داهان

داهه، داهان، داسای، داهستان یا دَهستان زیستگاه گروهی از مردمان ایرانی‌تبار و گروهی از تیرهٔ سکاها در حاشیهٔ جنوب‌شرقی دریای مازندران بود.[1]

داهه
داهان
مکانترکمنستان امروزی(دَهستان)
شاخه‌هاپارنی, ژانثی و پیسوری
زبانزبان سکایی یا زبان پارتی

آریان مورخ یونانی قرن اول میلادی در میان لشکریان داریوش سوم هنگام جنگ با اسکندر کبیر، از سواران تیرانداز داهه نام می‌برد. استرابو جغرافی‌نگار یونانی، از سه طایفهٔ داهه با نام‌های پرنی (Aparni) و خانتی‌ها (xanthii) و پیسوری (pissuri) یاد کرده‌است و آنها را سکایی خوانده و نام داهه را یک نام کلی برای این قبایل دانسته‌است.[2] استرابو قبیلهٔ پرنی را نزدیک‌ترین قبایل به ساتراپ هیرکانی (گرگان) و سکنهٔ شرق دریای خزر خوانده‌است؛ و قلمرو دو قبیلهٔ دیگر داهه (Xanthii, Pissuri) را تا نزدیکی سرزمین هرات باستان، گسترده دانسته‌است[3] بنابر گزارش استرابو، ارشک یکم بنیانگذار شاهنشاهی اشکانی و از قبیله پرنی بوده‌است.[4][5] شاهان اشکانی ایران نیز تبارشان به پرنی‌ها می‌رسد. پرنی‌ها در پایان سده چهارم پ.م. از بقیه داهان جدا شده و به سوی غرب و ناحیه دریای خزر کوچ کردند. احتمال ارتباطی میان نام آنان و ناحیهٔ دهستان یا داهستان می‌رود.

تبار

این قوم با نام‌های مختلفی در تاریخ نامیده شده‌اند. یونانی باستان: Δάοι, Δάαι, Δαι, Δάσαι Dáoi,Dáai, Dai, Dasai; به سانسکریت: Dasa; به چینی: 大益 Dayi از نمونه‌های این اسامی است.[6][7]پس از اسلام این منطقه به دَهستان تغییر نام داد.

استرابو بروشنی قبایل داهه را با نام دقیق داهه (dahae) یاد کرده و از سه قبیله داهه با نام‌های پرنی (Aparni) و خانتی (xanthii) و پیسوری (pissuri) یاد کرده‌است و آنها را سکایی خوانده و نام داهه را یک نام کلی برای این قبایل دانسته و مکان جغرافیایی زندگی قبیله پرنی را نزدیک‌ترین به هیرکانی و دریای خزر خوانده‌است.[1] هرودوت از فبیله ایی بنام دائویی (Dáoi) یاد کرده و آن را همراه با قبایل ماردیان‌ها، دروپیکان‌ها و ساگارتیان‌ها، جز قبایل چادرنشین پارسی معرفی می‌کند. این‌نام همچنین در «کتیبه خدایی» خشایارشای اول هخامنشی، دیده شده‌است.[8] که باتوجه به تفاوت آشکار نام داهه (dahae) در گزارش استرابو و با نام دائویی (Dáoi) در گزارش هرودوت و همچنین دقت استرابو در توصیف کامل نام سه قبیله داهه و منطقه جغرافیایی زندگی قبیله پرنی داهه که بنابر گزارش استرابو، در نزدیکی دریای خزر و شمال هیرکانی (جایی در سواحل شرق خزر) بوده و همچنین استرابو یادآور شده‌است که ارشک یکم پادشاه سکایی‌تبار قبیله پرنی به همراه قبیله‌اش در ساحل رود اترک می‌زیسته‌است.[4] این احتمال که داهه‌ها سکایی بوده باشند، بسیار درست‌تر هست.

اشکانیان

شاهان اشکانی در لحظات دشوار جنگ معمولاً از دسته‌های جنگی و بومی تیره داهان استفاده می‌کردند.[9]

جستارهای وابسته

پانویس
  1. strabo (11.8.2) ; On the left hand opposite to these parts are situated the Scythian and nomadic nations, occupying the whole of the northern side. Most of the Scythians, beginning from the Caspian Sea, are called Dahæ Scythæ, and those situated more towards the east Massagetæ and Sacæ; the rest have the common appellation of Scythians, but each separate tribe has its peculiar name. All, or the greatest part of them, are nomades. The best known tribes are those who deprived the Greeks of Bactriana, the Asii, Pasiani, Tochari, and Sacarauli, who came from the country on the other side of the Iaxartes, opposite the Sacæ and Sogdiani, and which country was also occupied by Sacæ; some tribes of the Dahæ are surnamed Aparni, some Xanthii, others Pissuri. The Aparni approach the nearest of any of these people to Hyrcania, and to the Caspian Sea. The others extend as far as the country opposite to Aria.
  2. strabo (11.8.2) ; On the left hand opposite to these parts are situated the Scythian and nomadic nations, occupying the whole of the northern side. Most of the Scythians, beginning from the Caspian Sea, are called Dahæ Scythæ, and those situated more towards the east Massagetæ and Sacæ; the rest have the common appellation of Scythians, but each separate tribe has its peculiar name. All, or the greatest part of them, are nomades. The best known tribes are those who deprived the Greeks of Bactriana, the Asii, Pasiani, Tochari, and Sacarauli, who came from the country on the other side of the Iaxartes, opposite the Sacæ and Sogdiani, and which country was also occupied by Sacæ; some tribes of the Dahæ are surnamed Aparni, some Xanthii, others Pissuri.
  3. strabo (11.8.2) ; The Aparni approach the nearest of any of these people to Hyrcania, and to the Caspian Sea. The others extend as far as the country opposite to Aria.
  4. strabo (11.9.2) ; Arsaces, a Scythian, (with the Parni, called nomades, a tribe of the Dahæ, who live on the banks of the Ochus,) invaded Parthia, and made himself master of it. At first both Arsaces and his successors were weakened by maintaining wars with those who had been deprived of their territory.
  5. strabo (11.9.3); They say that the Dahæ Parni were an emigrant tribe from the Dahæ above the Mæotis, who are called Xandii and Parii. But it is not generally acknowledged that Dahæ are to be found among the Scythians above the Meotis, yet from these Arsaces according to some was descended.
  6. ([spp131_chinese_dynasties_western_region.pdf Yu Taishan, 2004, "A History of the Relationship Between the Western & Eastern Han, Wei, Jin, Northern & Southern Dynasties and the Western Regions", Sino-Platonic Papers, no. 131 (March)], p. 19.
  7. Francisco Rodríguez Adrados (1994). basileutos – daimōn, Vol 4, p. 859: [https://books.google.com/books?id=Wr51Nma7JLAC&pg=PA859 "Δαι"
  8. Willem Vogelsang, "DAHAE" in ENCYCLOPÆDIA IRANICA
  9. دیاکونوف، ص۹۷

منابع
  • François de Blois, Willem Vogelsang, "DAHAE" in ENCYCLOPÆDIA IRANICA, Vol. VI, Fasc. 6, pp. ۵۸۱–۵۸۲
  • Brunner, C. J (2006). "PEOPLES OF IRAN (2) Pre-Islamic". ENCYCLOPÆDIA IRANICA. XIII. p. ۳۳۷–۳۴۴.
  • دیاکونوف، م.م. اشکانیان، ترجمه کریم کشاورز، تهران: ۱۳۷۸.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ داهان موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.