کاریا

کاریا (کاری یا کاریه) سرزمینی است در جنوب غربی آسیای کوچک در کرانهٔ دریای اژه که از طرف مغرب و جنوب محدود به دریا بوده. کاریا یکی از شهرب‌های (ساتراپی‌های) ده‌گانهٔ هخامنشیان در آسیای کوچک بوده و جنگجویان آن جزء سپاهیان ایران به‌شمار می‌رفتند.

نقشهٔ کاریا در آناتولی یا آسیای صغیر، برای بهتر دیدن تصویر بر روی آن کلیک کنید.

Caria (Καρία)
Ancient Region of Anatolia
Theater in Caunos
Location	Southwestern آناتولی
State existed	11th–6th century BC
Language	زبان کاریایی
Biggest city	هالیکارناس
استان رومی	Asia
Location of Caria within the classical regions of Asia Minor/آناتولی

تاریخ ترکیه
پیشاتاریخ Prehistory of Anatolia Palaeolithic Anatolia حدود ۵۰۰٬۰۰۰–  ۱۰٬۰۰۰ پیش از میلاد Mesolithic Anatolia حدود ۱۱٬۰۰۰–  ۹٬۰۰۰ پیش از میلاد Neolithic Anatolia حدود ۸٬۰۰۰–  ۵٬۵۰۰ پیش از میلاد
عصر برنز تروآ ۳۰۰۰–۷۰۰ پیش از میلاد حتیان ۲۵۰۰–۲۰۰۰ پیش از میلاد اکد ۲۴۰۰–۲۱۵۰ پیش از میلاد Luwians ۲۳۰۰–۱۴۰۰ پیش از میلاد امپراتوری آشور ۱۹۵۰–۱۷۵۰ پیش از میلاد آخایوس ۱۷۰۰–۱۳۰۰ پیش از میلاد Kizzuwatna ۱۶۵۰–۱۴۵۰ پیش از میلاد هیتی‌ها ۱۶۸۰–۱۲۲۰ پیش از میلاد Arzawa ۱۵۰۰–۱۳۲۰ پیش از میلاد میتانی ۱۵۰۰–۱۳۰۰ پیش از میلاد Hayasa-Azzi ۱۵۰۰–۱۲۹۰ پیش از میلاد لیکیه ۱۴۵۰–۳۵۰ پیش از میلاد Assuwa ۱۳۰۰–۱۲۵۰ پیش از میلاد Diauehi ۱۲۰۰–۸۰۰ پیش از میلاد سوری-هیتی ۱۲۰۰–۸۰۰ پیش از میلاد فریگیه ۱۲۰۰–۷۰۰ پیش از میلاد کاریا ۱۱۵۰–۵۴۷ پیش از میلاد Tuwanuwa ۱۰۰۰–۷۰۰ پیش از میلاد ایونیا ۱۰۰۰–۵۴۵ پیش از میلاد اورارتو ۸۵۹–۵۹۵/۵۸۵ پیش از میلاد
عصر آهن Diauehi 1200–800 پیش از میلاد سوری-هیتی ۱۲۰۰–۸۰۰ پیش از میلاد فریگیه ۱۲۰۰–۷۰۰ پیش از میلاد کاریا ۱۱۵۰–۵۴۷ پیش از میلاد دوریس ۱۱۰۰–۵۶۰ پیش از میلاد آئولیس ۱۰۰۰–۵۶۰ پیش از میلاد تیانا ۱۰۰۰–۷۰۰ پیش از میلاد ایونیا ۱۰۰۰–۵۴۵ پیش از میلاد اورارتو ۸۵۹–۵۹۵/۵۸۵ پیش از میلاد ماد ۶۷۸-۵۴۹ پیش از میلاد لیدیه ۶۸۵–۵۴۷ پیش از میلاد
دوران قدیم آناتولی کلاسیک تراکیان شاهنشاهی هخامنشی ۵۵۹–۳۳۱ پیش از میلاد پادشاهی اسکندر ۳۳۴–۳۰۱ پیش از میلاد پادشاهی کاپادوسیه ۳۲۲-۱۳۰ پیش از میلاد آنتیگونی ۳۰۶–۱۶۸ پیش از میلاد سلوکیان ۳۰۵–۶۴ پیش از میلاد پادشاهی بطلمیه ۳۰۵–۳۰ پیش از میلاد پادشاهی پنتوس ۳۰۲–۶۴ پیش از میلاد بیتینی ۲۹۷–۷۴ پیش از میلاد پادشاهی پرگامون ۲۸۲–۱۲۹ پیش از میلاد گالاتیا ۲۸۱–۶۴ پیش از میلاد شاهنشاهی اشکانی ۲۴۷ پیش از میلاد–۲۲۴ پس از میلاد امپراتوری ارامنه ۱۹۰ پیش از میلاد–۴۲۸ پس از میلاد جمهوری روم ۱۳۳–۲۷ پیش از میلاد کوماژن ۱۶۳ پیش از میلاد–۷۲ پس از میلاد امپراتوری روم ۲۷ پیش از میلاد–۳۳۰ پس از میلاد شاهنشاهی ساسانی ۲۲۴–۶۵۱ پس از میلاد
قرون وسطی Medieval Anatolia امپراتوری روم شرقی (۳۳۰–۱۴۵۳) خلافت راشدین (۶۳۷–۶۵۶) امپراتوری سلجوقی (۱۰۳۷–۱۱۹۴) دانشمندیان (۱۰۷۱–۱۱۷۸) ملوک‌الطوائف ترکمن در آسیای کوچک (۱۰۸۱-۱۴۲۳) سلجوقیان روم (۱۰۷۷–۱۳۰۷) پادشاهی ارمنی کیلیکیه (۱۰۷۸–۱۳۷۵) ادسا (۱۰۹۸–۱۱۵۰) آل ارتق (۱۱۰۱–۱۴۰۹) امپراتوری ترابوزان (۱۲۰۴–۱۴۶۱) امپراتوری نیقیه (۱۲۰۴–۱۲۶۱) امپراتوری لاتین (۱۲۰۴–۱۲۶۱) ایلخانان (۱۲۵۶–۱۳۳۵) قراقویونلو (۱۳۷۵–۱۴۶۸) آق‌قویونلو (۱۳۷۸–۱۵۰۱)
عصر عثمانی Periods of Ottoman Empire Rise (۱۲۹۹–۱۴۵۳) Classical Age (۱۴۵۳–۱۵۶۶) Transformation (۱۵۶۶–۱۷۰۳) Old Regime (۱۷۰۳–۱۷۸۹) Decline and modernization (۱۷۸۹–۱۹۰۸) Defeat and dissolution (۱۹۰۸–۱۹۲۲)
جمهوری ترکیه دوره‌های ترکیه جنگ استقلال (۱۹۱۹–۱۹۲۲) دولت ملی (۱۹۲۰–۱۹۲۳) دوران تک‌حزبی (۱۹۲۳–۱۹۳۰) (۱۹۳۰–۱۹۴۵) دوران چندحزبی (۱۹۴۵–اکنون)
مرتبط آناتولیایی‌های باستان مهاجرت ترکها به آناتولی پیشینهٔ قانون اساسی تاریخ اقتصادی تاریخ نظامی تاریخ فرهنگی گاه‌شمار
درگاه ترکیه

کاریه در غرب شاهنشاهی هخامنشی

باشندگان کاریا ابتدا در جزایر دریای اژه سکنی داشته و بواسطهٔ جنگ با یونانی‌ها به آسیای صغیر مهاجرت کردند. رود شاندر حد این ایالت و لیدی را تشکیل داده و نواحی آن را مشروب می‌کرده‌است. باشندگان این ایالت علاقهٔ مفرطی به تجارت و صنعت و علم داشته‌اند. برخی از نویسندگان نوشته‌اند که یکی از مردان کاریا به امر اردشیر دوم برادرش کوروش کوچک را که به امید به دست آوردن تاج و تخت به جنگ اردشیر دوم برخاسته بود زخم زد و اردشیر در پاداش یک خروس زرّین به او بخشید تا هنگامی که به جنگ می‌رود در پیشاپیش لشکریان بر سر نیزهٔ خود برافرازد. از این رو ایرانیان جنگجویان کاریا را که بر سر کلاهخودهای خویش نشان تاج خروس (یا پر خروس) داشتند خروسان می‌نامیدند.

معروف‌ترین ستون‌های زن‌پیکر ستون‌های نیایشگاه ارختئیون (Έρέχθειον) آتن است. در معماری رنسانس و سده‌های ۱۸ و ۱۹ نیز این‌گونه ستون‌ها کاربرد زیادی داشته‌است. ستون‌هایی که در آن پیکر مردانه تراشیده می‌شد معمولاً شکلی تناور و پهلوانی داشت و از این‌رو این‌گونه ستون‌ها را ستون پهلوان‌پیکر می‌نامند.

ویتروویوس، معمار و یکی از لشکریان رومی در کتاب خود می‌نویسد: در جنگ یونانیان علیه ایرانیان، مردم کاریا (نزدیک اسپارت در لاکونیا) از ایران پشتیبانی کردند. زمانی که یونانی‌ها سرانجام از پیشرفت ایرانیان در خاک یونان جلوگیری کردند، به تنبیه کاریایی‌ها پرداختند. مردان کاریایی را کشتند و زنانشان را به بردگی بردند. مقرر شد که این زنان بایستی برای ابد باری به‌دوش بکشند. به عنوان نمادی از بارکشی ابدی زنان کاریایی، ستون‌های زن‌پیکر به معماری یونانی وارد شد.[1]

موزوله

تصویری نقاشی شده، از آرامگاه ماسول، در شهر هالیکارناس، پایتخت کاریه، برای بهتر دیدن تصویر بر روی آن کلیک کنید.

در زمان اردشیر سوم، آرامگاه هالیکارناسوس در کاریه ساخته شد که در جهان قدیم شهرتی بسزا داشت و آن را یکی از عجایب هفت‌گانه جهان قدیم می‌دانستند و هنوز هم نشانی از آن شهرت باقی است. کاریه یکی از قسمت‌های آسیای صغیر، پادشاهانی داشت که تابع ایران بودند و خراج می‌دادند. در سلطنت اردشیر (۳۵۳ پیش از میلاد) پادشاه آن ماسول درگذشت. ماسول با خواهرش آرتمیس دوم ازدواج کرد.

این شهبانو پس از فوت شوهر خواست پیکر او را در جسم خود دفن کند و با این مقصود نعش او را آتش زده و خاکستر آن را در ظرفی ریخته همه روزه قسمتی از این خاکستر را در مشروبی خورد، تا دو سال پس از فوت شوهرش درگذشت. در مدت مزبور شهبانو برای شوهر خود مقبره‌ای در هالیکارناس پایتخت کاریه ساخت که از دید بنا و تزیینات یکی از عجائب هفت‌گانه جهان قدیم گردید و چون برای موزول یادشده، ساخته شده بود، آن را موزوله نامیدند (این لفظ اکنون هم در اروپا به آرامگاه اطلاق می‌شود). پس از فوت آرتمیس برادر او ایدریه که بالاتر ذکری از او شد، پادشاه کاریه گردید و با خواهر دیگر خود، آدا، ازدواج کرد. ایدریه پس از ۷ سال درگذشت و باز زنش به جای او نشست. داستان یادشده این نکته را تأیید می‌کند که شاهان هخامنشی به ترتیبات درونی ممالکی، که تابع آنان بودند، کاری نداشتند و هر کشور موافق قوانین و عادات خود اداره می‌شد.

منابع

• فرهنگ ایران باستان، بخش نخست نگارش استاد پورداود، حاشیهٔ ص ۳۲۷

1. • Kerényi, Karl (1951) 1980. The Gods of the Greeks (Thames & Hudson)

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ کاریا موجود است.