سرم‌ها

سَرمَت یا سرم‌ها/سَلْم‌ها یکی از تیره‌های باستانی ایرانی‌تبار ساکن استپ‌های جنوب روسیه بودند. سرم‌هاقومی ایرانی‌زبان بودند و شاخه غربی از سکاها به‌شمار می‌آمدند که در قرن ۴ و ۵ پیش از میلاد زندگی می‌کردند.[1][2] البته به مروز زمان نام سرمت به سرزمین بزرگی از ایل‌های با تبارهای گوناگون اطلاق شد ولی قوم غالب در میان آن‌ها به ویژه در منطقه جنوبی «سرمستان» (سلمستان) قوم ایرانی‌تبار بود. این قوم پس از قرن چهارم پیش از میلاد رفته رفته با آغاز دوره مهاجرت‌ها(هون‌ها، گوت‌ها) از جمعیتش کاسته شد و با مردمانی که بعدها در مرزبندیهای سیاسی نوینی در چارچوب روسیه کنونی و اوکراین، بلاروس، لهستان، لیتوانی، مجارستان، بلغارستان، رومانی، مولداوی و کشورهای بالکان جای گرفتند، آمیختند. گرچه تیره ای مانند یاسی‌ها تا سده پانزدهم نیز به زبان یاسی سخن می‌گفتند و تا سده نوزدهم خودگردان بودند؛ امروزه نیز فرهنگ و نژادشان در مجارستان آشکار و جداگانه است. از دیگر نوادگان این قوم در آغاز قرون پس از میلاد به آلان‌ها معروف شدند و در قرون جدید آن‌ها را با نام آسی‌ها می‌شناسند که در منطقه اوستیا زندگی می‌کنند.[3]

دومین نقشه آسیا برپایه کتاب جغرافیای بطلمیوس. در این نقشه سلمستان آسیایی (Sarmatia Asiatica) در میانه روسیه و سلمستان اروپایی (Sarmatia Europea) در غرب آن، سرزمین‌های هم‌مرز و جداگانه اند و از لیتوانی تا روسیه و از رومانی تا اوکراین گسترده شده‌اند. (Tabula seconda de Asia,1467)
در جغرافیای بطلمیوس نام بخش پیشین شمالی-جنوبی رشته کوه کارپات، کوهستان سرمت آمده‌است و نام بخش شرقی-غربی کارپات.سرزمین سلمستان اروپایی نیز در اینجا نگاشته شده‌است
سرزمین ایرانی‌تباران سرمت (سلمستان) به عنوان بخشی از سکاستان در سال ۱۰۰ پ.م. در منطقه جنوبی‌تر گستره شاهنشاهی ایرانی پارت قرار دارد.

به گفتهٔ هرودت، سرمها از اقوام ایرانی سکایی بوده‌اند که از سکاهای جوان و آمازون‌ها (رزمنده‌ها) شکل گرفته‌اند. این قوم متعلق به شعبهٔ شمالیِ گروهِ ایرانی زبانِ ساکن در آسیا بوده‌اند که در قرن سوم قبل از میلاد جانشین سکاها در جنوب اوکراین شدند و تا حملهٔ گوت‌ها و هون‌ها در این سرزمین باقی مانده و با مادها، پارسها، و پارتها از نظر نژادی، پیوستگی نزدیکی داشته‌اند. زبان آنها وابسته به زبان اوستایی بوده که از زبان سکاها گرفته شده‌است.[4]

گسترده‌ترین ناحیه‌ای که سرم‌ها در آن سکونت یافتند از یک سو سرزمین میان رودخانه ویستولا تا ریزشگاه رود دانوب و از سوی شرق تا ولگا، و از سوی دیگر از منطقه اسرارآمیز فراشمالی‌ها در شمال تا دریای سیاه و دریای خزر در جنوب بود. سرزمین‌های میان دریای سیاه و خزر تا کوه‌های قفقاز هم در محدوده آن‌ها به‌شمار می‌آمد.

ریشه نام سرمت را همریشه با واژه اوستایی zarema- به معنی «پیر» دانسته‌اند و نظر زبانشناسان بر این است که این نام معنی ارشد و پیش‌کسوت را تداعی می‌کرده‌است.

جایگاه در متون تاریخی

در شاهنامه فردوسی و متون کهن دوران اسلامی از آنها به صورت سَرم و سلم یاده شده و از سلم به نام یکی از سه پسر فریدون یاد شده که بخش غربی سرزمین پدری اش برای فرمانروایی بدو سپرده شد. بر اساس نظر غالب خاورشناسان، قوم سلم را همان طوایف sarmat می‌دانند.[5]

در اَوِستا نیز از سرم‌ها تحت عنوان «سئیریم» یاد شده و در فروردین یشت بند ۱۴۳ چنین آمده‌است:[5]

می‌ستاییم فروهرهای راست‌مردان سرزمین‌های «ایرانی» را، می‌ستاییم فروهرهای راست‌زنان سرزمین‌های «ایرانی» را،

می‌ستاییم فروهرهای راست‌مردان سرزمین‌های «تورانی» را، می‌ستاییم فروهرهای راست‌زنان سرزمین‌های «تورانی» را،

می‌ستاییم فروهرهای راست‌مردان سرزمین‌های «سَئیریم» را، می‌ستاییم فروهرهای راست‌زنان سرزمین‌های «سَئیریم» را.

تیره‌ها و دسته‌های سرمی

سرزمین

سرزمین سارومات

نکته دستوری زبان سکاها

در زبان سکایی (اسکیتی) «ت» یا «د» نشان جمع است همانند «ان» یا «ها» یا «ا» در زبان پارسی.

  • اسکی = سکا (مفرد) | اسکیت = سکاها (جمع)
  • آمار = آمار (مفرد) | آمارت = آمارها (جمع)
  • سرم = سرم/سلم (مفرد) | سرمت = سرم/سلم‌ها (جمع)
  • پار = پار (مفرد) | پارت = پارها (جمع)
  • اُس = اس (مفرد) | اُست = اس‌ها (جمع)

منابع
  1. J.Harmatta: "Scythians" in UNESCO Collection of History of Humanity - Volume III: From the Seventh Century BC to the Seventh Century AD. Routledge/UNESCO. 1996. pg. 182
  2. (2007). Encyclopædia Britannica, s.v. "Sarmatian". Retrieved May 20, 2007, from [Encyclopædia Britannica Online: http://www.britannica.com/eb/article-9065786]
  3. James Minahan, "One Europe, Many Nations", Published by Greenwood Publishing Group, 2000. pg 518: "The Ossetians, calling themselves Iristi and their homeland Iryston are the most northerly Iranian people. … They are descended from a division of Sarmatians, the Alans who were pushed out of the Terek River lowlands and in the Caucasus foothills by invading Huns in the fourth century A.D.
  4. کاظم‌زاده، محمد (۱۳۸۸). «اوست‌ها: میراث داران ایران فرهنگی در قفقاز». فصلنامه مطالعات ملی.
  5. شریعتی، سید محمدعلی (۱۳۸۴). «اوستی‌ها، ایرانیانی در قلب قفقاز». مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز.
  • Brzezinski, R. , et al, The Sarmatians 600 BC-AD 450 (in series Men-At-Arms 373) ISBN 1-84176-485-X
  • Davis-Kimball, Jeannine. 2002. Warrior Women: An Archaeologist's Search for History's Hidden Heroines. Warner Books, New York. 1st Trade printing, 2003. ISBN 0-446-67983-6 (pbk).
  • تادئوش سولیمیرسکی، The Sarmatians (vol. 73 in series "Ancient People and Places") Praeger Publishers, 1970
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ سرم‌ها موجود است.

پیوند به بیرون

سرمت‌ها

وضعیت زن میان سکاها و سرمت‌ها

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.