سنبل هندی
سُنبُل هندی گیاهی است علفی چندساله بلند و عمودی و بلندی آن تا 2 متر . ساقه آن استوانه‌ای دارای شیارهای عمیق و پرزدار است. برگ‌های آن متقابل و به برگچه‌های زیادی تقسیم می‌شود. هر برگ 11 ـ 7 و گاهی بیشتر برگچه دارد. برگچه‌ها بیضی نوک‌تیز با قاعده پهن و دندانه‌دار است. گل‌ها صورتی به‌طور گروهی در انتهای ساقه گل‌دهنده در اواخر بهار ظاهر می‌شود. از تمام اعضای گیاه اعم از اعضای هوایی و ریشه آن بوی مطبوعی متصاعد می‌شود که خیلی جالب و جاذب گربه است و گربه‌ها در اطراف گیاه روی زمین می‌غلطند و احساس لذت می‌کنند. ریشه‌های گیاه به‌صورت افشان به ساقه‌های زیرزمینی آن متصل است و به‌هم پیچیده می‌باشد و همین ساقه زیرزمینی و ریشه گیاه است که در طب سنتی به‌عنوان دارو مصرف می‌شود. سنبل‌الطیب وحشی و صحرایی را معمولاً سنبل‌الطیب صغیر گویند، زیرا پس از کاشتن و پرورش دارای ارتفاع بیشتر و ساقه‌های بلندتری می‌شوند ولی خواص طبی ریشه سنبل‌الطیب وحشی بیش از ریشه سنبل‌الطیب پرورشی است، به همین دلیل و به‌علت اینکه سنبل‌الطیب به‌حالت وحشی به‌قدر کافی و زیاد می‌روید، اصولاً پرورش و کاشتن سنبل‌الطیب معمول نیست. برداشت ریشه سنبل‌الطیب غالباً در بهار قبل از رویش ساقه‌ها انجام می‌شود. معمولاً ریشه از گیاهانی که سن آنها بیشتر از 3 سال باشد، برداشت می‌شود. معمولاً ساقه‌های زیرزمینی سنبل‌الطیب که پوشیده از ریشک است، به قطعاتی به طول 5 ـ 2 سانتی‌متر که قطر ساقه زیرزمینی در حدود یک سانتی‌متر است، در بازار عرضه می‌شود. رنگ ریشه سنبل‌الطیب پس از خشک شدن قهوه‌ای تیره است، طعم آن تلخ و خوشبو و معطر می‌باشد. نکته جالب این است که ساقه زیرزمینی و ریشه سنبل‌الطیب که تازه کنده می‌شود، دارای بو و عطر کمی می‌باشد ولی پس از خشک شدن عطر آن خیلی بیشتر می‌شود. از ریشه و ساقه پرزدار سنبل عطری خارج می‌شود. رومیان، یونانیان، عبرانیان و هندیان از عطر آن در مراسم تدفین مرده استفاده می‌کردند.
منابع
- ابوالقاسم ناصری (۱۳۳۰)، دانستن آثار صد گیاه، تهران: بی‌نا، ص. ۱۲۸
