زبان‌های کاریبی

زبان‌های کاریبی خانواده‌ای از زبان‌های بومی شمال شرقی آمریکای جنوبی هستند. آن‌ها در شمالی‌ترین بخش‌های آمریکای جنوبی، از دهانه رود آمازون تا آند کلمبیا، گسترده هستند و در گروه‌های کوچکی در برزیل مرکزی نیز گفتگو می‌شوند. زبان‌های کاریبی نسبتاً به هم نزدیک هستند و بیشتر آن‌ها فقط دارای چند صد گویشور هستند. بزرگترین زبان کاریبی ماکوشی است که ۳۰٬۰۰۰ نفر گویشور دارد.

کاریبی
پراکنش:	شمال آمریکای جنوبی، جنوب کارائیب و آمریکای مرکزی
تبار:	جه-توپی-کاریبی؟ کاریبی
زیرگروه‌ها:	—
گلاتولوگ	cari1283[1]
موقعیت کنونی زبان‌های کاریبی

واژگان

مقایسه واژگان چند زبان کاریبی.

زبان	شاخه	سر	چشم	دندان	مرد	یک	دو	سه
Yaruma	Xingú	u-vite	ye-nguru	u-én	yó
Bakairí	Xingú	x-ináraxu	x-ánu	x-yéri	aguróto	tokolele	asage	ahágetokólo
Nahukwá	Xingú	u-víterö	u-vínuru	u-vire	utoto	álechi	atake	etila
Kuikutl	Xingú	u-ritöl	u-ínuru	u-íl	utóto
Kalapalo	Xingú	u-íköre	u-ínoru
Yamarikuná	Xingú		u-ínoru	u-igl	utóto
Arára	Arára	muchína	oñuruma	yéri	ukone	náne	atag	ataganané
Parirí	Arára	mũchí	unguru	heéngo	l'ügóro	nané	atág	atáganane
Apingi	Arára	i-montxi	angrungo	yeri	ukone	toiné	asakoro	aséruao
Palmela	Palmela	na-ápo	óno	yeré	óka	aropé	aha	ohehua
Pimenteira	Pimenteira	baburi	önthuburü	yari	chä
Pijao	Pijao		lu:n	tínki	oréma
Opone	Opone	yu-úh	yéu	xór	okír	seneároko	sá	sáura
Carare	Opone	sü-oko	yeo
Guaque	Carijona	xutuye		yeri	gire
Carijona	Carijona	utuhé	yénuru	yéri	kire	téui	sekeneré	seaueré
Umáua	Carijona	bútuhe	yenu:ru	ye:li	gelé	téui	sakénele	dyelauele
Patagon	Patagon
Yupe	Motilon	o-hárza	áno	kiíko	kürpa	tukumarkó	kosárko	koserárko
Chaque	Motilon	o-harza	anó	kiíko	kürpa	kumarko	kasarko	kosera
Macoa	Motilon	yu-wasá	anu	kiyi:ko	mashá	kumárko	kósak	koséra
Maraca	Motilon	yu-wasa	yo-nu
Parirí	Motilon	yu-wása	yá-nu	kiʔiko	kipantu	kumárku	kósaʔ
Shapáru	Motilon	yu-wása	yá-nu	yi		kumárko	kósa
Iroca	Motilon					tʔkúma:
Tamanaco	Tamanaco	prutpe	yanuru	yeri	ipáliche	tevin	achake	achilove
Chayma	Tamanaco	putpo		yer	uaikiri	tivin	achak	achorao
Cumanagota	Tamanaco	puyar	enur	yer	uaikíri	tivin	asakve	asorau
Tivericoto	Tamanaco	o-putpa	o-neana			ovin	oko	orwa
Palenque	Tamanaco
Yao	Yao	boppe	vokre	hioseli		tewin	tage	terewaw
Shebayi	Shebayi	wa-kewüri	wa-daköli	nu-yeri
Decuána	Maquiritaré	u-huhé	énu	yéde	tokomo	to:ni	hake	aduáne
Yecuaná	Maquiritaré	hóuf	u-yenuru	ye:ri	areifhe	tauíni	ake	hedáue
Cunuaná	Maquiritaré	hú-ha
Ihuruána	Maquiritaré	hú-he		ye:de
Mapoyo	Mapoyo	uastari	xene-yonuru	xe-ñeiri	tokomo	tóskena	sakane	tominiakeré
Yauarána	Mapoyo	exne-oaixtéli	exne-nuru	exne-yéli	tokúnu	enix-péte	asáke	petomeyákele
Panáre	Panáre		oʔó	yoʔón
Taurepán	Taurepán	upai	yénu	u-yé	kurai	teukinán	sákeʔené	seulúana
Arecuna	Taurepán	pu-pai	yenú	u-yé	uarati	täukináng	sakeine	isélehaúvane
Camaracoto	Taurepán	pupai-to	enu-to		warato	taʔakin	tsagane	etserau
Ingarico	Taurepán	u-paí	u-yenú	u-yé	orauó	teukíng	atsalongkong	etseuluaong-kóng
Uaica	Taurepán		ienuru
Acawai	Taurepán	yu-popo	yenuru	yu	wínow	tidzyine	asakró	asorwo
Macusi	Macusi	po-pai	tenu	u-yeká	uaratáe	tiwing	sagaré	siruane
Keseruma	Macusi		yenu		pemóngó	tivín
Purucoto	Macusi	hau-pupe	hau-yenú	hau-yée	walaitó	aleini	iniperkuru	inialé
Wayumara	Macusi	i-hubé	yenurú	i-yelé	totó	tueviné	asále	eseuluó
Paraviyana	Macusi	i-pupá	e-rénialö	e-lelö	meimun	teuén	aköunien	olaulé
Zapará	Macusi	une-kapú	u-yonú		topúpesó	itxemené	tulekalenó	oláno
Yauapery	Yauapery	ki-yó	kembá	ki-äri		marabá	asiki	usono
Uaimiri	Yauapery	ki-fó	kopanamare:	ki-eri	kumutare:	uniono:	tukunumá	uruano:
Orixaná	Yauapery	u-pai	u-ini	u-yeté	itiamon	tuimo	sananeburé	sarsiua
Pauishana	Pauishana	pu:po	yo:no	ye	yungwei	níkena:na	ata:re	ãná-moka:re
Waiwai	Waiwai	a-tipiri	e-oru	ko-yóri	tata	chewñé	asakí	chorohoko
Parucoto	Waiwai		o-yúla	ko-yali		tukinkaré	asakené	serkuané
Uaiboi	Waiwai		ku-nurú		kamuhí
Hishcariana	Waiwai	kui-kuturu		ku-yo	tamushi	tonishá	sakó	sorowão
Bonari	Waiwai	iri-opó	nuru-bá	yoré	ukeré	abané	pademaká	uruá
Chiquena	Chiquena		ya-nũru	yoli	soto	winali	asaga	sorawau
Saluma	Chiquena	yiwu-tupuli	ye-nu
Pauxi	Chiquena				toto
Uayeué	Chiquena	vu-turú		u-yari	totó
Cachuena	Chiquena	yo-soru	yo-núru	yoré	totó	tuinarí	asáki	osoruaul
Mutuan	Chiquena		ko-nofati	yurú
Trio	Trio	í-pútupo	ye-nuru	i-yeri	kirí	tinki	ökönö	voyerau
Urucuyena	Trio	putpí	i-eú	yi-e:da	okirí	wanána	shakené	heruáu
Wama	Trio	wi-pupo	ye-nuru	ye-ri
Tliometesen	Trio	oba-tuwiri	en-nuru	oli:	enkili	tonikini	sokororo	ebemüni
Ocomayana	Trio		u-nu	ye
Pianocoto	Trio		ye-nei	yu-tali	okirí
Rangú	Trio
Waiana	Eastern	e-putiü	ye-nuru	yére	okiri	uaptö	hakené	eheruaé
Upurui	Eastern	e-putpiʔi	ye-nuru	yére	okiri
Rucuyene	Eastern	ité-puru	e-nuru	yeré	okiri	tavené	sakené	héléuʔau
Apalai	Eastern	u-pupu	anu	deri	eritua	seni	asakoro	eseuʔau
Aracajú	Eastern		seresa		apükaua
Caraib	Western	búpu	é-hulu	yeri	uakuri	ábama	bíama	eleva
Galibi	Western	u-pupu	e-nuru	yeré	okiri	awín	okuo	tereva
Caribisi	Western	ye-pupo	ye-nuru		wokiri	ówé	oko	orwá
Caribe	Western	ada-puxo		dhere	buköre	óbin	óko	órwa
Cariniaco	Western		é-nuru	yeri	okiri	owi	uariri	orowa
Carif	Western	nábulu	tágu	bári	ugíri	ábana	biáma	íruwa

جستارهای وابسته

• زبان‌های آراواکی

منابع

1. Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Cariban". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.

پیوند به بیرون

• Etnolinguistica منابع آنلاین زبان‌های بومی آمریکای جنوبی
• فهرست واژگان کالینا (کاریب)