موج (گلیم)

موج، نوعی پارچهٔ ضخیم همانند جاجیم است که توسط عشایر و روستاییان کرد در استان‌های کرمانشاه، ایلام و کردستان بافته می‌شود و موج‌بافی از صنایع دستی این مناطق به شمار می‌رود.[1]

ویژگی

موج در دو تکهٔ هم اندازه که به شیوهٔ اریب بافی متعادل و با طرح جناغی بافته می‌شود. سپس دو تکه به یکدیگر دوخته می‌شود و انتهای موج با منگوله تزیین می‌شود.[2] طول این دست بافت ۲/۵و عرض آن را ۴ تخته باریک تشکیل می‌دهد، این۴ تخته را همیشه سر هم بافته می‌شود و ۹/۵متر طول دارد.

این دست‌بافته در واقع در میان کردهای کرمانشاه، به عنوان جای رختخواب‌های اضافی استفاده می‌شده و هم‌اکنون استفاده از آن گسترش یافته و برای ساختن کیف و کفش و ... نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.[1]

تاریخچه

موج بافی در ابتد در منطقه اورامانات صورت می‌پذیرفته است.

تفاوت موج و ماشته

در استان لرستان نوعی پارچه به نام ماشته بافته می‌شود که همانند موج است و همان کارکردها و شکل نهایی را دارد و بسیاری این دو را یک بافته در نظر می‌گیرند. با وجود شباهت ظاهری بسیار موج و ماشته، تکنیک بافت این دو با یکدیگر متفاوت است و به همین دلیل نیز به عنوان دو بافتهٔ متفاوت در نظر گرفته می‌شوند.[3]

گونه‌ها

موج‌بافی به طور کلی به ۲ دسته مورد استفاده می‌شود:

  • بافت جانمازی یا سجاده
  • رختخواب پیچ

بافندگان این دست بافته آن را به ۴۰ تیکه که به عنوان روانداز یا روتختی استفاده می‌شود، می‌بافند.[4]

هر دست رختخواب اعم از تشک و لحاف را درون یک بقچه جای می‌دهند، و به یک دیوار از خانه تکیه می‌دهند و متکا یا رو متکاسفید گل‌دوزی‌شده در رویش قرار داده شده که بر زیبایی منزل می‌افزاید. موج در ابتدا کاملاً ساده بافته می‌شده‌است، اما با گذشت زمان چون به بافت ظریفی احتیاج داشته‌اند، دستگاه‌های آن پیچیده‌تر شد و شکلی از بافت آن که ویژهٔ یک‌جانشینان است به وجود آمد.

نقش‌های موج‌بافی

ابزارهای موج‌بافی

ابزاری است که پشم گوسفندان را با آن می چینند، در واقع همان قیچی است.

  • ترکه‌های بلند

این ابزار از جنس چوب می‌باشد، برای ضربه زدن بر روی پشم می‌زنند تا الیاف از هم دیگر جدا شوند.

ابزاری است از جنس چوب و به شکل دوک می‌باشد که با این وسیله دوک را می ریسند و آن را تبدیل بهریسمان های نازک می کنند.

  • دیگ‌ها و تیان‌های رنگرزی

برای رنگ کردن پشم استفاده می‌شود.

  • میله نئی

این ابزار 7cmطول دارد، و کار کردن با آن به این صورت است که نخ پشم دور آن می‌تابند و به جای ماسوره در ماکو استفاده می‌شود.

  • چووارچو

ابزاری است که نخ‌های تار به اندازهٔ رختخواب پیچ به آن بسته می‌شود.[6]

مواد اولیه

مادهٔ اصلی این دست بافته پشم است، که توسط دامداران به دست می‌آید. پشم الیافی است که مانند مو و کرک، از پروتئین مخصوص به عنوانکراتین تشکیل شده است، که همین پروتئین به علت داشتن مواد زیادی گوگرد از سایر پروتئین ها متمایز است.[7]

گسترش استفاده از موج در صنایع دستی

در سال‌های اخیر صنعت «موج بافی» در استان کرمانشاه به‌روزرسانی شده و از موج همچون پارچه‌ای برای تولید کالاهایی چون کیف، کفش، کیف موبایل، قاب آیینه و... استفاده می‌شود.[1]

منابع
  1. شبکۀاطلاع‌رسانی دانا: رواندازی که زیرانداز و پرده نیز می‌شود/«موج‌بافی» هنری اصیل و ماندگار از هنرمندان استان کرمانشاه، نوشته‌شده در ۹ فروردین ۱۳۹۵؛ بازدید در ۶ اسفند ۱۳۹۷.
  2. ارببی، بیژن (۱۳۹۱). فرهنگنامه فرش شرق. موسسه انتشارات جمال هنر.
  3. خبرگزاری مهر: پرداخت تسهیلات به متقاضیان توسعه «ماشته‌بافی» در لرستان، نوشته‌شده در ۳۰ تیر ۱۳۹۵؛ بازدید در ۶ اسفند ۱۳۹۷.
  4. فقیری زاده، فاطمه. اموزش هنر گلیم بافی.
  5. -جزمی 2-شریعت زاده 3- میرشکرانی، 1-جزمی 2-شریعت زاده 3- میرشکرانی. نرهای بومی در صنایع دستی باختران.
  6. -جزمی 2-شریعت زاده 3- میرشکرانی، 1-محمد2-سید علی اصغر3-محمد. هنرهای بومی در صنایع دستی باختران.
  7. 1-جزمی 2-شریعت زاده 3- میرشکرانی، 1-محمد 2-سید علی‌اصغر 3-محمد. هنرهای بومی در صنایع دستی باختران.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.