حسین بن روح نوبختی
حسین بن روح نوبختی، (نام کامل: شیخ ابوالقاسم حسین بن روح بن ابی بحر نوبختی) سومین نایب خاص ((حدود ۳۰۵ تا ۳۲۶ ه.ق)) (سفیر) امام زمان در دوران غیبت صغری با ملیتی ایرانی از شهر قم[1][2] بوده‌است.
زندگی
حسین بن ابی بحر را مورّخان و محدّثان گاهی «نوبختی» زمانی «روحی»، گاهی «حسین بن روح بن بنی نوبخت» و بعضاً «قمی» گفته‌اند. همان‌گونه که از نام وی هویداست، ایرانی‌تبار بوده‌است. نوبختیان از خاندانهای ایرانی مسلمان شده دوره منصور عباسی و پیوسته همنشین و همراه خلفای عباسی بودند. ایشان در اثر قدرت سیاسی و توان اقتصادی، پایگاه اجتماعی مناسبی داشتند که با تکیه بر آن، در پیشبرد تفکّر شیعی و حمایت از شیعیان نقش اساسی بازی کردند[3] در بعضی از روایات آمده که وی اهل قم بوده‌است، و گفته‌اند در گفتگوی فارسی به لهجهٔ اهالی آبه (از روستاهای شهرستان ساوه) سلیس و روان بود، حال آنکه برخی دیگر معتقدند که ملقّب شدن نوبختی به «قمی»، بخاطر شدّت علاقه و ارتباط وی با قم و علمای آن سامان بوده‌است.[3] و در بعضی منابع حسین بن روح نوبختی را با لقب آوی (آوه یا آبه) نیز خطاب می‌کردند.[4] شیخ صدوق نیز وی را از اهالی آوه یاد کرده‌است.[5]
وثوق و علم
او از نزدیکان مورد اعتماد محمد بن عثمان (دوّمین نایب خاص) بود و رابط بین او، عثمان بن سعید و شیعیان بود.
فقهای بزرگ در آن عصر با تمام علم و فقاهت از وی پیروی می‌کردند. «علی بن بابویه» (پدر شیخ صدوق)، محدث نامدار قم، برای دیدار با حسین بن روح به بغداد رفت، و پاسخ پرسشهایش را از وی دریافت کرد و به قم بازگشت.
نخستین توقیعی که راجع به حسین بن روح از ناحیه مقدسه صدور یافت، در سال ۳۰۵ هجری بود. در آن توقیع آمده‌است:
او کاملاً مورد وثوق و اطمینان ماست و در نزد ما مقام و جایگاهی دارد که او را مسرور می‌گرداند.
نیابت
روزی محمّد بن عثمان، بزرگان شیعه را گرد آورد و گفت:
هر گاه برای من حادثه‌ای پیش آید و مرگم فرا رسد وکالت (و نیابت از امام زمان) با «ابوالقاسم بن روح» خواهد بود. من مأمور شدم که او را به جای خود معرّفی کنم.
او در دوران حکومت «مقتدر عباسی» به مدت ۵ سال به زندان افتاد و در سال ۳۱۷ آزاد شد.
وفات
حسین بن روح در ۱۸ شعبان سال ۳۲۶ هجری در گذشت.[6] قبر وی در محله نوبختیه در جانب غربی بغداد در وسط بازار عطاران، در انتهای کوچه‌ای است که در آنجا بقعه و صحن مختصری بنا کرده‌اند.
جستارهای وابسته
پانویس
- «کدام نائب خاص امام زمان (عج) ایرانی بود؟». باشگاه خبرنگاران جوان. ۲ تیر ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۳.
- Encyclopædia Iranica
- حسینیان مقدم، حسین، نقش نوبختیان در پیشبرد افکار شیعه (قسمت اول) بایگانی‌شده در ۲۰ مه ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine، پایگاه اطلاع‌رسانی مطالعات شیعه‌شناسی، 2۶-07-1384
- احمد نعمتی (۱۳۸۳)، ساوه شهر باستانی، انتشارات اعلا، ص. ۵۱
- محمد بن علی بن بابویه (شیخ صدوق)، کمال الدین و تمام النعمة، ص. ۵۰۳
- https://www.menbarha.ir/content/279
منابع
- Said Amir Arjomand, ḤOSAYN B. RUḤ, دانشنامه ایرانیکا، December 15, 2004.
- مهدی موعود (ترجمه جلد ۱۳ بحار الانوار)، علی دوانی، صفحه ۶۷۶–۷۵۶
- سیره پیشوایان، مهدی پیشوایی، صفحه ۶۸۰–۶۸۱
- آخرین امید، صفحهٔ ۹۹
شاگردان برجسته امامان شیعه | ||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|  | |||||||||||||||||||||||||