نبرد ۲۰۰۷-۲۰۰۸ غزه

بحران غزه در سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸، به مجموعه حوادث و رویدادهایی اطلاق می‌شود که با محاصرهٔ کامل نوار غزه توسط ارتش اسرائیل، و به دلیل آنچه اسرائیل آن را تشدید پرتاب راکت از سوی گروه حماس از داخل خاک غزه به درون خاک خود می‌داند آغاز شد. به دلیل ناتوانی مردم غزه در تأمین سوخت و غذا، و با منفجر شدن دو سوم دیوار مرزی غزه-مصر، دامنهٔ این بحران به خاک مصر کشیده شد.[1][2][3]

بحران غزه-اسرائیل (۲۰۰۸-۲۰۰۷)
بخشی از مناقشه فلسطینیان و اسرائیل و جنگ علیه تروریسم
موقعیت غزه و محدوده بحران
زمان ۱۵ مه ۲۰۰۷ تا ۱۹ ژوئن ۲۰۰۸ مکان نوار غزه، کرانه باختری، سدروت، صحرای نگب نتیجه آتش بس شش ماهه از ۱۹ ژوئن ۲۰۰۸. با پایان آتش بس، عملیات نظامی اسرائیل در نوار غزه آغاز شد.
جنگندگان
اسرائیل (نیروهای دفاعی اسرائیل)	حماس جهاد اسلامی فلسطین کمیته‌های مقاومت مردمی
فرماندهان
گابی اشکنازی	خالد مشعل محمد الضیف
تلفات
۱۱ کشته،۱۳۱ مجروح	۴۰۹ کشته، بیش از ۴۳۶ مجروح
شهروندان فلسطینی:۹۲ کشته شهروندان اسرائیلی:۸ کشته
منبع:

تاریخچه

در ۱۹ ژانویه سال ۲۰۰۸ میلادی، اهود باراک وزیر دفاع اسرائیل به ارتش دستور داد تا تمامی گذرگاه‌ها و راه‌های ورودی به نوار غزه بسته شود و محاصرهٔ کامل باریکهٔ غزه آغاز شود.[4]. اسرائیل این اقدام را در پی تشدید حملات راکتی حماس و جهاد اسلامی از باریکه غزه به داخل خاک خود انجام داد.

با وجود ادعای نظامیان اسرائیلی مبنی بر شلیک بیش از ۱۵۰ موشک طی ۴ روز (۱۶ تا ۱۹ ژانویه) از غزه به خاک اسرائیل، هیچ تلفات انسانی از سوی اسرائیلی‌ها در نتیجه این حملات اعلام نشده‌است.[5] این در حالی است که به گفتهٔ روانشناسان اسرائیلی، بسیاری از اهالی شهر اسرائیلی سدروت که در تیررس موشک‌های قسام قرار دارند، از آسیب روحی ناشی از وحشت فرودآمدن موشک در مدرسه و خانه‌هایشان در طول شبانه روز رنج می‌برند.[6]

کابینهٔ اسرائیل، در روز ۱۸ ژانویه، نوار غزه را به عنوان یک «ماهیت خصمانه» قلمداد کرد و به این ترتیب اسرائیل اجازه یافت تا عرضهٔ برق، آب و سوخت را به این بخش از اراضی فلسطینی که تحت کنترل حماس است، قطع کند.[7]

تلفات

از آغاز محاصرهٔ نوار غزه، نیروهای اسرائیلی بیش از ۱۴۰۰ فلسطینی را کشته و ۴۰۰۰ تن را زحمی‌کرده‌اند.[8]

معاون سیاسی دبیر کل سازمان ملل نیز در نشست ۲۳ ژانویه اعلام کرد، این درگیری‌ها منجر به زخمی شدن ۱۱ اسرائیلی و کشته‌شدن یکی از اتباع اکوادور و همچنین کشته شدن ۴۲ فلسطینی و زخمی شدن ۱۱۷ نفر از آنان شده‌است.[9]

قطع برق در غزه

در پی محاصره نوار غزه توسط اسرائیل، تأمین برق نوار غزه با مشکلات جدی روبرو شد. اسرائیل همواره مدعی است که این ادعا یک ترفند تبلیغاتی از سوی گروه حماس بوده‌است.[10]

به دنبال کاهش سوخت‌رسانی به نیروگاه برق غزه از سوی شرکت‌های اسرائیلی، دو توربین از چهار توربین این نیروگاه دو ماه پیش از آغاز محاصره متوقف شده بود.[11][12] به دلیل محاصرهٔ کامل و عدم سوخت‌رسانی به این نیروگاه، برق بسیاری از نقاط باریکهٔ غزه از ۲۳ ژانویه به‌طور کلی قطع شد و باعث شد که بیمارستان‌های این منطقه از ذخایر سوختی خود استفاده کنند. سازمان ملل نیز محموله‌های اضطراری سوختی را از دپوی این سازمان در داخل نوار غزه به بیمارستان‌ها فرستاد.[13][14]

نوار غزه ۷۰ درصد از نیروی برق مورد نیاز خود را از اسرائیل دریافت می‌کند و ۵ درصد نیز از مصر در اختیار آن ناحیه قرار می‌گیرد و تنها ۲۵ درصد از برق مورد نیاز توسط نیروگاه محلی تولید می‌شود.[15]

وزارت خارجهٔ اسرائیل مدعی است که حماس «عمداً» دستور خاموشی کامل صادر کرده بود تا یک فشار بین‌المللی علیه اسرائیل ایجاد کرده باشد.[15]. همچنین برخی خبرگزاری‌های جهان تصاویری را از تظاهرات علیه «خاموشی مطلق» غزه منتشر کردند که در جریان آنچه که از سوی گروه حماس اعتراض به «خاموشی مطلق» نام گرفته بود، نشان می‌داد که تظاهرکنندگان شمع و قرآن به دست گرفته‌اند، ولی نور برق خیابان پشت سرشان می‌درخشد.[10][16]

در این حال واشنگتن پست نوشت که مقامات و منابع اروپایی نبود سوخت و تعطیلی اجباری تنها نیروگاه برق شهر را تأیید کرده‌اند.[17][5] نیویورک تایمز نیز نوشت، اسرائیل کاهش جریان برق ارسالی به غزه را به اندازهٔ یک مگاوات از ۸ فوریه آغاز کرده و بسته به شرایط امنیتی و نیاز جمعیت غزه، هر هفته یک مگاوات می‌تواند به این تحریم اضافه شود. این تحریم پس از آن آغاز شد که دادگاه عالی اسرائیل اعتراض ۱۰ گروه مدافع حقوق بشر به کاهش ذخایر سوخت و جریان برق غزه را رد کرد.[18]

تسیپی لیونی وزیر خارجه اسرائیل، در دیدار با اهالی شهرک سدروت که بیشترین آسیب‌ها را در پی حملات راکتی از نوار غزه به سوی خاک اسرائیل، متحمل شده‌است، گفت: «اسرائیل تنها کشور جهان است که برق یک سازمان تروریستی همانند حماس را تامین می‌کند که به آدمکشی بپردازد».[19] این ادعا در حالی مطرح می‌شود که نهادهای وابسته به سازمان ملل و نیز کمیسر خارجی اتحادیه اروپا اصولاً هر نوع مجازات دسته جمعی علیه فلسطینی‌ها به منظور توقف شلیک موشک‌های قسام به خاک اسراییل را رد می‌کنند و خواهان حل این مشکل از راه‌های سیاسی هستند.[20]

به منظور ابراز همدردی با خاموشی در نوار غزه، «کمیتهٔ اروپا برای رفع محاصرهٔ غزه» تحت شعار «همهٔ ما اهل غزه هستیم»، از مردم سراسر اروپا خواست تا در روز ۲۵ ژانویه به مدت ۲۰ دقیقه چراغ‌های منازل خود را خاموش کنند.[21]

اقدامات سازمان ملل

شورای حقوق بشر سازمان ملل نیز طی قطعنامه‌ای، حملات نظامی اسرائیل به غزه و شهر نابلس در کرانه باختری را «نقض جدی حقوق» غیرنظامیان فلسطینی خواند.[22] همچنین کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل نیز «کاربرد نامتناسب زور و کشتارهای هدفمند» اسرائیل و همچنین «اقدام پیکارجویان فلسطینی در پرتاب راکت به اسرائیل» را محکوم کرد.[22]

در واکنش به این قطعنامه، اسحاق لوانون، نمایندهٔ اسرائیل در سازمان ملل اظهار داشت: «خوشحالم که اسرائیل در این سیرک شرکت نکرد. امیدوارم جلسات ویژه (شورا) در آینده تنها برای مسائلی که نیازمند بحث جدی است و برای یافتن راه حل مشکلات، تشکیل شود».[22]

در پی بمباران ساختمان خالی از سکنه وزارت کشور گروه حماس، که به کشته شدن یک غیرنظامی منجر شد، جان دوگارد کارشناس سازمان ملل در امور حقوق بشر در سرزمین‌های فلسطینی که در ژنو مستقر است، از بمباران ساختمان اسبق خالی از سکنه حماس توسط نیروی هوایی ارتش اسرائیل انتقاد کرد و خواستار محاکمهٔ مسؤولین این حمله به دلیل تلفات غیرنظامی آن شد. وی این حمله را «جنایت جدی جنگی» نامید و خواستار محاکمه و مجازات مسئولین زیربط شد.[23][24]

شورای امنیت سازمان ملل

با وخیم شدن اوضاع انسانی در نوار غزه، شورای امنیت سازمان ملل نشست اضطراری برگزار کرد. شورای امنیت پس از سه دور مذاکره فشرده، به دلیل حمایت‌های آمریکا از اسرائیلی‌ها نتوانست در خصوص یک بیانیه ریاست شورا در محکومیت اقدامات اسرائیل در غزه به توافق برسد.[25] علی‌رغم موافقت ۱۴ عضو این شورا برای صدور بیانیه‌ای اصلاح‌شده، مخالفت آمریکا مانع از تصویب قطعنامه شده [26].

در واکنش تسیپی لیونی وزیر خارجه اسرائیل، اظهار داشت که: «اسرائیل از مردمش دفاع خواهد کرد، حتی به قیمت محکومیت در شورای امنیت سازمان ملل متحد».[27]

واکنش‌ها

انتقادات در اسرائیل

گروه‌های مختلف حقوق بشر در اسرائیل نیز این اقدام دولت اولمرت را محکوم کردند و خواستار رفع محاصرهٔ غزه شدند.[28][29] همچنین خانواده‌های گروهی از سربازان اسرائیلی در خصوص حملهٔ گستردهٔ نظامی به غزه، به اولمرت هشدار دادند.[30]

سران کشورهای عرب

به دنبال بحران غزه، سران کشورهای عضو اتحادیهٔ عرب، نشست اضطراری در کشور مصر تشکیل دادند که به صدور قطعنامه‌ای در محکومیت اقدامات اسرائیل منجر شد. وزرای خارجه عرب در پایان نشست خود در پایتخت مصر، در بیانیه‌ای اعلام کردند: «اسرائیل به عنوان یک رژیم اشغالگر، به‌طور کامل مسؤول وخامت اوضاع در اراضی فلسطین است و باید هرچه سریع‌تر همهٔ تهاجمات مستمر به افراد غیرنظامی را متوقف کند و به سیاست محاصره و مجازات جمعی پایان دهد». این وزرا همچنین از شورای امنیت سازمان ملل خواستند تا به مسؤولیت‌اش در زمینهٔ توقف تهاجم اسرائیل، لغو محاصرهٔ غزه، حفظ جان مردم و حقوق‌شان در چارچوب حقوق بین‌المللی عمل کند.[31]

اتحادیهٔ اروپا

اتحادیهٔ اروپا نیز در نشست ۲۸ ژانویهٔ خود در بروکسل، از وخامت اوضاع انسانی در نوارغزه ابراز نگرانی کرد و خواستار توقف فعالیت‌های شهرک‌سازی اسرائیل شد. در بیانهٔ این اتحادیه آمده‌است: «اتحادیه اروپا معتقد است که شهرک‌سازی در هر جایی از سرزمین‌های اشغالی براساس قوانین و موازین بین‌المللی غیر قانونی است و این مسئله شامل شهرک‌ها در قدس و کرانهٔ باختری هم می‌شود». در این بیانیه اضافه شده‌است: «شهرک‌سازی مانعی در مسیر صلح است و اتحادیه اروپا از فعالیت‌های اخیر شهرک‌سازی بویژه تصمیم ساخت واحدهای مسکونی در منطقه هارهوما (جبل ابوغنیم) در جنوب شرقی قدس بسیار نگران است.» [32]

آتش‌بس

گذرگاه رَفَح در مرز میان مصر و نوار غزه، این گذرگاه برای فلسطینی‌ها بسیار مهم است چرا که باریکه غزه را به مصر و دیگر کشورهای عربی متصل می‌کند[33]

با تأیید پذیرش آتش بس از جانب اسرائیل و حماس که با میانجیگری مصر به مذاکره پرداخته بودند، مقرر شد آتش بس از ساعت ۶ صبح پنجشنبه ۱۹ ژوئن ۲۰۰۸ به اجرا درآید و چنانچه طی مدت سه روز، از نوار غزه موشکی به سمت شهرک‌های اسرائیلی شلیک نشود، اسرائیل نیز با کاهش محاصره اقتصادی این منطقه اجازه ورود مواد اولیه و کالاهای اساسی را به‌طور گسترده به نوار غزه خواهد داد.[34]

مدت این آتش بس ۶ ماه است و شامل کرانه باختری رود اردن نمی‌شود، مطابق توافق به عمل آمده در مرحله اول آتش بس، قرار است درگیری‌ها متوقف شده و قسمت‌هایی از مرز غزه باز شود و در مرحله دوم آزاد کردن گلعاد شالیط سرباز اسرائیلی در قبال بازگشایی گذرگاه اصلی رفح مقدور می‌گردد.[34]

طرفین آتش‌بس در مورد دوام این توافق‌نامه نظرات متفاوتی دارند، شیمون پرز رئیس جمهور اسرائیل می‌گوید: نسبت به این امر که سازمان‌های ترور در داخل غزه تا چه حد به این قرارداد پای بند بمانند تردید دارد [35] ولی مقامات حماس در غزه اطمینان خود را از اینکه تمام گروه‌های مسلح در نوار غزه آتش بس را رعایت خواهند کرد اعلام کرده‌است.[36]

منابع

1. Mubarak: 'I told Gazans to come and eat' (اورشلیم پست)
2. Gazans bulldoze new section of Egypt border fence (CTV)
3. [Gazans flock to Egypt after militants bulldoze border fence https://web.archive.org/web/20080127210806/http://news.yahoo.com/s/mcclatchy/20080123/wl_mcclatchy/2824994] (یاهو نیوز)
4. برق نوار غزه از عصر امروز قطع می‌شود
5. غزه در تاریکی - همشهری آنلاین
6. Many Sderot Residents Suffer Trauma from Rockets, National Public Radio
7. رژیم صهیونیستی ارائهٔ سوخت، آب و برق به غزه را متوقف می‌کند
8. تخریب دیوار مرزی مصر و نوارغزه/ شهادت دو مبارز فلسطینی
9. «آمریکا همچنان مانع اعتراض شورای امنیت به اسرائیل می‌شود - ایرنا». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ اکتبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۸ ژانویه ۲۰۰۸.
10. عکسهای خبرگزاریهای معتبر جهان از ترفند تبلیغاتی حماس درباره قطع برق پرده برداشت (وبگاه رسمی وزارت خارجه اسرائیل)
11. برق نوار غزه از عصر امروز قطع می‌شود - مهر
12. Aljazeera: Israeli power cuts to Gaza violate laws of war: HRW
13. نه برق، نه گرما، نه نان؛ واقعیت تلخ مردم غزه - آفتاب، به نقل از ایسنا
14. درپی تحریم‌های گسترده و کاهش سوخت؛ نیروگاه تولید برق غزه در آستانهٔ تعطیلی قرار گرفت - ایسنا
15. لیونی: اسرائیل تنها کشور جهـان است که برق یک سازمان تروریستی همانند حماس را تامین می‌کند که به آدمکشـی بپردازد (وبگاه رسمی وزارت خارجه اسرائیل)
16. A PROPAGANDA PLOT EXCLUSIVELY LAID OUT FOR THE WORLD MEDIA
17. Lights out in Gaza after Israel blocks fuel - WP
18. Israel Reduces Electricity Flow to Gaza
19. لیونی: اسرائیل تنها کشور جهان است که برق یک سازمان تروریستی همانند حماس را تامین می‌کند که به آدمکشـی بپردازد (وبگاه رسمی وزارت خارجه اسرائیل)
20. وخامت بحران بین اسراییل و حماس - بی‌بی‌سی فارسی
21. شورای امنیت برای صدوربیانیه در باره غزه امروز تشکیل جلسه می‌دهد؛ به نشانهٔ همدردی با مردم غزه، جهانیان امشب چراغ خانه‌هایشان را خاموش می‌کنند - ایسنا
22. شورای حقوق بشر سازمان ملل اسرائیل را محکوم کرد - بی‌بی‌سی فارسی
23. به دنبال حملات صهیونیست‌ها و کشتار فلسطینیان در نوارغزه؛ فرستادهٔ حقوق بشرسازمان ملل محاکمهٔ مسوولان رژیم صهیونیستی به اتهام جنایت جنگی را خواستار شد - ایسنا
24. Israeli Airstrike in Gaza Kills 2 Hamas Members - New York Times
25. «سفیر آفریقای جنوبی: اسرائیل باید برای همیشه گذرگاههای غزه را باز کند». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ اکتبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۸ ژانویه ۲۰۰۸.
26. آمریکا مانع تصویب بیانیه محکومیت جنایت رژیم صهیونیستی در غزه شد
27. Livni: Israel will defend its citizens – even at the price of UN condemnation, ynet news
28. Israeli human rights groups back campaign calling to end Gaza siege.
29. محاصره غزه نقض قوانین بین‌المللی است.
30. خانوادهٔ سربازان اسرائیلی به اولمرت در خصوص حملهٔ گستردهٔ نظامی به غزه هشدار دادند؛ «دولت قاتل المرت فرزندان ما را به قتلگاه می‌برد»
31. «خبرگزاری جمهوری اسلامی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ اکتبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۳۰ ژانویه ۲۰۰۸.
32. ابراز نگرانی اتحادیه اروپا از اوضاع غزه / تاکید بر توقف شهرک سازی رژیم اسرائیل - مهر
33. «حماس:هیچ سرباز اسرائیلی نباید در رفح بماند (آفتاب نیوز)». دریافت‌شده در ۲۱ ژوئن. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید= را بررسی کنید (کمک)
34. «آتش بس حماس و اسرائیل؛ تحولی با پیامدهای مهم (بی‌بی‌سی فارسی)». دریافت‌شده در ۱۸ ژوئن. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید= را بررسی کنید (کمک)
35. «موافقت اسرائیل با برقراری آتش بس شش ماهه درغزه که ازبامداد فردا آغاز می‌شود (وب‌گاه وزارت امور خارجه اسرائیل)». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۸ ژوئن. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید= را بررسی کنید (کمک)
36. «اسرائیل آتش بس با حماس را تائید کرد (بی‌بی‌سی فارسی)». دریافت‌شده در ۱۸ ژوئن. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید= را بررسی کنید (کمک)