پاگانیسم
پاگانی، پگانی، بتپرستی[1]، کافرکیشی، ثنویت یا دوگانه پرستی، یا پرستش خدایی کنار خدای واحد ادیان ابراهیمی، به مجموعهٔ ادیان غیر ابراهیمی یا چندخدایی در دوران باستان و نیز برخی ادیان قبیلهای گفته میشود. اصطلاح پاگانیسم از سدهٔ چهاردهم میلادی برای توصیف کسانی به کار میرود که پیرو دین معتبر جهانی نبودند، به ویژه کسانی که در برابر مسیحیت مقاومت میکردند. این ادیان هنگام ظهور مسیحیت در اورشلیم و گسترش آن در غرب و سرزمینهای تابع روم، بسیار شایع و متداول بوده و بهاین ترتیب رقیبی جدی و سرسخت برای مسیحیت محسوب میشدند. از اینرو کلمه پاگان برای مسیحیان، هممعنی کافر یا مشرک یا کسی است که از دین دور شدهاست.
گفته میشود «پاگانیسم» (که از کلمه لاتین Paganus مشتق شده است) در واژه به معنی دین مردم روستایی میباشد. توضیح این که بعد از فراگیر شدن مسیحیت در اروپا، ادیان قدیمی مانند پرستش خدایان یونانی، رومی و مصری در شهرهای اصلی برچیده شدند ولی در برخی روستاهای دور افتاده باقی ماندند. مسیحیت برخی از مراسم آیینی و مفاهیم خود را از ادیان پاگان به ارث برده است.[2]
در قرون وسطی این ادیان به طور مخفی به حیات محدود خود ادامه دادند و اکنون نیز طرفدارانی دارند که در دوران مدرن آیینشان به نئو پاگانیسم معروف است. نئو پاگانیستها از رومانتیسیسم قرن هجدهم و نوزدهم تأثیر پذیرفته و به خدایان طبیعت معتقدند. به همین سبب با آیینهای ویکا یا جادوگری نوین و نئو درویدیسم در یک خانواده قرار میگیرند.[3][4]
جستارهای وابسته
منابع
- مدخل بتپرستی در لغتنامه پارسی ویکی که از بر اساس لغتنامه دهخدا درست شده است. از آن معلوم می شود که این واژه از واژگان هم معنی کلمه ثنویت می باشد.
- Peter Brown, in Glen Warren Bowersock, Peter Robert Lamont Brown, Oleg Grabar, eds. , Late Antiquity: a guide to the postclassical world, 1999, s.v. "Pagan".
- Lewis, James R. (2004). The Oxford Handbook of New Religious Movements. Oxford University Press. p. 13. ISBN 0-19-514986-6.
- Hanegraff, Wouter J. (1006). New Age Religion and Western Culture: Esotericism in the Mirror of Secular Thought. Brill Academic Publishers. p. 84. ISBN 90-04-10696-0.