سد شهید رجایی
سد شهید رجایی که از آن با عنوان سد سرمه تنگه نیز یاد می‌شود در ۴۵ کیلومتری جنوب غربی ساری واقع در بخش دودانگه و در نزدیکی روستای افراچال می‌باشد. مطالعات ساخت این سد که در سال ۱۳۳۶ شروع شد با شروع عملیات اجرایی آن در شهریور سال ۱۳۷۰ ادامه پیدا کرده و در سال ۱۳۷۵ نیز به پایان رسید.[1][2][3]
| سد شهید رجایی | |
|---|---|
.jpg.webp) سد شهید رجایی (سلیمان تنگه) | |
  موقعیت سد شهید رجایی در ایران | |
| نام رسمی | سد شهید رجایی |
| کشور |  ایران |
| محل | ۴۵ کیلومتری جنوب غربی ساری |
| مختصات | ۳۶٫۲۵۳۳۳°شمالی ۵۳٫۲۲۷۷۸°شرقی |
| آغاز ساخت | ۱۳۷۰ هجری خورشیدی |
| گشایش | ۱۳۷۵ هجری خورشیدی |
| سد و سرریزها | |
| گونه سد | بتنی دو قوسی با سرریز آزاد |
| بر روی رود | تجن (دودانگه) |
| ارتفاع از پی | ۱۳۸ متر |
| طول تاج | ۴۲۷ متر |
| عرض تاج | ۷ متر |
| عرض در پی | ۲۷ متر |
| مخزن | |
| حجم کل مخزن | ۱۶۰ میلیون مترمکعب |
| مساحت مخزن | ۵۲۰ هکتار |
| درازای مخزن | ۸۵۰۰ متر |
| سد پایین‌دست و سرریزها | |
| گونه سد | بتنی دو قوسی با سرریز آزاد |
| [1][2] | |
نیروگاه متوسطی که در محل سد شهید رجایی احداث شده‌است و آب مورد نیاز آن از این سد تأمین می‌شود نیز با نام شهید رجایی خوانده می‌شود. این نیروگاه مخزنی-روزمینی که در تیرماه سال ۱۳۸۸ وارد مدار شده با ظرفیت ۱۳/۵ مگاوات می‌تواند سالیانه ۳۱ میلیون کیلووات ساعت انرژی تولید کند.[4]
هدف‌های ساخت سد
کاربری اصلی این سد تأمین آب کشاورزی زمینهای اطراف و تأمین آب آشامیدنی است. علاوه بر آن نیروگاهی هم برای تولید برق در سد تعبیه شده‌است. کاربری شاخص دیگه اون هم به عنوان یکی از جاذبه‌های تفریحی و اقامتی منطقه است. به طور کلی کاربری‌های این سد به شرح ذیل است:
- تأمین آب کشاورزی اراضی دشت تجن
- تأمین محل تفرج منطقه‌ای
- کنترل طغیان و جلوگیری از خسارات ناشی از سیل
- تأمین آب آشامیدنی ساکنین محدوده طرح
- تولید برق[2]
امکانات گردشگری
این سد در سال ۱۳۷۹ برای بازدید مسافرین و گردشگران آماده شد، محیط اطراف و رودخانه آن به منظور گردش و اقامت مخصوصاً برای افراد تور بسیار مناسب است، از جمله امکانات گردشگری در این محیط می‌توان به اقامت شبانه در کنار رودخانه تجن و در دهکده آرامش، قایقرانی، اسکی روی آب، اتوبوس دریایی، پدال‌رو در اسکله شیرین رود، بازدید از تاج سد با گرفتن بلیط در روزها و نیز ماهیگیری نام برد.
وجود ویلاهای دو خوابه، چهار خوابه، اردویی، سالن‌های اجتماعات سر پوشیده و روباز، رستوران‌ها و سالن‌های غذا خوری به سبک‌های مختلف، زمین ورزش و پارک بازی، پیست تپه پیمایی و جنگل نوردی، آلاچیق از دیگر امکانات و پتانسیل‌هایی است که این مجتمع تفریحی، سیاحتی برای استفاده گردشگران تدارک دیده‌است.[1][3][5]
مشخصات نیروگاه
| نوع | مخزنی روزمینی |
| دبی هر واحد | ۵/۵ متر مکعب بر ثانیه |
| هد | ۹۱ متر |
| ساختمان | ۲ طبقه اسکلت بتنی ۱ طبقه اسکلت فلزی ابعاد ۱۸×۱۶/۸×۲۵/۱ متر |
| ظرفیت نصب | ۱۳/۵ مگاوات |
| نوع شبکه | سراسری |
| نوع توربین | فرانسیس عمودی |
| تعداد واحد | ۳ |
| ولتاژ ژنراتور | ۶/۳ به ۶۳ کیلوولت |
| قدرت ژنراتور | ۵/۲ مگاولت آمپر |
| فرکانس | ۵۰ هرتز |
| دور ژنراتور | ۷۵۰ دور در دقیقه |
| پانویس[4] | |
|---|---|
نگارخانه
رودخانه پشت سد رجایی ۱
رودخانه پشت سد رجایی ۲
رودخانه پشت سد رجایی و تاج سد
پایین تاج سد رجایی ۱
پایین تاج سد رجایی ۲
جلوی پایین سد رجایی
یک بخش از جاده منتهی به سد رجایی
تابلوی اطلاعات سد رجایی
سد رجایی در حال احداث
تاج و بدنه سد رجایی
جستارهای وابسته
منابع
- سد سرمه تنگه (شهید رجایی)
- تصویر تابلوی اطلاعات سد رجایی
- توصیف سد در نوشتار ساری
- کتابچه معرفی طرح‌های شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران. تهران: روابط عمومی شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران. ۱۳۹۱.
- سرزمینی با ۱۲هزار سال پیشینه
