گویش‌های فارسی

زبان فارسی یک زبان ایرانی غربی از زیرگروه ایرانی شاخه هندوایرانی خانواده زبان‌های هندواروپایی است که بیشتر در کشورهای ایران، افغانستان، تاجیکستان و ازبکستان گفتگو می‌شود. این زبان دارای سه گونه معیار ادبی در ایران، افغانستان (رسماً به نام دری) و تاجیکستان (رسماً به نام تاجیکی) است. گویش‌های فارسی از نظر جغرافیایی به سه دسته بزرگ غربی (رایج در ایران و کشورهای عربی پیرامون خلیج فارس)، شرقی (رایج در افغانستان و پاکستان) و فرارودی (رایج در تاجیکستان و ازبکستان) تقسیم می‌شوند. گویش‌های تاتی قفقاز نیز دیگر گروه گویشی فارسی هستند.

نقشه پراکندگی فارسی‌زبانان
راهنما
  زبان رسمی
  بیش از ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ نفر گویشور
  بین ۵۰۰٬۰۰۰–۱٬۰۰۰٬۰۰۰ نفر گویشور
  بین ۱۰۰٬۰۰۰–۵۰۰٬۰۰۰ نفر گویشور
  بین ۲۵٬۰۰۰–۱۰۰٬۰۰۰ نفر گویشور
  کمتر از ۲۵٬۰۰۰ نفر گویشور/ بدون گویشور

گروه‌های قومی و مذهبی نیز دارای گویش‌های ویژه خود هستند که مهم‌ترین آن‌ها گویش‌های فارسیهود مربوط به یهودیان ایران و گویش هزارگی مربوط به هزاره‌ها هستند.

پراکندگی جغرافیایی

فارسی دارای بیش از ۷۰ میلیون گویشور بومی در سراسر جهان است که این تعداد با در نظر گرفتن گویشوران زبان دوم در کل به ۱۲۰ میلیون نفر می‌رسد.[1][2] گویشوران زبان فارسی در سراسر جنوب، مرکز و شرق ایران، شمال، شرق، غرب و مرکز افغانستان، تاجیکستان و مناطق شرقی ازبکستان گسترش یافته‌اند. گروه‌های اقلیت فارسی‌زبان در پاکستان (بزرگترین جامعه هزاره در شهر کویته)، عراق، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، داغستان، امارات، بحرین، کویت و قطر نیز یافت می‌شوند.

دسته‌بندی

فارسی غربی

گویش‌های فارسی غربی (ایرانی).[3][4]

فارسی شرقی

گویش‌های فارسی شرقی (افغانستانی):[5]

  • گروه الف:
    • کابلی
    • پنجشیری
    • لوگری
    • لغمانی، ننگرهای و پکیتا
    • چیترالی
    • بدخشی
    • مزاری
    • بغلانی، کندوزی، تخاری
  • گروه ب:
    • هراتی
    • یهودی-هراتی
    • هراتی غربی
    • هراتی شمالی
    • بادغیسی
    • فراهی
    • قندهاری
    • ایماقی
  • گروه ج: نیمروزی.
  • هزارگی
  • دهواری

فارسی فرارودی

گویش‌های فارسی فرارودی (تاجیکی)

گویش‌های تاتی

گویش‌های تاتی:[6]

  • آبشرونی
  • ارزی‌کشی
  • داغ قوشچویی
  • لاهیجی
  • بالاخانی
  • شابرانی
  • قزل‌گزمه‌ای
  • قوناق‌کند
  • سوراخانی
  • ملهمی
  • قوبایی
  • شمالی
  • یهودی-تاتی (جهوری)
  • ارمنی-تاتی

گویش‌های یهودی

منابع
  1. «All You Need to Know about Persian Language». Aspirantum. ۲۴ دسامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۵ بهمن ۱۳۹۹.
  2. «PERSIAN: A BEAUTIFUL LANGUAGE WITH A VIBRANT PAST». United Language Group. دریافت‌شده در ۱۵ بهمن ۱۳۹۹.
  3. Windfuhr G. and Perry J.R. Persian and Tajik. / The Iranian Languages. NY. 2009
  4. Persian, Iranian | Ethnologue
  5. AFGHANISTAN v. Languages — Encyclopaedia Iranica
  6. Endangered Languages Project — Muslim Tat

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.