۲ قرارداد تألیف، کارشناسی، ویراستاری، صفحه‌آرایی، گرافیک، طرح جلد/یونیفرم، چاپ و ... به شرح گزارش مالی؛ به تفکیک، زیر هر اثر در «گزارش جلسات دانش نامه» و به تجمیع در «گزارش برآورد و بودجه ی دانش نامه»
۱۶.تهیه ی ویراست دوم «کتاب راهنما» در دو نسخه ی مجازی/دیجیتال و کاغذی/چاپی (تابستان ۱۳۹۸؛ ویراست دوم ۱۳۰ صفحه)
فهرست مجلدات
| شماره مجلد | عنوان مدخل | پدیدآورنده | سال انتشار |
|---|---|---|---|
| ۱ | فرهنگ اصطلاحات عامیانه همدانی | محمدعلی نوریون | زمستان۹۵ |
| ۲ | خانه‌های قدیمی همدان-جلد۱ | محمدابراهیم زارعی، فائزه حاتمی‌مجد، صاحب محمدیان‌منصور | بهار۹۷ |
| ۳ | تاریخ غیرت (رمان تاریخی-دورهٔ صفویه) | آقاشیخ موسی نثری همدانی(دستجردی)؛ به کوشش مهدی به‌خیال | تابستان ۹۸ |
| ۴ | جولان (تحلیل بافت قدیم و جدید و معماری محلهٔ جولان همدان) | محمدابراهیم زارعی و همکاران | تابستان ۹۸ |
| ۵ | بدیع‌الزمان همدانی و مقامات نویسی | علیرضا ذکاوتی قراگزلو | تابستان۹۶ |
| ۶ | کارنامک: کتاب‌شناسی استان همدان ۱ | پرویز اذکایی | تابستان۹۶ |
| ۷ | کارنامک: کتاب‌شناسی استان همدان ۲ | پرویز اذکایی | تابستان ۹۸ |
| ۸ | بر دستان الوند: موسیقی ترکی استان همدان | قادر شهسواری | تابستان۹۶ |
| ۹ | شرح احوال و گزیده آثار صفاءالحق همدانی | علیرضا ذکاوتی قراگزلو | تابستان۹۶ |
| ۱۰ | فرهنگ نام‌جاهای همدان (تا سال ۱۳۵۰)-جلد۱ | میرهاشم میری | پاییز۹۷ |
| ۱۱ | مجلس‌نامهٔ غم: تاریخچه تعزیه در استان همدان | اسماعیل مجللی | ۱۳۹۴ |
| ۱۲ | شیر دربان اکباتان (شیر سنگی همدان) | خلیل‌الله بیک‌محمدی، رضا رضالو | زمستان ۹۷ |
| ۱۳ | یکی از هزاران رمان تاریخی- دهه ۴۰ خورشیدی در همدان | علیرضا ذکاوتی قراگزلو، | تابستان ۹۶ |
| ۱۴ | قلندر نقاش- آثار و احوال حسین دستخوش همدانی-نقاش قهوه‌خانه‌ای | کریم زارعی، | زمستان ۹۷ |
| ۱۵ | گزل داغلار (کوه‌های زیبا)؛ آلبوم موسیقی اقوام۱، ترکی | آهنگساز: مرتضی فطری، خواننده: حق رضا فطری، | |
| ۱۶ | هونیا (آواز)؛ آلبوم موسیقی اقوام۲-کردی | تنظیم کننده: آسو عبدالله بیگی، | |
| ۱۷ | پزشکی مردمانه در همدان | گردآورنده: عباس فیضی، تدوین و بازنویسی: مهدی به خیال | بهار۹۷ |
| ۱۸ | هِمِدان؛ آلبوم موسیقی اقوام۴؛ گویش همدانی۱ | آهنگساز: رضا عباسی، خواننده: کوروش مؤمنی | |
| ۱۹ | هِمِدان؛ آلبوم موسیقی اقوام۵؛ گویش همدانی۲ | آهنگساز: شاهین ترکمان، خواننده: حمزه بابایی | |
| ۲۰ | روزهای خاکستری(عکاسان و عکاسی قدیم در همدان)؛ فیلم مستند | علی محمد(کیارش) کرمی | |
| ۲۱ | شهر زیرزمینی(ارزانفود و سامن)؛ فیلم مستند | میلاد مستقیمی | |
| ۲۲ | سید جواد(درباره ی شخصیت مبارز و انقلابی)؛ فیلم مستند | علی آقامحمدی | |
| ۲۳ | با من از برف بگو؛ مجموعه عکس همدان قدیم در زمستان | محمدمهدی استعدادی | چاپ اول زمستان۹۷/ چاپ دوم تابستان۹۸ |
آثار آماده‌ی چاپ و انتشار: ( ۱۸ اثر: ۱۷ کتاب/ ۱ آلبوم موسیقی)
| شماره مجلد | عنوان مدخل | پدیدآورنده | |
|---|---|---|---|
| ۱ | مجلس نامه ی غم، جلد۱؛ تاریخ تعزیه در استان همدان | اسماعیل مجللی، حسین معصومی؛ طرح اولیه: نیما بگرلیان | |
| ۲ | واژه‌نامه‌ی اصطلاحات همدانی | هادی گروسین | |
| ۳ | مساجد استان همدان، جلد۱؛ تحلیل تاریخی و معماری مساجد قدیمی همدان | زهرا پورشعبانی | |
| ۴ | مطبوعات همدان؛ تاریخچه ی مطبوعات استان همدان از آغاز تا سال ۱۳۹۷ | مجید فروتن | |
| ۵ | فرهنگ اصطلاحات عامیانه‌ی همدانی،جلد۲؛ کنایات، مَثَل‌ها | محمدعلی نوریون | |
| ۶ | در روشنای دانش؛ گفت‌وگو با علی رضا ذکاوتی قراگزلو | گفت‌وگو: سعید پورعظیمی، تدوین و تنظیم: مصطفی قهرما | |
| ۷ | زيست‌بوم و تاريخ معاصر همدان | هادی گروسین | |
| ۸ | از تولد تا مرگ؛ مردم‌نگاري همدان معاصر | هادی گروسین | |
| ۹ | سفالگری در همدان | فرهاد امینی | |
| ۱۰ | بنای موقوفه ی بهاءالملک؛ زندگي‌نامه و موقوفات علي رضا قراگُزلو همداني | خسرو محمدی | |
| ۱۱ | خَوانین قراگزلو؛ تاریخ سیاسی خان های قراگزلو استان همدان | پرویز اذکایی | |
| ۱۲ | زندگی در سنگ؛ ۷روستای دارای بافت تاریخی و سنگی شهر همدان | خلیل الله بیک محمدی و نسرین بیک محمدی | |
| ۱۳ | امام‌‌زاده‌های استان همدان، جلد۱؛ تحلیل تاریخی و معماری امام‌‌زاده‌های همدان | رضا نظری ارشد | |
| ۱۴ | متشرعه و متصوفه ی همدان؛ نقد و تحلیل جنگ متشرعه و متصوفه ی همدان ۱۲۴۰ ق | محمود عالمی | |
| ۱۵ | باغ ها و پردیس های همدان | سمیه هاتفی | |
| ۱۶ | کاروانسراهای استان همدان | فرهاد امینی | |
| ۱۷ | قهوه‌خانه‌های استان همدان | علی‌اصغر حمدیه | |
| ۱۸ | موسیقی اقوام۳؛ لری | تنظیم کننده: فرهاد کریمی |
آثار خاتمه یافته؛ در حال اصلاح نهایی: ( ۱۴ اثر )
| شماره مجلد | عنوان مدخل | پدیدآورنده | |
|---|---|---|---|
| ۱ | فرهنگ اصطلاحات عامیانه‌ی همدانی،ص...ن، جلد۳؛ کنایات، مَثَل‌ها | محمدعلی نوریون | |
| ۲ | نمایندگان همدان در مجلس؛ از مشروطه تا انقلاب اسلامی | فاطمه رضایی‌راد | |
| ۳ | همدان شناخت؛ خوانش تحلیلی استان همدان در سفرنامه‌های ایرانی و انیرانی | بابک رضاپور | |
| ۴ | پزشکان و حکمای همدان؛ دوره‌ی قاجار و پهلوی | مهدی به‌خیال | |
| ۵ | همدان در قحطی بزرگ | اسماعیل قدکچیان | |
| ۶ | اقلیت‌های دینی در همدان | ویدا نداف | |
| ۷ | انجمن های ادبی استان همدان | محمد کلافچی | |
| ۸ | عالمان همدانی شاعر | جواد محقق | |
| ۹ | همدان به روایت علی اقبال | مهدی به‌خیال | |
| ۱۰ | همدان، یک شهر از هزاران؛ محدوده و حریم بافت تاریخی همدان | حامد بهادر | |
| ۱۱ | نگاره‌های آفتاب؛ نقوش صخره‌ای استان همدان | مسعود رشیدی نژاد | |
| ۱۲ | طنز و طنزآوران همدان | جواد نوری | |
| ۱۳ | فرهنگ عامه ی شهر بهار | جواد نوری | |
| ۱۴ | گردشگری عشایر در همدان | مهدی آقامحمدی |
آثار در حال تدوین و آماده‌سازی از سوی مؤلف(۲۱ کتاب)
| شماره مجلد | عنوان مدخل | ||
|---|---|---|---|
| ۱ | حیات تاریخی و دوران اسلامی ملایر | محمد ابراهیم زارعی و نسرین بیک‌محمدی (پیشرفت ۸۰٪) | |
| ۲ | حیات تاریخی دژ- شهر اکباتان (هگمتانه) | یعقوب محمدی‌فر و خلیل‌الله بیک‌محمدی (پیشرفت ۹۰٪) | |
| ۳ | پل‌های تاریخی استان همدان | محسن جانجان (پیشرفت ۸۰٪) | |
| ۴ | زندگی و شعر هوشنگ ایرانی | تيمور آقامحمدي (پیشرفت ۹۰٪) | |
| ۵ | فرهنگ اصطلاحات عامیانه‌ی همدانی،و...ی، جلد۴؛ کنایات، مَثَل‌ها و ترانه ها | محمدعلی نوریون(پیشرفت ۹۰٪) | |
| ۶ | بناهای خاندان قراگُزلو؛ گونه‌شناسی و تحلیل معماری بناهای خاندان قراگُزلو در استان همدان | محمدابراهیم زارعی و فاطمه باباعلی پور(پیشرفت ۸۰٪) | |
| ۷ | روزگار پنهان؛ معماری مجموعه ی دستکند زیرزمینی ارزانفود | علی خاکسار | |
| ۸ | نقاشی و نقاشان استان همدان | حسین اردلان (پیشرفت ۶۰٪) | |
| ۹ | دشت ملایر در سپیده‌دَم روستانشینی | خلیل‌الله بیک محمدی (پیشرفت ۸۰٪) | |
| ۱۰ | سپیتمان مادشناس؛ گفت وگو با پرویز اذکایی، گفت‌وگو: سعید پورعظیمی | تدوین و تنظیم: مصطفی قهرمانی (پیشرفت ۵۰٪) | |
| ۱۱ | معماران استان همدان | فرزاد سپهر (در حال تدوین) | |
| ۱۲ | آموزش و پرورش در استان همدان | محمود عالمی (پیشرفت ۵۰٪) | |
| ۱۳ | حمام های استان همدان | محسن ¬جانجان (پیشرفت ۵۰٪) | |
| ۱۴ | هیأت های مذهبی استان همدان، جلد۱ | علی‌اصغر حمدیه (پیشرفت ۴۰٪) | |
| ۱۵ | خانه‌های قدیمی همدان، جلد۲ | محمد ابراهیم زارعی و همکاران (پیشرفت ۸۰٪) | |
| ۱۶ | کلیساها، کنیسه ها و معابد تاریخی همدان | سمیه هاتفی (پیشرفت ۵۰٪) | |
| ۱۷ | عصر ناصری در همدان؛ تاریخ معاصر استان همدان جلد۱ | شهرام غفوری (پیشرفت ۸۰٪) | |
| ۱۸ | عصر مظفری در همدان؛ تاریخ معاصر استان همدان جلد۲ | شهرام غفوری (پیشرفت ۸۰٪) | |
| ۱۹ | دوره ی رضاخانی در همدان؛ تاریخ معاصر استان همدان جلد۳ | شهرام غفوری (پیشرفت ۸۰٪) | |
| ۲۰ | کتابخانه‌های استان همدان | مولود ولدی (پیشرفت ۵۰٪) | |
| ۲۱ | چرم و دباغی در همدان | نسرین بیک محمدی (پیشرفت ۳۰٪) |
آثار ویژه ی انقلاب و دفاع مقدس: ( ۷ کتاب و ۲ دایرةالمعارف مصور )
| شماره مجلد | عنوان مدخل | پدیدآورنده | |
|---|---|---|---|
| ۱ | خروش گاماسیاب؛ انقلاب اسلامی در نهاوند | علی جعفری و فرشید جعفری | |
| ۲ | انقلاب اسلامی در کبودراهنگ | سیدحسین جعفری و سعید شهابی | |
| ۳ | زنان مبارز و انقلابی همدان | فرشته ندیری ابیانه | |
| ۴ | روحانیت مبارز و انقلابی در همدان | محمد قنبری | |
| ۵ | روزشمار انقلاب اسلامی در استان همدان | محمد قنبری | |
| ۶ | عکاسان انقلاب در استان همدان | فرزاد سپهر | |
| ۷ | عمادالاعلام انقلاب؛ نگاهی به زندگی شهید حیدری (از شهدای ۷تیر) | محمدرضا عطایی | |
| ۸ | دایرةالمعارف مصور انقلاب | سرپرست: محمد قنبری، ناظران و همکاران: حمید حسام، محسن صیفی‌کار، حسن سجادی‌پور | |
| ۹ | دایرةالمعارف مصور دفاع مقدس | سرپرست: محسن صیفی‌کار، ناظران و همکاران: جعفر مظاهری، حمید حسام، سیدعلی مساواتی، حسن سجادی‌پور، خلیل الهی تبار، امیر روشنایی، حامد زمان میرآبادی |
آثار در مرحلهی مذاکره، قرارداد
| شماره مجلد | عنوان مدخل | پدیدآورنده | |
|---|---|---|---|
| ۱ | قنات ها، آب انبارها و سرداب های همدان | محسن جانجان | |
| 2 | فرهنگ اصطلاحات نهاوندی | ||
| 3 | نمایش در همدان | ||
| 4 | سینما و سینماگران استان همدان | فرزاد سپهر | |
| 5 | موسیقی همدان | کریمیان و قاری | |
| 6 | وقایع ماندگار؛ 200سرگذشت از شخصیت¬ها، وقایع و مکان¬های همدان | میرهاشم میری | |
| 7 | کاتب‌همایون؛ سیری در احوال زندگی و آثار کاتب‌همایون | محمدعلی همایونی | |
| 8 | اسکیس و بناهای معماری همدان | سیدحسین حسینی | |
| 9 | بزرگان و سخن‌سرایان همدان جلد1؛ بعد از اسلام تا ظهور سلسله ی قاجار | جواد محقق | |
| 10 | بزرگان و سخن‌سرایان همدان جلد2؛ دوره ی قاجار | جواد محقق | |
| 11 | بزرگان و سخن‌سرایان همدان جلد3 | جواد محقق | |
| 12 | شاعران همدانی | جواد محقق و میرهاشم میری | |
| 13 | نویسندگان همدانی | جواد محقق و میرهاشم میری | |
| 14 | شاعران کودک و نوجوان همدان | جواد محقق | |
| 15 | گفت‌وگو با حسین معصومی همدانی | جواد محقق | |
| 16 | دست‌نوشته‌های سپیتمان؛ فهرست و طبقات آثار خطی و دست‌نوشته‌های استاد پرویز اذکایی | سعید پورعظیمی | |
| 17 | نسخه های خسروی | سیدعلی موسوی | |
| 18 | چهار فصل؛ عکس های چهار فصل تاریخ و طبیعت استان همدان | فروغی(عکاسی کلمبیا) | |
| 19 | فرهنگ نام جاهای همدان، جلد2 | میرهاشم میری | |
| 20 | بازار و سراهای استان همدان |
منابع
- خبرگزاری بین‌المللی قرآن: نهمین اثر «دانشنامۀ همدان» رونمایی شد، نوشته‌شده در ۲۳ بهمن ۱۳۹۷؛ بازدید در ۱۰ مرداد ۱۳۹۸.
- خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا): چاپ ۲۰ جلد دانشنامۀ همدان تا پایان امسال، نوشته‌شده در ۲۳ آبان ۱۳۹۵؛ بازدید در ۱۰ مرداد ۱۳۹۸.
- خبرگزاری مهر: استفاده از ابزار هنر برای گره‌گشایی امور جامعه، نوشته‌شده در ۱۶ خرداد ۱۳۹۶؛ بازدید در ۱۰ مرداد ۱۳۹۸.
- صدا و سیمای مرکز همدان: چاپ ۵۰ عنوان کتاب تحت عنوان دانشنامۀ همدان؛ بازدید در ۱۰ مرداد ۱۳۹۸.
- خبرگزاری مهر: اختصاص ۶۰ میلیون تومان به حوزۀ هنری برای هزینه در دانشنامۀ همدان، نوشته‌شده در ۲۰ فروردین ۱۳۹۶؛ بازدید در ۱۰ مرداد ۱۳۹۸.
- خبرگزاری برنا: دانشنامه همدان در ۲۰۰ جلد منتشر می‌شود، نوشته‌شده در ۲۸ آذر ۱۳۹۷؛ بازدید در ۱۰ مرداد ۱۳۹۸.
- خبرگزاری تسنیم: ۵۰ عنوان دانشنامه در استان همدان به چاپ می‌رسد، نوشته‌شده در ۱۲ دی ۱۳۹۵؛ بازدید در ۱۰ مرداد ۱۳۹۸.
- ۱۰-جلد-کتاب-دانشنامه-همدان باشگاه خبرنگاران جوان: رونمایی از ۱۰ جلد کتاب دانشنامۀ همدان، نوشته‌شده در ۱۴ بهمن ۱۳۹۷؛ بازدید در ۱۰ مرداد ۱۳۹۸.