ریاست جمهوری ابوالحسن بنی‌صدر

دولت اول جمهوری اسلامی ایران نخستین دولت در ایران بعد از انقلاب ۱۳۵۷ می‌باشد که با آراء مستقیم مردم ایران انتخاب شده‌است. در پی انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۵۸)، ابوالحسن بنی‌صدر به عنوان نخستین رئیس‌جمهور منتخب ایران انتخاب شد. این دولت در روز دوشنبه ۱۵ بهمن ۱۳۵۸ شروع به کار کرد و در ۳۱ خرداد ۱۳۶۰ توسط مجلس شورای اسلامی منحل شد.[1] از جمله رویدادهای مهم در این دولت می‌توان به شروع جنگ ایران و عراق، رویدادهای ۱۴ اسفند ۱۳۵۹ و تظاهرات ۳۰ خرداد ۱۳۶۰ اشاره کرد.

دولت رجایی
هیئت دولتِ اول
نخست‌وزیر ایران
تاریخ تشکیل۲۰ مرداد ۱۳۵۹
تاریخ انحلال۱۴ مرداد ۱۳۶۰
کسان و سازمان‌ها
رییس دولتمحمدعلی رجایی
پیشینهٔ رییس دولتنماینده مجلس شورای اسلامی (۱۳۵۹)
وزیر آموزش و پرورش (۱۳۵۸–۱۳۵۹)
رییس کشورسید روح‌الله خمینی
شمار وزیران۱۸ وزیر + ۳ وزیر مشاور
وزیران کناررفته
(درگذشت/استعفا/برکناری)		۱
شمار همهٔ وزیران۱۹ + ۳
پیشینه
انتخابات(ها)انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۵۸
انتخابات مجلس ۱۳۵۸–۱۳۵۹
انتخابات خروجیانتخابات ریاست‌جمهوری مرداد ۱۳۶۰
دوره(های) مجلسمجلس اول
پیشینهیئت دولت موقت شورای انقلاب
پسیندولت دوم (باهنر)

اختلاف رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر

در این دولت اختلافات رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر بیشتر از هر دولت دیگری بوده‌است. بعد از انتخاب بنی‌صدر به مقام ریاست‌جمهوری، وی قصد داشت سید احمد خمینی را برای تصدی نخست وزیری معرفی کند، که مخالفت آیت الله خمینی مانع از تحقق این امر شد. پس از آن مجلس شورای اسلامی وقت نیز گزینه‌های بعدی بنی صدر برای سمت نخست‌وزیری، یعنی مصطفی میرسلیم و علی اکبر ولایتی را نپذیرفت و بعد از رایزنی‌ها، زمانی که محمدعلی رجایی برای تصدی پست نخست‌وزیری مطرح شد، اینبار نوبت بنی‌صدر بود که از همکاری با وی امتناع کند.[2] بنی‌صدر تحمیل رجایی از جانب مجلس را نمی‌توانست بپذیرد ولی از آنجا که اختیار قانونی‌ای بیش از این برای رییس جمهور وجود نداشت، در نهایت مجبور شد به انتخاب مجلس وقت تن دهد. رجایی در جلسه انتخاب به عنوان نخست‌وزیر، خود را اینگونه معرفی کرد: «من مقلد امام، فرزند مجلس و برادر رئیس جمهور.»[3] بعد از پذیرش رجایی اختلافات شدت گرفت. از جمله این اختلافات می‌توان به نپذیرفتن وزرای پیشنهادی از جانب بنی‌صدر اشاره کرد؛ محسن نوربخش، علی‌اکبر پرورش و احمد توکلی ۳ گزینهٔ پیشنهادی رجایی بودند که بنی‌صدر آن‌ها را نپذیرفت، ضمن اینکه میرحسین موسوی نیز با پافشاری نمایندگان مجلس به کابینه بنی‌صدر راه یافت. اخلاف دیدگاه لیبرالی بنی‌صدر با دیدگاه اسلامی/انقلابی رجایی موجب شد ۸ وزارتخانهٔ حساس دولت تا ماه‌ها بدون وزیر به فعالیت ادامه دهند.[4]

اولین جلسه رسمی هیئت دولت اول جمهوری اسلامی ایران در ۱۹ شهریور ۱۳۵۹ با حضور ۱۴ وزیر مورد تأیید مجلس برگزار شد. وزیران سایر وزارتخانه‌ها نیز به تدریج تا ۱۴ تیر ۱۳۶۰ انتخاب شدند. در این میان نبود توافق بر سر انتخاب وزیر امور خارجه بیش از فقدان سایر وزیران به جایگاه دولت در عرصه بین‌المللی ضربه زد. به خصوص در موضوع اشغال سفارت آمریکا که نقش مذاکره‌کننده با طرف آمریکایی را می‌بایست وزیر مزبور عهده‌دار می‌شد.[5]

هیئت دولت
مقامنامآغاز تصدیپایان تصدیحزب سیاسیمنبع
دفتر نخست‌وزیری
نخست‌وزیر محمدعلی رجایی۲۰ مرداد ۱۳۵۹۱۴ مرداد ۱۳۶۰جمهوری اسلامی
رئیس دفتر نخست‌وزیر حسن عسگری‌رادشهریور ۱۳۵۹۱۴ مرداد ۱۳۶۰مستقل[6]
سخنگوی دولت بهزاد نبوی۲۶ آذر ۱۳۵۹۱۴ مرداد ۱۳۶۰مجاهدین انقلاب [7]
وزیران
وزیر آموزش و پرورش محمدجواد باهنر۴ آذر ۱۳۵۹۲۶ مرداد ۱۳۶۰جمهوری اسلامی
وزیر ارشاد ملی عباس دوزدوزانی۱۹ شهریور ۱۳۵۹۲۶ مرداد ۱۳۶۰مجاهدین انقلاب
وزیر امور اقتصادی و دارایی حسین نمازی*شهریور ۱۳۵۹۲۰ اسفند ۱۳۵۹جمهوری اسلامی [8]
 حسین نمازی۲۰ اسفند ۱۳۵۹۲۶ مرداد ۱۳۶۰جمهوری اسلامی [9]
وزیر امور خارجه محمدکریم خداپناهی*شهریور ۱۳۵۹۲۰ اسفند ۱۳۵۹مستقل
 محمدعلی رجایی*۲۰ اسفند ۱۳۵۹۱۴ تیر ۱۳۶۰جمهوری اسلامی [9]
 میرحسین موسوی۱۴ تیر ۱۳۶۰۲۶ مرداد ۱۳۶۰جمهوری اسلامی
وزیر بازرگانی محمدصادق اسلامی*شهریور ۱۳۵۹۲۰ اسفند ۱۳۵۹جمهوری اسلامی
 حسین کاظم‌پور اردبیلی۲۰ اسفند ۱۳۵۹۲۶ مرداد ۱۳۶۰جمهوری اسلامی [9]
وزیر بهداری هادی منافی۱۹ شهریور ۱۳۵۹۲۶ مرداد ۱۳۶۰جمهوری اسلامی
وزیر پست، تلگراف و تلفن محمود قندی۱۹ شهریور ۱۳۵۹۷ تیر ۱۳۶۰جمهوری اسلامی
 غلامحسین دلجو*۸ تیر ۱۳۶۰۲۶ مرداد ۱۳۶۰مؤتلفه[10]
وزیر دادگستری ابراهیم احدی۱۴ آبان ۱۳۵۹۱۰ دی ۱۳۵۹مستقل
 سید محمد اصغری۲۵ خرداد ۱۳۶۰۲۶ مرداد ۱۳۶۰جمهوری اسلامی
وزیر دفاع ملی جواد فکوری۱۹ شهریور ۱۳۵۹۲۶ مرداد ۱۳۶۰نظامی
وزیر راه و ترابری موسی کلانتری۱۹ شهریور ۱۳۵۹۷ تیر ۱۳۶۰جمهوری اسلامی
 احمد امری*تیر ۱۳۶۰۲۶ مرداد ۱۳۶۰مستقل
وزیر صنایع و معادن محمدرضا نعمت‌زاده۱۹ شهریور ۱۳۵۹۲۶ مرداد ۱۳۶۰جمهوری اسلامی
وزیر فرهنگ و آموزش عالی حسن عارفی۱۹ شهریور ۱۳۵۹۲۶ مرداد ۱۳۶۰جمهوری اسلامی
وزیر کار و امور اجتماعی غلامعلی معتمدی*شهریور ۱۳۵۹۱۴ آبان ۱۳۵۹مستقل[11]
 محمد میرمحمدصادقی۱۴ آبان ۱۳۵۹۲۶ مرداد ۱۳۶۰مستقل
وزیر کشاورزی و عمران روستایی محمد سلامتی۱۹ شهریور ۱۳۵۹۲۶ مرداد ۱۳۶۰مجاهدین انقلاب
وزیر کشور محمدرضا مهدوی کنی۱۹ شهریور ۱۳۵۹۲۶ مرداد ۱۳۶۰روحانیت مبارز
وزارت مسکن و شهرسازی محمدشهاب گنابادی۱۹ شهریور ۱۳۵۹۲۶ مرداد ۱۳۶۰مجاهدین انقلاب
وزیر نفت محمدجواد تندگویان۳ مهر ۱۳۵۹۹ آبان ۱۳۵۹مستقل
 محسن سادات*۱۰ آبان ۱۳۵۹۲۶ مرداد ۱۳۶۰مستقل[12]
وزیر نیرو حسن عباسپور۱۹ شهریور ۱۳۵۹۷ تیر ۱۳۶۰جمهوری اسلامی
 محمود مقدم*۸ تیر ۱۳۶۰۲۳ مرداد ۱۳۶۰مستقل[10][13]
وزیران مشاور
امور اجرایی بهزاد نبویشهریور ۱۳۵۹۲۶ مرداد ۱۳۶۰مجاهدین انقلاب
رئیس سازمان برنامه و بودجه موسی خیر۳ مهر ۱۳۵۹۲۶ مرداد ۱۳۶۰مستقل
رئیس سازمان بهزیستی محمدعلی فیاض‌بخش۱۹ شهریور ۱۳۵۹۷ تیر ۱۳۶۰جمهوری اسلامی
 سید حسین شهرستانی*۸ تیر ۱۳۶۰۲۶ مرداد ۱۳۶۰مستقل[10]
معاونان نخست‌وزیر
معاون سیاسی محمد هاشمی رفسنجانیشهریور ۱۳۵۹۱۴ مرداد ۱۳۶۰جمهوری اسلامی
معاون اطلاعاتی خسرو تهرانیشهریور ۱۳۵۹۱۴ مرداد ۱۳۶۰مستقل
معاون امور حقوقی و مجلس سید احمد اشرف اسلامی۱۹ فروردین ۱۳۶۰۱۴ مرداد ۱۳۶۰مستقل[14]
معاون امور طرح‌ها و برنامه‌ها عبدالله جاسبی۱۸ آذر ۱۳۵۹۱۴ مرداد ۱۳۶۰جمهوری اسلامی [15]
رئیس بنیاد مستضعفان محمود کریمی نوری۷ مهر ۱۳۵۹۱۴ مرداد ۱۳۶۰مستقل[16]
دبیرکل سازمان امور اداری و استخدامی مصطفی کتیراییشهریور ۱۳۵۹۲۶ فروردین ۱۳۶۰ا. ا. مهندسین [17]
 علی‌اکبر سلیمی جهرمی۲۶ فروردین ۱۳۶۰۷ تیر ۱۳۶۰جمهوری اسلامی [18]
 سید محمدباقر سخایی*۸ تیر ۱۳۶۰۱۴ مرداد ۱۳۶۰جمهوری اسلامی [10]
رئیس سازمان اوقاف حبیب‌الله عسگراولادی۲۰ مرداد ۱۳۵۹۱۷ فروردین ۱۳۶۰مؤتلفه
 محمدرضا اعتمادیان۱۷ فروردین ۱۳۶۰۲۶ مرداد ۱۳۶۰مؤتلفه[19]
رئیس سازمان تربیت بدنی مصطفی داوودیشهریور ۱۳۵۹۱۴ مرداد ۱۳۶۰مستقل[20]
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست تقی ابتکار۲۰ مرداد ۱۳۵۹اسفند ۱۳۵۹مستقل
 رضاحسین میرزاطاهریاسفند ۱۳۵۹۱۴ مرداد ۱۳۶۰جمهوری اسلامی

جستارهای وابسته

منابع
  1. وزرای کابینهٔ بنی‌صدر چه کسانی بودند؟ باشگاه خبرنگاران جوان
  2. مسعود رضایی: بنی‌صدر مجلس را تابع خودش می‌خواست روزنامه جام جم
  3. انتخاب رجایی به عنوان نخست‌وزیر جمهوری اسلامی ایران بایگانی‌شده در ۲ نوامبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine مرکز اسناد انقلاب اسلامی
  4. عاقبت اختلاف نظرهای رجایی و بنی‌صدر چه شد؟ خبرآنلاین
  5. کابینه ی اولین نخست وزیر جمهوری اسلامی ایران بایگانی‌شده در ۳ نوامبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
  6. «نامه رئیس دفتر شهید رجایی به موسوی». پایگاه خبری تحلیلی فردا. ۱۰ خرداد ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۷.
  7. «انتخاب وزیر امور خارجه باز هم به تعویق افتاد». روزنامه جمهوری اسلامی. تهران: مؤسسه فرهنگی و مطبوعاتی روزنامه جمهوری اسلامی: ص ۱۰. ۲۶ آذر ۱۳۵۹. دریافت‌شده در ۱۱ اردیبهشت ۱۳۹۸.
  8. «کارنامه ناظران نظام پولی و اعتباری». ایرنا. ۱۰ شهریور ۱۳۹۷. ۸۳۰۱۸۹۰۲.
  9. «مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی دوره ۱ جلسه ۱۲۳». کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۵.
  10. «سرپرستان جدید ۵ وزارت‌خانه معرفی شدند». روزنامه کیهان. تهران: مؤسسه کیهان: ص ۲. ۹ تیر ۱۳۶۰. دریافت‌شده در ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۷.
  11. جاسبی، منصوره (۶ تیر ۱۳۹۷). «شهید معتمدی؛ شخصیتی دیگر که بنی‌صدر وزارتش را نپذیرفت». پایگاه خبری جماران. ۹۴۹۴۵۵.
  12. «باید با جنوب هماهنگ بود». میز نفت. ۲۷ دی ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۷.
  13. «وزرای نیرو». وزارت نیرو. آبان ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ آوریل ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۳ تیر ۱۳۹۷.
  14. «معاون نخست‌وزیر در امور حقوقی و امور مجلس تعیین شد». روزنامه اطلاعات. تهران: مؤسسه اطلاعات: ص ۲. ۱۹ فروردین ۱۳۶۰. دریافت‌شده در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۷.
  15. «جاسبی معاون نخست‌وزیر در امور طرح‌ها و برنامه‌ها شد». روزنامه اطلاعات. تهران: مؤسسه اطلاعات: ص ۱۱. ۱۸ آذر ۱۳۵۹. دریافت‌شده در ۱۰ تیر ۱۳۹۷.
  16. «انتصاب سرپرست جدید بنیاد مستضعفان». روزنامه اطلاعات. تهران: مؤسسه اطلاعات: ص ۲. ۷ مهر ۱۳۵۹. دریافت‌شده در ۱۰ تیر ۱۳۹۷.
  17. «استعفایی که رئیس‌جمهور نپذیرفت». روزنامه اطلاعات. تهران: مؤسسه اطلاعات: ص ۱۳. ۲۵ شهریور ۱۳۵۹. دریافت‌شده در ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۷.
  18. «یادی از شهید علی‌اکبر سلیمی جهرمی از شهدای ۷ تیر». سازمان اداری و استخدامی کشور. ۲۲ اسفند ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ مه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۷.
  19. «سرپرست سازمان اوقاف استعفا داد». روزنامه اطلاعات. تهران: مؤسسه اطلاعات: ص ۴. ۱۷ فروردین ۱۳۶۰. دریافت‌شده در ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۷.
  20. رستم‌پور، مهدی (۸ مرداد ۱۳۹۴). «مجری پاکسازی سازمان ورزش در سال‌های پس از انقلاب درگذشت». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ مه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۰ تیر ۱۳۹۷.

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.