ریاست جمهوری محمدعلی رجایی

ریاست‌جمهوری محمدعلی رجایی یا دولت دوم جمهوری اسلامی ایران با تنفیذ حکم او در ۱۱ مرداد ۱۳۶۰ آغاز شد و با ترور او در انفجار تروریستی دفتر نخست‌وزیری در ۸ شهریور ۱۳۶۰ به پایان رسید.[1] مدت ۲۸ روزه ریاست‌جمهوری رجایی، کوتاه‌ترین دوره ریاست‌جمهوری در تاریخ ایران است.[2]

دولت باهنر
هیئت دولتِ دوم
نخست‌وزیر ایران
اعضای دولت دوم جمهوری اسلامی
تاریخ تشکیل۱۴ مرداد ۱۳۶۰
تاریخ انحلال۱۱ شهریور ۱۳۶۰
کسان و سازمان‌ها
رییس دولتمحمدجواد باهنر
پیشینهٔ رییس دولتوزیر آموزش و پرورش (۱۳۵۹–۱۳۶۰)
نماینده مجلس شورای اسلامی (۱۳۵۹)
نماینده مجلس خبرگان قانون اساسی (۱۳۵۸)
رییس کشورسید روح‌الله خمینی
شمار وزیران۱۸ وزیر + ۴ وزیر مشاور
پیشینه
انتخابات(ها)انتخابات ریاست‌جمهوری مرداد ۱۳۶۰
انتخابات مجلس ۵۹-۱۳۵۸
انتخابات خروجیانتخابات ریاست‌جمهوری مهر ۱۳۶۰
دوره(های) مجلسمجلس اول
پیشیندولت اول (رجایی)
پسیندولت موقت (مهدوی کنی)
ریاست‌جمهوری محمدعلی رجایی
۱۱ مرداد ۱۳۶۰ – ۸ شهریور ۱۳۶۰
رئیس‌جمهورمحمدعلی رجایی
کابینهدولت
حزبانجمن اسلامی معلمان ایران
انتخاباتمرداد ۱۳۶۰
→ بنی‌صدر • خامنه‌ای ←
اعتبارنامه ریاست‌جمهوری محمدعلی رجایی صادرشده توسط شورای نگهبان قانون اساسی

این دولت به ریاست‌جمهوری محمدعلی رجایی و نخست‌وزیری محمدجواد باهنر تنها در یک دوره کوتاه مدت ۲۸ روزه دوام داشت. بعد از برکناری ابوالحسن بنی صدر و برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (مرداد ۱۳۶۰) در ۲ مرداد ۱۳۶۰ و پیروزی محمد علی رجایی در انتخابات، رجایی از روز ۱۲ مرداد وارد نهاد ریاست جمهوری شد و باهنر را به عنوان نخست وزیر خود به مجلس شورای اسلامی معرفی کرد. اما در روز ۸ شهریور ۱۳۶۰ در پی انفجار در دفتر نخست‌وزیری جمهوری اسلامی ایران که توسط عوامل سازمان مجاهدین خلق انجام‌شده بود، رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر و برخی دیگر از مقامات دولتی و نظامی وقت ایران کشته شدند و دولت از رسمیت افتاد. چند روز بعد دولت موقت محمدرضا مهدوی کنی قوه مجریه را به عهده گرفت و تا ۷ آبان ۱۳۶۰ که دولت سوم جمهوری اسلامی ایران زمام امور را در دست گرفت، به فعالیت خود ادامه داد.[3]

انتخابات
نوشتار اصلی: انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (مرداد ۱۳۶۰)

من معتقدم که این‌گونه تبلیغاتی که برای کاندیداها می‌شود، تبلیغات ناشی از نظام سرمایه‌داری است.[4]

پوستر چاپ جهاد دانشگاهی استان آذربایجان غربی و انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه ارومیه. «کاندید ما: رجائی حزب‌الله»

رجایی در دومین انتخابات ریاست‌جمهوری ایران با عباس شیبانی، سید علی‌اکبر پرورش و حبیب‌الله عسکراولادی رقابت می‌کرد.[5] این انتخابات در شرایطی برگزار می‌شد که جنگ ایران و عراق در جریان بود و رئیس‌جمهور معزول قبلی (ابوالحسن بنی‌صدر) هنوز در کشور بود.[5]

او با تبلیغات مرسوم برای ریاست جمهوری موافق نبود و آرزو داشت که تبلیغات انتخاباتی مردمی باشد.[4] سرانجام رجایی موفق شد با فاصله بسیار زیادی از دیگر نامزدها و با بیش از ۱۳ میلیون رأی از ۱۴٫۷ میلیون رأی به پیروزی برسد.[5]

حامیان

تنفیذ
رجایی در مراسم تنفیذ خود حکم ریاست جمهوری را از آیت‌الله خمینی دریافت می‌کند.

رجایی در ۱۱ مرداد ۱۳۶۰ که با عید فطر مصادف بود، در حسینیه جماران حکم خود را از رهبر انقلاب آیت‌الله خمینی دریافت کرد و به این ترتیب با تنفیذ حکم ریاست جمهوری رسماً به عنوان رئیس‌جمهور ایران منصوب شد.[6]

در حکم وی به «حفظ مسئولیتی که ملت بر عهدۀ او گذاشته»، «وفاداری به پیمانش با خدا»، «توجه به فرمان خدا مبنی بر رحمت میان مؤمنان و شدت در مقابل کفار»، «نهراسیدن از ملامت بدخواهان در عمق به حق»، «طرف حق را گرفتن در نظارت بر قوای ثلاثه» و «خدمت به خلق خصوصاً توده‌های مستضعف» اشاره و تأکید شده‌است.[7]

پس از تنفیذ حکم، رجایی به سخنرانی پرداخت و به دیدگاه‌های خود اشاره کرد. او تأکید کرد که «در پاسخ به رأی قاطع و اعتماد بالای مردم که در واقع رأی به اسلام است، در جهت جامه عمل پوشاندن به خواست‌های اسلامی و انقلابی مردم و ایجاد یک جامعه اسلامی، تمام تلاش خود را به‌کار خواهد گرفت».[8] رجایی همچنین قول داد که نخست‌وزیر را از بین «مطمئن‌ترین و باسابقه‌ترین عناصر انقلابی» برگزیند.[9]

تحلیف
تحلیف محمدعلی رجایی در مجلس شورای اسلامی

مراسم تحلیف رجایی یک روز پس از تفیذ او یعنی در تاریخ ۱۲ مرداد ۱۳۶۰ و در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی انجام شد.[10]

همزمان با مراسم تحلیف او، تحلیف تعدادی از نمایندگان جدید مجلس نیز انجام شد. از آنجا که با توجه به شرایط کشور فرصت زیادی برای تشریفات نبوده‌است، پس از یک تنفس ۱۵ دقیقه‌ای و تبریک عید فطر توسط رئیس مجلس شورای اسلامی اکبر هاشمی رفسنجانی، مراسم در ساعت ۱۱:۲۵ آغاز می‌شود و محمدعلی رجایی سوگندنامه را می‌خواند.[11]

پس از پایان سوگند، عبدالکریم موسوی اردبیلی به سخنرانی می‌پردازد و می‌گوید: «ما فکر می‌کردیم اگر روزی برسیم به جایی که اختلاف فکری و خطی در بین ما نباشد، مشکلات زیادی نخواهیم داشت الحمدالله امروز به آنجا رسیده‌ایم.» پس از پایان صحبت‌های موسوی اردبیلی مجلس به روال عادی خود بازمی‌گردد.[12]

اقدامات

تشکیل دولت

نخستین کار رجایی پس از آغاز ریاست‌جمهوری، معرفی محمدجواد باهنر به عنوان‌ نخست‌وزیر به مجلس شورای اسلامی بود که در ۱۲ مرداد انجام شد.[13] باهنر ۲ روز بعد یعنی ۱۴ مرداد از مجلس رأی اعتماد گرفت.[14] با معرفی وزیران و رأی اعتماد مجلس به آن‌ها در ۲۶ مرداد، دولت دوم تشکیل شد.[15]

هیئت دولت
مقامنامآغاز تصدیپایان تصدیحزب سیاسیمنبع
دفتر نخست‌وزیری
نخست‌وزیر محمدجواد باهنر۱۴ مرداد ۱۳۶۰۸ شهریور ۱۳۶۰جمهوری اسلامی
رئیس دفتر نخست‌وزیر بنی‌هاشمیمرداد ۱۳۶۰۱۱ شهریور ۱۳۶۰مستقل
سخنگوی دولت بهزاد نبوی۱۴ مرداد ۱۳۶۰۱۱ شهریور ۱۳۶۰مجاهدین انقلاب
وزیران
وزیر آموزش و پرورش سید علی‌اکبر پرورش۲۶ مرداد ۱۳۶۰۱۲ شهریور ۱۳۶۰جمهوری اسلامی
وزیر ارشاد ملی عبدالمجید معادیخواه۲۶ مرداد ۱۳۶۰۱۲ شهریور ۱۳۶۰جمهوری اسلامی
وزیر امور اقتصادی و دارایی حسین نمازی۲۶ مرداد ۱۳۶۰۱۲ شهریور ۱۳۶۰جمهوری اسلامی
وزیر امور خارجه میرحسین موسوی۲۶ مرداد ۱۳۶۰۱۲ شهریور ۱۳۶۰جمهوری اسلامی
وزیر بازرگانی حبیب‌الله عسگراولادی۲۶ مرداد ۱۳۶۰۱۲ شهریور ۱۳۶۰جمهوری اسلامی
وزیر بهداری هادی منافی۲۶ مرداد ۱۳۶۰۱۲ شهریور ۱۳۶۰جمهوری اسلامی
وزیر پست، تلگراف و تلفن سید مرتضی نبوی۲۶ مرداد ۱۳۶۰۱۲ شهریور ۱۳۶۰جمهوری اسلامی
وزیر دادگستری سید محمد اصغری۲۶ مرداد ۱۳۶۰۱۲ شهریور ۱۳۶۰جمهوری اسلامی
وزیر دفاع ملی موسی نامجو۲۶ مرداد ۱۳۶۰۱۲ شهریور ۱۳۶۰نظامی
وزیر راه و ترابری احمد امری*۱۴ مرداد ۱۳۶۰۱۲ شهریور ۱۳۶۰مستقل
وزیر صنایع و معادن سید مصطفی هاشمی‌طبا۲۶ مرداد ۱۳۶۰۱۲ شهریور ۱۳۶۰مستقل
وزیر فرهنگ و آموزش عالی محمدعلی نجفی۲۶ مرداد ۱۳۶۰۱۲ شهریور ۱۳۶۰جمهوری اسلامی
وزیر کار و امور اجتماعی محمد میرمحمدصادقی۲۶ مرداد ۱۳۶۰۱۲ شهریور ۱۳۶۰مستقل
وزیر کشاورزی و عمران روستایی محمد سلامتی۲۶ مرداد ۱۳۶۰۱۲ شهریور ۱۳۶۰مجاهدین انقلاب
وزیر کشور محمدرضا مهدوی کنی۲۶ مرداد ۱۳۶۰۱۲ شهریور ۱۳۶۰روحانیت مبارز
وزارت مسکن و شهرسازی محمدشهاب گنابادی۲۶ مرداد ۱۳۶۰۱۲ شهریور ۱۳۶۰مجاهدین انقلاب
وزیر نفت سید محمد غرضی۲۶ مرداد ۱۳۶۰۱۲ شهریور ۱۳۶۰مستقل
وزیر نیرو منصور شهیدی*۲۳ مرداد ۱۳۶۰۲۶ مرداد ۱۳۶۰مستقل
 حسن غفوری‌فرد۲۶ مرداد ۱۳۶۰۱۲ شهریور ۱۳۶۰جمهوری اسلامی
وزیران مشاور
امور اجرایی بهزاد نبوی۲۶ مرداد ۱۳۶۰۱۲ شهریور ۱۳۶۰مجاهدین انقلاب
رئیس سازمان برنامه و بودجه محمدتقی بانکی۲۶ مرداد ۱۳۶۰۱۲ شهریور ۱۳۶۰جمهوری اسلامی
رئیس سازمان بهزیستی محمود روحانی۲۶ مرداد ۱۳۶۰۱۲ شهریور ۱۳۶۰جمهوری اسلامی
سرپرست صنایع فولاد حسین موسویانی۲۶ مرداد ۱۳۶۰۱۲ شهریور ۱۳۶۰جمهوری اسلامی
معاونان نخست‌وزیر
معاون اطلاعاتی خسرو تهرانی۱۴ مرداد ۱۳۶۰۱۱ شهریور ۱۳۶۰مستقل
معاون امور حقوقی و مجلس سید احمد اشرف اسلامی۱۴ مرداد ۱۳۶۰۱۱ شهریور ۱۳۶۰مستقل
رئیس بنیاد مستضعفان محمود کریمی نوری۱۴ مرداد ۱۳۶۰۱۱ شهریور ۱۳۶۰مستقل
دبیرکل سازمان امور اداری و استخدامی سید محمدباقر سخایی*۱۴ مرداد ۱۳۶۰۲۹ مرداد ۱۳۶۰جمهوری اسلامی
 عبدالله جاسبی۲۹ مرداد ۱۳۶۰۱۱ شهریور ۱۳۶۰جمهوری اسلامی
رئیس سازمان اوقاف محمدرضا اعتمادیان۱۴ مرداد ۱۳۶۰۱۱ شهریور ۱۳۶۰مؤتلفه[16]
رئیس سازمان تربیت بدنی مصطفی داوودی۱۴ مرداد ۱۳۶۰۱۱ شهریور ۱۳۶۰مستقل
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست رضاحسین میرزاطاهری۱۴ مرداد ۱۳۶۰۱۱ شهریور ۱۳۶۰جمهوری اسلامی

جستارهای وابسته

یادکرد منابع
  1. راعی گلوجه، «شهید رجایی از ریاست‌جمهوری تا شهادت».
  2. راعی گلوجه، «شهید رجایی از ریاست‌جمهوری تا شهادت».
  3. رأی اعتماد مجلسی‌ها به ده کابینه پیشین تابناک
  4. «برگزاری دومین دوره انتخابات ریاست جمهوری و انتخاب محمدعلی رجایی»، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  5. «نگاهی به انتخابات ریاست جمهوری در ایران»، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
  6. راعی گلوجه، «شهید رجایی از ریاست‌جمهوری تا شهادت».
  7. «تنفیذ حکم ریاست جمهوری آقای محمدعلی رجایی»، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  8. راعی گلوجه، «شهید رجایی از ریاست‌جمهوری تا شهادت».
  9. راعی گلوجه، «شهید رجایی از ریاست‌جمهوری تا شهادت».
  10. راعی گلوجه، «شهید رجایی از ریاست‌جمهوری تا شهادت».
  11. جزینی، «یک جمهور و چند تحلیف: نگاهی به مراسم تحلیف رؤسای جمهوری در ایران»، روزنامه شرق.
  12. جزینی، «یک جمهور و چند تحلیف: نگاهی به مراسم تحلیف رؤسای جمهوری در ایران»، روزنامه شرق.
  13. راعی گلوجه، «شهید رجایی از ریاست‌جمهوری تا شهادت».
  14. راعی گلوجه، «شهید رجایی از ریاست‌جمهوری تا شهادت».
  15. راعی گلوجه، «شهید رجایی از ریاست‌جمهوری تا شهادت».
  16. عزیزی، محمود (۲ فروردین ۱۳۹۲). «خاتمی می‌گفت رهبری را واجب الاطاعه می​دانم/ بهزاد نبوی در حادثه ۸ شهریور با منافقین نبود». خبر آنلاین. دریافت‌شده در ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۷. کاراکتر zero width space character در |عنوان= در موقعیت 38 (کمک)

منابع
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.