بخش جرقویه علیا
بخش جَرقویه علیا یکی از بخش‌های تابعه شهرستان اصفهان در استان استان اصفهان ایران است.[1]
نام جرقویه عربی‌شدهٔ گَرکویه فارسی است. گَر در فارسی به معنی کوه است و گرکویه به معنی محل کوهستانی.[2] برخی هم گفته‌اند "گر" به معنای ستایش می‌باشد و "کوی" به معنای محل و سرای می‌باشد که سرای ستایش به درستی منطبق بر آتشکدهٔ خاموش آن مکان می‌باشد وگرنه در دل کویر آن جا نه کوهی وجود دارد نه کوهستانی. [3] گویش مردم جرقویه یا همان گویش ورزنه ای ، گویشی است از شاخهٔ زبان‌های ایران مرکزی.[4] زبان‌های ایران مرکزی خود شاخه‌ای از زبان‌های ایرانی شمال باختری هستند. زبان‌هایی مانند تاتی و گیلکی نیز به شاخهٔ ایرانی شمالی باختری تعلق دارند.
موقعیت جغرافیایی
این بخش در جنوب شرقی استان اصفهان و شهر اصفهان واقع شده و از شمال محدود به شهرستان تاریخی ورزنه (بخش بن رود)و رودشتین از جنوب به شهرستان شهرضاواستان فارس ( شهرستان آباده) از شرق به استان یزد و از غرب به جرقویه سفلی محدود شده‌است. کلمه جر می‌تواند صورتی از جاری شدن باشد در آذری زینه جار به آبهایی گفته می‌شود که از زیر چمن‌ها و شنزارها به سوی پایین ریزش می‌کنند. بنابراین جرقویه یعنی کوی آبریزهای چمنزارها.
تقسیمات کشوری
- بخش جرقویه علیا
- دهستان جرقویه علیا
- دهستان رامشه
شهرها: حسن آباد
- تعداد روستا: یازده روستا به نام‌های – دستجرد- کمال آباد- خارا - اله آباد (یخچال) – مالواجرد - رامشه – مبارکه – احمدآباد جرقویه - فیض آباد- اسفنداران – حارث آباد
جمعیت بخش – ۱۴۱۰۰ نفر براساس آمار سال ۱۳۸۵ جمعیت شهری – ۴۳۴۲ نفر جمعیت روستائی – ۹۷۵۸ نفر وسعت بخش – ۵/۷۱۹۱ کیلومتر مربع فاصله مرکز بخش تا مرکز شهرستان – ۱۱۰ کیلومتر فاصله آخرین روستا تا مرکز شهرستان – ۱۸۵ کیلومتر همسایگان بخش – بخش‌های بن رود – جرقویه سفلی وشهرستان‌های یزد – شهرضا - آباده
جمعیت
بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت بخش جرقویه علیا شهرستان اصفهان در سال ۱۳۸۵ برابر با ۱۴۱۱۰ نفر بوده‌است.[5]
آب و هوا
این بخش دارای آب و هوای نیمه خشک بوده و دردشت اصفهان واقع شده‌است.
کشاورزی
منطقهٔ جرقویه علیا دارای کشاورزی محدود که منابع آن معمولاً سفره‌های زیرزمینی قنات چاه و چشمه‌است.
زبان
گویش مردم این منطقه اغلب محلی معروف به ولایتی است ولی در روستاهای رامشه ،احمدآباد جرقويه و مالواجرد فارسی و با لهجه شیرازی صحبت می‌کنند.
منابع
- اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳ خ.
- دانشنامهٔ جهان اسلام، سرواژهٔ جرقویه.
- منبع: گرکویه سرزمینی ناشناخته بر کران کویر»، انتشارات غزل، چاپ دوم، ۱۳۷۴
- شفیعی نیک آبادی، علی. گویش گرکویه‌ای (برقویه‌ای) در «گرکویه سرزمینی ناشناخته بر کران کویر»، انتشارات غزل، چاپ دوم، ۱۳۷۴
- «پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ اوت ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۷ دسامبر ۲۰۰۷.
