دجال
مسیح دروغین (به عربی: المسیح الدجال) که به اختصار با نام دجال نیز شناخته می‌شود، یک شخصیت شیطانی در فرجام‌شناسی اسلامی است[1] که به باور مسلمانان در زمانی در آینده پیش از یوم القیامة (روز رستاخیز) وانمود می‌کند که مسیح است (یعنی مسیحا). باور مسلمانان به دجال در فرجام‌شناسی اسلامی با باور مسیحیان به ضد مسیح در فرجام‌شناسی مسیحی (en) و باور یهودیان به آرمیلوس (en) در فرجام‌شناسی یهودی قرون وسطی قابل قیاس است.
دجال در احادیث اسلامی به باور مسلمانان سنی و شیعه موجودی ست که چشم راستش کور است و مانند حبه انگور برآمده است.[2] در باور شیعیان بر اساس حدیثی از علی بن ابی طالب چشم سالم دجال به وسط پیشانی‌اش آمده است؛ در جلو و عقب کاروان دجال کوه‌هایی از دود حرکت می‌کنند که مردم در قحطی‌های سخت انتظار غذا در آن کوه‌ها را دارند؛ همه رودخانه‌هایی که در مسیر دجال قرار می‌گیرند خشک می‌شوند و مطابق این حدیث او با صدایی بلند مردم را صدا می‌کند که «ای دوستان من به سمت من بیایید، من ارباب شما هستم که به شما دست و پا و غذا داده‌ام».[3]
در روایات شیعه دجال در آخرالزمان و پیش از قیام مهدی از خراسان ظهور می‌کند و او با انجام کارهای شگفت‌انگیز و معجزاتی جمع زیادی از مردم را می‌فریبد. دجال در اورشلیم ادعای خدایی می‌کند و سرانجام پس از حکمرانی به مدت چهل روز یا چهل سال به دست عیسی مسیح یا مهدی یا هر دوی آن‌ها کشته می‌شود.[4]
ضد مسیح
عبارت «ضد مسیح» در عهد جدید پنج بار در نامه یکم یوحنا و نامه دوم یوحنا آمده است، یک بار به صورت جمع[5] و چهار بار به صورت منفرد.[6]
در نامه اول یوحنا آمده‌است: دروغگو کیست جز آنکه مسیح بودن عیسی را انکار کند آن دجال[7] است که پدر و پسر را انکار می‌نماید. باز در همان رساله آمده‌است: «شنیده‌اید که دجال می‌آید الحال هم دجالان بسیار ظاهر شده‌اند و از این می‌دانم که ساعت آخر است.» در جای دیگر در همان رساله می‌گوید: «و هر روحی که عیسی مجسم شده را انکار کند از خدا نیست و اینست روح دجال که شنیده‌اید که او می‌آید و الان هم در جهان است.»[8] برخی از علمای مسیحی از جمله صاحب قاموس کتاب مقدس دجال را اسم عام می‌داند و به تصور وی مراد از دجال و دجالان کسانی هستند که مسیح را تکذیب کنند و این معنا از عبارات انجیل نیز استفاده می‌شود. همچنین گفته شده دجال یا ضد مسیح شخصی است که در آخرالزمان قیام کرده و مسیح، رجعت کرده او را از پای در خواهد آورد.[9]
دجال در اسلام
در روایات اسلامی و روایاتی منتسب به محمد، پیامبر مسلمانان، یکی از نشانه‌های دوران ظهور و آخر الزمان خروج دجال است. ظهور دجال از نشانه‌های برپایی قیامت دانسته شده‌است. دجال فردی با یک چشم و صورتی کریه و موهایی تابداراست که بر پشانیش کلمه کفر حک شده‌است. دجال در آخرالزمان از شرق و احتمالاً از خراسان خروج می‌کند. او انجام کارهای شگفت‌انگیز و معجزاتی جمع زیادی از مردم را می‌فریبد. دجال در اورشلیم ادعای خدایی می‌کند. او سرانجام پس از حکمرانی به مدت چهل روز یا چهل سال به دست عیسی کشته می‌شود. تا زمان ظهور دجال او در جزیره‌ای در اقیانوس هند به سر می‌برد که از آن صدای موسیقی به گوش می‌رسد. روایات دیگری وجود دارد که در کوهی در جزیره‌ای در بند است و اهریمنان به او غذا می‌رسانند.[4]
دجال در روایات اهل سنت
قسمت عمده روایات دربارهٔ دجال را «احمد حنبل» در کتاب «مسند» و «ترمذی» در «صحیح» خود و «ابن ماجه» در «سنن» و «مسلم» در «صحیح» و «ابن اثیر» در «نهایه» از عبدالله بن عمر و ابوسعیدخدری و جابر ابن عبدالله انصاری نقل کرده‌اند.
«صائد بن صید» که در زمان محمد می‌زیسته و محمد او را از مصادیق دجال معرفی کرده‌است و چون بعداً از خروج دجال در آخرالزمان نیز خبر داده بعضیها گمان کرده‌اند دجال موعود همان «صائد بن صید» است و در نتیجه به زنده ماندن و طول عمر او قائل شدند.
بعضی از نویسندگان اسلامی نیز با توجه به ریشه لغت «دجال» آن را منحصر به یک فرد بخصوص نمی‌دانند بلکه آن را عنوانی می‌دانند کلی برای افراد پر تزویر حیله گر و حقه باز که برای فریب مردم از هر وسیله‌ای استفاده می‌کنند. دجال شخصی است که حق را با باطل آمیخته و از حق برای راهبرد اهداف شیطانی خود استفاده می‌کند.
دجال در روایت‌های شیعه
در روایت‌های شیعه نیز گفته‌های زیادی دربارهٔ دجال به چشم می‌خورد و اینچنین گفته شده آست که وی در زمانی که مردم گناهان زیادی را انجام دهند و نیکی را بد و بدی را نیک بدانند، ظهور خواهد کرد.
محمد دربارهٔ وی چنین گفته است:[10][11]
خداوند هیچ پیامبری را به رسالت برنگزید مگر آنکه قومش را از دجال ترسانید و خداوند آن را تا به امروز بر شما تأخیر انداخته و اگر امر بر شما مشتبه شد بدانید که پروردگار شما یک چشم نیست و دجال بر الاغی که فاصله دو گوشش یک میل است خروج می‌کند و بهمراهش بهشت و دوزخ و کوهی از نان و نهری از آب است و بیشتر پیروانش یهود و زنان و اعرابند و به همه کرانه‌های زمین بجز مکه و مدینه و حومه این دو شهر، گذر می‌کند.
چشم دجال
با توجه به روایات شیعه و اهل سنت؛ یک چشم دجال، کاملاً کور و چشم دیگر، نابینای نسبی است. برجستگی و از حدقه درآمدن، ویژگی چشم راست دجال، و درخشش همانند ستاره، ویژگی چشم چپ او می‌باشد.
در برخی روایات از نوشتهٔ میان دو چشم دجّال سخن به میان آمده که احتمال دارد کنایه از ثبوت و وضوح کفر دجّال باشد.[12]
پانویس
- Oxford Dictionary of World Religions, Al-Dajjāl, p. 43.
- صحیح بخاری, 3:30:105
- Sayed Tahir Bilgrami (۲۰۰۵). «۶». Essence of Life, A translation of Ain al-Hayat by Allama Mohammad Baqir Majlisi. قم: انتشارات انصاریان. ص. ۱۰۴.
- Dajjal (۲۰۰۶)، Encyclopedia of world religions، Britannica، ص. ۲۷۵
- «KJV Search Results for Antichrists». The Blue Letter Bible. دریافت‌شده در ۱۳ فوریه ۲۰۱۴.
- «KJV Search Results for Antichrist». The Blue Letter Bible. دریافت‌شده در ۱۳ فوریه ۲۰۱۴.
- «پژوهشنامه ادیان». دوره ۷ (پاييز و زمستان ۱۳۹۲, , شماره ۱۴): از صفحه ۷۵ تا صفحه ۹۶ ٫.
- First Epistle of John 4:3
- دوم تسالونیکیان ۲:۸
- کمال‌الدین و تمام‌النعمه باب 47، ترجمه فارسی جلد 2 صفحه 319
- بحارالانوار جلد 13 باب 29، ترجمه فارسی با نام مهدی موعود صفحه 32
- چشم دجال در روایات شیعه و اهل تسنن خبرگزاری ابنا
منابع
- دجّال در نگاه احادیث فریقین؛ نماد و سمبل یا شخص معین؟
- کتاب عدل منتظر –گفتار دهم –نوشته داوود الهامی صص ۱۸۷–۱۸۳
| اصولشناسی |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| تاریخجه |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
| الهیات عملی |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
| به تفکیک سنت |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به دجال در ویکی‌گفتاورد موجود است. |
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ دجال موجود است. |