دهستان فداغ
فداغ نام دهستانی است که در بخش مرکزی شهرستان گراش در جنوب غربي استان فارس در ایران واقع شده‌است. فداغ یکی از دهستان‌های قدیمی می‌باشد که مردم آن به گویش فداغی یا به اصطلاحا گویش اشمی از زبان اچمی صحبت می‌کنند، وجود اتشکده های زرتشتی در اطراف روستا پیشینه زرتشتی مردم این دهستان که ریشه در تاریخ پارسی را دارند میرساند
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | فارس |
| شهرستان | گراش |
| بخش | مرکزی |
| مرکز دهستان | فداغ |
| جمعیت | ۸۶۸۹ نفر (سرشماری ۱۳۹۵) |
| پیش‌شمارهٔ تلفنی مرکز | ۰۷۱۵۲۴۸ |
موقعیت و وسعت فداغ
فداغ و حومه با وسعت نزدیک به ۹۰۰ کیلومتر مربع یکی از وسیع‌ترین دهستان‌ها در جنوب استان فارس می‌باشد که از توابع بخش مرکزی شهرستان گراش است و در حدفاصل ارد - بیرم و صحرای باغ واقع شده‌است. این دهستان به طول ۴۲ کیلومتر از مغدان (فداغ) و دیده‌بان تا خلیلی و به عرض ۲۱ کیلومتر از شمال به گردنهٔ اشتری (شمال کوه بالنگستان و ۲ کیلومتری بخش ارد و از جنوب به گردنهٔ انجیرو در مرز محمدزینا - بیرم قرار دارد و ارتفاعش ازسطح دریا ۸۵۱ متر است.
جمعیت و ترکیب نژادی
جمعیت این دهستان و روستاهای اطراف آن طبق سرشماری سال ۱۳۹۵، ۸۶۸۹ نفر بوده‌است. مردم فداغ از نژاد آریایی و زرتشتی‌تبار هستند که قبل از ورود اسلام به ایران از دین زرتشتی خود پیروی می‌کردند که آتشکده‌هایی در اطراف فداغ از آن دوران به یادگار مانده‌است. آن‌ها به گویش فداغی، از گویش‌های زبان اچمی صحبت می‌کنند اما زبان مردمان روستاهای حومه فداغ فارسی (بیخه‌ای و قریشیکرشی) است. گویش مردم فداغ و دیده‌بان، فداغی (اشمی) از شاخه‌های فارسی قدیم و پهلوی است.
پیشهٔ مردم
فداغ نسبت به دهستان‌ها و شهرهای همجوار صنعتی‌تر است و کارخانجات متعددی در فداغ وجود دارد. بازرگانی و کشاورزی پیشهٔ اکثر اهالی است. کم‌آبی و هوای نامساعد و شوری اراضی، کشاورزی را با محدودیت‌هایی روبرو کرده‌است اما به واسطهٔ همت کشاورزان، این منطقه در ردیف مناطق زراعی قرار گرفته‌است. همچنین کارخانه‌های نئوپان، آجرپزی، سنگ‌شکن، کارخانهٔ آسفالت‌سازی، تعمیرگاه‌های مکانیکی، جوشکاری، نجاری، مرغداری و گاوداری و همچنین احداث یک سد در شرق فداغ باعث به وجود آمدن فرصت‌های شغلی برای مردم منطقه شده‌است.
در سال 98 طرح ملی انتقال نفت از گوره به جاسک شروع شد و همین باعث شد در این روستا یک ایسگاه پمپاژ نفت در بخش شمالی ساخته شود و مردم و جوانان فداغ در ان مشغول به کار شدند...و تا حدودی جلوی بیکاری انان به دلیل خشکسالی و مهاجرت به شهر گرفته شود و حتی مهاجرت معکوس نیز داشته باشد به طوری که تعداد زیادی از فداغیهای مقیم بندر عباس به فداغ برگشتند و در محل خود به کار مشغول شدند.
آثار و اماکن تاریخی
- قلعه میمون
- سد گمپو
- قلعه سوخته
- قلعه دولاب
- آسیاب آبی فداغ
- چهارطاق فداغ
- حمام بزرگ عمومی فداغ
- تل آتشکده: در ۱۵ کیلومتری غرب فداغ نزدیک قلعهٔ میمون تپه‌ای باستانی وجود دارد که قدمت آن به دوران قبل از اسلام برمی‌گردد. این مکان یکی از پرستشگاه‌های زرتشتیان فداغ بوده‌است.
بالنگستان
در ۵ کیلومتری شمال دهستان فداغ در دامنهٔ جنوبی کوه‌های عظیم بالنگستان (نزدیک گردنهٔ بالنگستان) که ادامهٔ رشته‌کوه زاگرس جنوبی است، منطقه‌ای خوش آب وهوا و سرسبز وجود دارد که دارای چشمهٔ دائمی آب و نخلستان و درختان لیمو است. همچنین زیارتگاهی در آن واقع شده که پذیرای زائرین از مناطق همجوار است. در گذشتهٔ نه چندان دور آسیاب آبی بالنگستان رونق فراوانی داشته که آب آن از چشمه و قنات اطراف تأمین می‌شده‌است. در بالای نخلستان برج دیده‌بانی نیز وجود دارد.
قنات‌ها و آسیاب‌های آبی و آب فداغ
در منطقهٔ فداغ چندین آسیاب آبی و رشته قناتهای زیادی وجود داشته که تا ۵۰ سال پیش دارای رونق بوده و پس از آن قنات‌ها و آسیاب‌ها از رونق و آبادانی افتادند. از جمله قنات‌ها یکی «قنات حسن‌آباد» و دیگری «قنات جعفرآباد» است. (در رابطه با آب فداغ و سیر مراحل انجام آن از چاه عمادده و شبکه داخلی آن توضیح داده می‌شود)
سد گمپو فداغ
در ۳ کیلومتری جنوب فداغ و در نزدیکی محمدزینا واقع شده‌است. مصالح مورد استفاده در سد سنگ و ساروج است. طول تاج آن حدود ۲۵ متر و ارتفاع آن ۲۲ متر و ضخامت سد ۶ متر است. قدمت ساخت این سد بر طبق آثار به جامانده و بررسی‌های صورت گرفته به دورهٔ زرتشتیان بازمی‌گردد و در جریان حملهٔ افغان‌ها قسمتی از آن تخریب شده‌است. در پایین دست سد چشمه‌ای واقع شده که برای درمان امراض پوستی مفید است.
قلعهٔ سوخته
آثار به جا مانده که در قلعهٔ سوخته موجود است و نیز کند و کاوهایی که به صورت غیرقانونی در آن صورت گرفته شده، نشان از قدمت آن به دوران پیش از اسلام دارد و اشیای کشف شده در آن دارای ارزش زیادی از لحاظ معنوی و تاریخی است. آثار به جا مانده در آن شباهت‌هایی با قلعهٔ میمون فداغ دارد.
چهار طاق
یکی دیگر از آثار تاریخی فداغ که در واقع یک کاروانسرای قدیمی بوده و مکانی سنگی است که دارای هشت ستون مجزا از هم در دو قسمت (که یکی از قسمت‌های آن تخریب شده) با سقفی گنبدی شکل است.
مخابرات و اینترنت
اینترت در فداغ برای اولین بار در تاریخ 24 شهریور 1392 توسط لامردی ها و بصورت وایرلس راه اندازی شد.
یکسال بعد از ورود اینترنت وایرلس توسط لامردی ها به فداغ بالاخره اینترنت adsl نیز به فداغ رسید.
و بعد از آن اینترنت 3G ایرانسل در فداغ راه اندازی گردید.
به دلیل استقبال از اینترنت ثابت خانگی تعدا مشترکان به 300 نفر رسید.
و اکنون نیز مردم در روستای فداغ منتظرند تا مسئولین برای اینترنت فیبرنوری ftth یا تانومای روستایی اقدامی عمل بردارند.
پیوند به بیرون
- تصویر چهار طاق در فلیکر
| مرکز شهرستان | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بخش |
| ||||||||||||||||||||