گشت (سراوان)

گُشت شهری است در استان سیستان و بلوچستان و در بخش مرکزی شهرستان سراوان و بیشتر با حوزه علمیه‌ عین‌العلوم شناخته می‌شود که یکی از قدیمی‌ترین مدارس دینی در سطح استان می‌باشد.

گُشت گُشت
کشور	ایران
استان	سیستان و بلوچستان
شهرستان	سراوان
بخش	مرکزی
نام(های) دیگر	شهر سنگ‌ نگاره
نام(های) پیشین	گوادر
سال شهرشدن	۱۳۸۵
مردم
جمعیت	۴،۹۹۶ نفر (۱۳۹۵)
رشد جمعیت	۱۰
تراکم جمعیت	۱۰ نفر بر کیلومتر مربع
جغرافیای طبیعی
مساحت	۲۰۱ کیلومتر مربع
ارتفاع	۱۴۵۰
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه	۳۸
میانگین بارش سالانه	100
روزهای یخبندان سالانه	۱۰
اطلاعات شهری
شهردار	شیرخانی
تأسیس شهرداری	۱۳۸۵
ره‌آورد	صنایع دستی، پیاز، خرما، غلات، سوزن دوزی
پیش‌شمارهٔ تلفن	۰۵۴
وبگاه	www.sh-gosht.ir
شناسهٔ ملی خودرو	ایران
کد آماری	۲۰۴۸
پانویس	وش یهته می مولکا
گُشت روی نقشه ایران ۲۷٫۷۸۰۶۱۰°شمالی ۶۱٫۹۵۲۹۹۵°شرقی مختصات: ۲۷٫۷۸۰۶۱۰°شمالی ۶۱٫۹۵۲۹۹۵°شرقی

موقعیت

شهر گشت ما بین دو شهرستان سراوان و خاش و در مسیر جاده ایی این دو شهر قرار دارد. از طرف جنوب شرقی به شهرستان سراوان با مسافت ۷۲ کیلومتر، از طرف شمال غربی به شهرستان خاش با مسافت ۹۵ کیلومتر، از طرف جنوب غربی به دهستان پسکوه با مسافت ۴۰ کیلومتر و از طرف شرق به دهستان ناهوک با مسافت ۴۰ کیلومتر و جالق با مسافت ۷۵ کیلومتر محدود است، در طول جغرافیایی ۶۱ درجه و ۵۷ دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی ۲۷ درجه و ۴۷ دقیقه شرقی قرار دارد، ارتفاع آن از سطح دریا ۱۴۵۰متر است. گشت هم‌ مرز خارجی دارد و هم مرز داخلی مرز خارجی با پاکستان و مرز داخلی بین منطقهٔ سرحد و مکران.

زمین آفرید هم بحر و آسمان
آفرید کوه دشت و مکان
به دین آن مهتر و همام کرد
نقطه‌ای اندر جهان گُشت نام کرد

[1]

مردم

اکثریت ساکنین شهر دارای قومیت بلوچ از طایفه حسین‌بُر (ریگی) و آبادی‌های اطراف از طایفه گمشادزهی است البته در سالیان اخیر به علت رشد امکانات شهری جمعیت مهاجر زیادی به شهر گشت آمده از جمله تیره درازهی‌‌‌‌‌‌‌(تیره ایی از طایفه یاراحمدزهی یا شهنوازی) و جمعیت زیادی از بلوچ‌های زابل، و همچنین به علت وجود مدرسه دینی مشهور و قدیمی گشت جمعیت زیادی از طلبه‌ها از شهرها و استان‌های دیگر نیز وارد شهر شده‌اند که بر جمعیت شهر گشت افزوده‌اند.

زبان و لهجه

اکثر مردم شهر گشت به زبان بلوچی گویش مکرانی و لهجه گُشتی گویش می‌کنند اما گویش آن‌ها به علت آنکه در مرز سرحد و مکران واقع شده‌اند و قرابت فامیلی نزدیکی با اقوام ساکن در سرحد ریگی (طایفه)‌ها دارند، نسبت به سایر نقاط مکران شباهت بیشتری با گویش سرحدی دارد و کلمات مشترک زیادی با سرحدی‌ها دارند.

دین و مذهب

دین مردم شهر گشت اسلام و مذهبشان اهل سنت و جماعت حنفی اند

اقوام و نژادها

بیشتر اقوام ساکن گشت بلوچ و از طایفه های حسین‌بُر و گمشادزهی، ارضی‌زهی، نصرتی هستند اقوام دیگر ساکن در گشت: سیستانی، افغانستانی، فارس، ترکمن

امکانات شهری

کتابخانه‌ها

• کتابخانه عمومی شهر گُشت
• کتابخانه حوزه علمیه عین‌العلوم [2]

پارک‌ها و فضای‌سبز

• پارک میرعمر
• پارک گواتام
• پارک گوادر
• پارک جوانان
• پارک لاله
• پارک وحدت

ادارات

• شهرداری و شورای اسلامی شهر گشت
• اداره آب و فاضلاب
• اداره برق
• مخابرات گشت
• دفتر خدمات پستی
• نمایندگی آموزش و پرورش

بهداشت و سلامت

• مرکز بهداشت شهر گُشت

مدارس

دخترانه

• دبستان میقات
• دبستان کوثر
• دبستان حضرت معصومه
• دبیرستان دوره اول
• دبیرستان دوره دوم آرزو

پسرانه

• دبستان جلال آل احمد
• دبستان شهید سرگرد دهقان
• دبیرستان دوره اول شهید حسین‌بر
• دبیرستان دوره دوم امام جعفر صادق

کشاورزی

شهر گشت با داشتن دو رشته قنات و دشت حاصلخیز یکی از قطب های کشاورزی استان سیستان و بلوچستان به شمار می رود تا جایی‌که وجود نخلستان‌های سر به فلک کشیده، درختان انار، پرتقال و دیگر محصولات کشاورزی این شهر را بهشت استان مبدل کرده است. شغل بیشتر مردم گشت، کشاورزی است که از این طریق امرار معاش می کنند اما در این برهه کشاورزان به مشکلات متعددی برخورد کرده اند که با مشقت فراوان روزگار را سپری می کنند.

آتش سوزی های دو سال گذشته بیش از 1320نخل بارور در سطحی قریب به 30هکتار از بین رفته است که در این زمینه هیچ کمکی به کشاورزان نشده و بسیاری از کشاورزان با از دست دادن نخل ها که تمام دارایی مردم این منطقه است، خسارت های زیادی را متحمل شده اند.[3]

مشکلات

• نبود هیچ اداره دولتی
• خرده مالکی و سنتی بودن زمین‌های کشاورزی
• آتش‌سوزی
• عدم توجه مسئولین

گردشگری

• سنگ نگاره‌های تاریخی گشت

سنگ‌نگاره‌های گشت واقع در رشته‌کوه سیاهان و بندیک به صورت پراکنده کشف شده اند و دارای قدمتی بالغ و شش هزار سال هستند که راوی شرایط و وضعیت موجود باشد در آن دوران هستند صحنه شکار روایت رام کردن حیوانات جنگ های بشر ادعایی تیر و کمان و گونه‌های جانوری از تصاویر مهم و پیام های مهم حکاکی شده بر روی تابلو های سنگی پیش از تاریخ این ناحیه است.

• گورستان تاریخی گشت

این گورستان در سال ۱۳۴۶ در فهرست آثار ملی ثبت شد ،قدمت این گورستان بر ۲۵۰۰ سال تخمین زده شده است.

• قلعه گشت

این قلعه قدمتی بیش از ۷۰۰ سال دارد، در این قلعه حاکمان محلی گشت سکونت داشتند

• تپه میرعمر

تپه نمکی میرعمر گُشت

این تپه ده متر از سطح زمین ارتفاع دارد، از دهانه تپه آب نمک بیرون می‌آید

• نخلستان گشت

این نخلستان با وسعت ۱۰۰ هکتار در مرکز شهر گشت قرار دارد

• تپه خاکی تُنپ

این تپه با ارتفاع ۳۵ متر از سطح زمین در شرق شهر گشت قرار دارد

• چشمه گوگردی جبار آباد

این چشمه در ۵ کیلومتری شرق شهر گشت واقع است

• مرزمانیک

در این مکان سنگ نگاره های تاریخی زیادی وجود دارد

• آبشار کوه سفید

آبشار کوه سفید گشت از دیدنی ترین آبشارهای سطح استان است و در منطقه ای بکر و توریستی قرار دارد ، این آبشار دیدنی در ۹۰ کیلومتری شمال غرب شهر سراوان و در دل کوه سفید-گنج زیبای خفته ی بلوچستان- قرار داشته و ۷۰ متر ارتفاع دارد . این آبشار یکی از آبشارهای همیشه جاری شهرستان سراوان محسوب می گردد.

• دره بندیک

در این دره سنگ نگاره های تاریخی زیادی وجود دارد

حوزه علمیه عین‌العلوم

از دیگر نماهایی که باعث شده نام گشت شهره عام و خاص گردد، حوزه علمیه عین‌العلوم آن است که قدمتی بیش از هفتاد سال دارد و سومین حوزه علمیه بلوچستان است که در سال ۱۳۵۸ توسط عالم و عارف بزرگ بلوچستان مولانا سید عبدالواحد گشتی معروف به (حضرت صاحب) تاسیس شد.

[4]

ره‌آورد

• پیاز

این محصول در گذشته و امروزه زیاد کشت می‌شد، این به شهر های خاش، زاهدان و سراوان صادر می‌شود

• صنایع دستی
• انار
• خرما
• غلات

گندم، جو، ذرت محصولاتی هستند که در گشت کشت می‌شوند

• مرکبات

پرتقال، نارنگی، لیمو ترش، نارنج، گریپ‌فروت در گذشته زیاد مورد توجه بودند امروزه بدلیل نبود امکانات کافی برای صادرات این محصولات کمتر مورد توجه قرار گرفته است

• نمک (در گذشته)

جمعیت

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۴،۹۹۲ تن (در ۱٬۵۶۱ خانوار) بوده‌است.[5]

محله‌ها

میرعمر کلا مسجد واجه چوکسوچی مسجد کَور زورآباد

گشت بالا کوه شهیدان شهرک امام حسین شهرک امام حسن شهرک امام ابوحنیفه

مشکلات شهری

• نبود بانک و خودپرداز
• نبود اداره ثبت‌احوال
• نبود راه مناسب برای روستاهای اطراف
• بی توجهی به سنگ‌نگاره‌های تاریخی
• نبود موزه محلی
• بی‌توجهی به کشاورزان و باغداران
• نابودی تدریجی نخلستان (آتش‌سوزی، قطع درختان، ساخت راه و ...)
• نبود پمپ بنزین مناسب
• نبود نانوایی شبانه‌روزی
• پلیسی راه نامناسب
• شهردار غیربومی
• معابر روشنایی چندانی ندارد
• کمبود زمین برای ساخت مسکن
• نبود مدرسه شبانه روزی

بازی‌های بومی-محلی

• اشکنتری (Eshkantari)

این بازی(ورزش) در گذشته بین نوجوانان و جوانان گُشت اهمیت زیادی داشته است و به مرور در حال فراموشی است برای انجام این بازی به ۴ نفر و بیشتر(به‌صورت زوج) نیاز است

• جَو جَو (Jaw Jaw)

دور یک زمین مستطیلی یا مربعی شکل با گفتن جو جو با یک نفس می‌دوند و هر کس بیشتر دور زمین را با یک نفس بدود برنده است برای انجام این بازی به بیشتر از ۲ نفر نیاز داریم

• چَوک (Chowk)

این بازی بیشتر شانسی است و همانند بازی منچ می‌باشد

• کپّگ (Kappag)

این بازی در بلوچستان محبوبیت زیادی دارد

• انجلاس یا انجلاس‌کی‌کی (Anjalaas)

این بازی روی درخت انجیر انجام میشود و بین کودکان و نوجوانان جذاب بود.

• کلوک‌شیطان (Kallok Sheytaan)

این بازی در گذشته بین کودکان و نوجوانان محبوبیت داشته است

• تَینْت (Taynt)

این بازی شبیه گرگم به هوا است برای انجام بازی به یک نیم دایره کنار دیوار نیاز داریم برای انجام بازی به ۴ نفر یا بیشتر (بصورت زوج) نیاز داریم دو نفر در نیم دایره و دو نفر بیرون دایره را دنبال می‌کنند

• لَپّد (Lappad)

این بازی به‌صورت دو نفره و چند نفره انجام می‌شود و برای انجام این بازی نیاز به سنگ یا توپ کوچک هست

نگارخانه

• 
  نمای غربی شهر گُشت
• 
  نمایی از نخلستان شهر گُشت
• 
  نخلستان گُشت
• 
  سنگ‌نگاره‌های گُشت

منابع

1. https://seeiran.ir/%d8%b4%d9%87%d8%b1-%da%af%d8%b4%d8%aa/
2. http://www.turkmensesi.net/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA/4382-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%87-%D8%A7%D9%87%D9%84-%D8%B3%D9%86%D8%AA-%D8%B4%D8%B1%D9%82-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1.html
3. Behnegarsoft.com (۲۰۱۷-۰۶-۲۴). «شستون - به اغما رفتن بهشت سیستان و بلوچستان/ کشاورزی شهر گشت در یک قدمی نابودی». شستون | اخبار شهرستان سراوان. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۲۹.
4. http://www.turkmensesi.net/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA/4382-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%87-%D8%A7%D9%87%D9%84-%D8%B3%D9%86%D8%AA-%D8%B4%D8%B1%D9%82-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1.html
5. «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵» (اکسل). درگاه ملی آمار.