پراو

کوهستان پرآو (به کردی: په‌ڕاو به معنای پرآب) رشته کوهی امتداد یافته از شمال غرب تا شمال‌شرق شهر کرمانشاه،[1] باطول تقریبی ۸۰ کیلومتر و وسعت تقریبی حدود ۹۸۰ کیلومتر مربع بخشی از رشته کوه زاگرس در غرب ایران می‌باشد.[2] رشته کوه پراو از سمت شمال غربی به رشته کوه شاهو متصل است و از سمت جنوب شرقی، رودخانه معروف گاماسیاب آن را از رشته کوه هرسین جدا می‌کند و دهستانهای پای روند و میان دربند در جنوب غربی و دهستان‌های دینور و بیلوار در شمال شرقی این کوهستان واقع شده‌اند.[1] قله پرآو با ارتفاع ۳۴۰۵ متر از سطح دریا بلندترین قله این کوهستان (و بلند ترین قله استان کرمانشاه [3]) و یکی از ۱۵۱۵ قله بسیار برجسته جهان به‌شمار می‌رود[4] که در شمال شرقی شهر کرمانشاه واقع شده‌است.[5] کوه‌های این منطقه دارای یکی از عمیق‌ترین لایه‌های لایم استون کره زمین است.[6] و همچنین بعلت فشارهای ناشی از کوه‌زایی آلپی شکاف‌های بسیاری پیدا کرده‌است[7] به همین علت عمیق‌ترین غارهای ایران مانند غارهای پراو، جوجار، قیژلان و چاه غار قلا در این کوهستان قرار دارند.[8][9]

پراو
مرتفع‌ترین نقطه
ارتفاعبلندترین قله ۳۴۰۵ متر
نامگذاری
ترجمهکنار آب بخاطر نزدیکی به رودهایی که در کنار کوه هستند( پر یعنی کنار) (زبان کردی)
تلفظپه‌ڕاو
Paraw
جغرافیا
رشته‌کوهرشته کوه زاگرس
زمین‌شناسی
گونهکوههای چین دار(آهکی)
آخرین فورانغیر آتشفشانی
بالا رفتن
نخستین صعودنامشخص
راحت‌ترین مسیردر اکثر قله های کوهستان پراو ساده ترین راه جبهه جنوبی است

خط الراس اصلی پراو که قله قته چرمی در مرکز قرار دارد و شهرکرمانشاه

خط الراس اصلی و مرتفع این کوهستان دارای قلل متعددی است که اکثراً ارتفاعی بالاتر از ۳۰۰۰ متر دارند جهت خط الراس اصلی از غرب به شرق امتداد یافته‌است و به ترتیب شامل قلل:خرامان، قته چرمی، پرآو، نماز گاه، شاودالان، سه کل، زنهان، بیستون، بان برزه و … می‌باشد، عبور از خط الراس‌های پرآو عمدتاً در بسیاری از مکانها حالت فنی دارند و عبور از بعضی از قسمت‌های آن‌ احتیاج به طناب و ابزارگذاری دارد به‌خصوص در قلل خرامان، قته چرمی، سه کل و بیستون.[10] در بخش غربی این رشته کوه قله‌هایی با ارتفاع نزدیک به ۳۰۰۰ متر مانند: میرزایی، رویین ،یافته ،نرامان ،هزاره، عالیور، بلوچ، آژوان و ... قرار دارند.[1][11].

کوه فرخشاد در شمال کرمانشاه

از قلل زیر ۳هزار متر در کوهستان پراو قله های فرخشاد (به ارتفاع ۲۴۴۵متر)، زرده بلین و دوشاخ (دوکل) به دلیل واقع شدن در شمال شهر کرمانشاه مورد استقبال علاقه‌مندان به کوهنوردی میباشد.[12]

دیواره بیستون اورست صخره‌های جهان

دیواره بیستون عظیم‌ترین صخرهٔ آهکی جهان است[13] که در کوهستان پرآو (کوه بیستون) واقع گردیده‌است و با ارتفاع ۱۲۰۰ متر و وسعت بیش از ۵۰۰۰ متر مربع، در میان فنی‌ترین دیواره‌های سنگ‌نوردی جهان جای داشته و به اورست صخره‌های جهان مشهور بوده[14] و مرتفع‌ترین دیواره ایران و پنجمین دیواره مرتفع دنیاست[15][16] از سال ۲۰۱۰ میلادی فستیوال جهانی سنگ‌نوردی بیستون در این کوه برگزار می‌گردد[17][18][19] همچنین "کتیبه بیستون"که از آثار ثبت شده میراث جهانی یونسکو است، بعنوان بزرگترین سنگ‌نبشتهٔ جهان و نخستین متن شناخته شدهٔ ایرانی در دامنه‌های جنوبی این کوهستان قرار دارد.

دیواره ی بیستون عظیم ترین صخره ی لایم استون جهان

غار پرآو اورست غارهای عمودی جهان

غار پرآو یکی از غارهای عمودی برتر جهان بوده و یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد آن وجود دهانه غار در ارتفاع ۳۰۵۰ متری از سطح دریا است که این بالاترین سطح در بین تمام غارهای عمودی دنیا می‌باشد، از این رو به اورست غارهای عمودی(عمیق) جهان مشهور است.[20][21] این غار با درجه سختی پیمایش D5 از دشوارترین غارهای جهان از نظر غارنوردی به‌شمار می‌رود. برخی محققان این غار را دشوارترین غار جهان به لحاظ پیمایش ذکر نموده‌اند[22] در سال ۱۳۸۸ غار پراو توسط سازمان حفاظت محیط زیست ایران به عنوان اثر طبیعی - ملی به ثبت رسید.[21] اولین بنیاد غارنوردان کشور انگلستان بنیاد بین‌المللی پرآو نام دارد که در سال ۱۹۷۴ توسط "David Judson" پس از بازگشت از اکتشاف پرآو نامگذاری گردیده‌است همچنین، کتابی نیز با عنوان غار پرآو Ghar Parau توسط وی در خصوص غار پرآو در سال ۱۹۷۲ در کشور بریتانیا به چاپ رسیده‌است[23][24] تاکنون چندین نفر در این غار جان خود را از دست داده‌اند از این رو لقب غار قاتل به آن داده شده‌است[25]

جوجار،دومین غار عمیق‌ آسیا

غار جوجار دومین غار عمیق آسیا (پس از غار boy-bulok ازبکستان)[26] به شمار رفته که در کوهستان پرآو در ضلع شرقی قله پراو و ضلع شمالی قله شاودالان قرار دارد که در شهریور ۹۴ به عنوان عمیق‌ترین غار ایران شناخته شده‌است،[27] به این ترتیب رکورد عمیق‌ترین غار ایران که در اختیار غار پراو بود پس از حدود نیم قرن شکسته شد[28] یک اکسپدیشن بین‌المللی در مرداد ۹۵ جهت ادامه اکتشاف و ادامه پیمایش در عمق بیش از ۸۰۶ متری غار آغاز گردید[29] در سوم شهریور ۹۵ اعلام گردید که کاشفان این غار موفق گردیده‌اند به اعماق بیش از ۱۰۰۰ متری جوجار دسترسی یابند به این ترتیب ایران به عنوان ۲۱ امین کشور جهان که دارای غاری با عمق بیش از۱۰۰۰ متر است معرفی گردید[30] در آخرین اکسپدیشن بین‌المللی در شهریور ماه ۱۳۹۷ که با حضور ۳۷ نفر از استان‌های مختلف و دو غارنورد از کشورهای ترکیه و لهستان برگزار شد با پشتیبانی یک تیم، غواصی در سیفون انتهایی غار صورت پذیرفت. بعد از دو نوبت غواصی و بررسی این سیفون، مشخص گردید که این سیفون، علاوه بر اینکه فاقد دید زیر آب است، عمق و طول زیادی داشته و برای گذر از آن نیاز به تجهیزات، نفرات و برنامه‌ریزی‌های بیشتری است. با توجه به خطرات بسیار غواصی در غار، سرپرست برنامه تصمیم‌گرفت که انجام عملیات غواصی بیشتر در انتهای این غار را به آینده غارنوردی کشور واگذار نماید. در نهایت و پس از غواصی انجام شده، ضمن افزایش ۶ متر طول و ۴ متر عمق، غار جوجار، با عمق مکشوف ۱۳۲۰ متر به عنوان عمیق‌ترین غار ایران و در رتبه ۳۳ عمیق‌ترین غارهای جهان قرار گرفت.[31][32]

قلا،دومین چاه غار عمیق جهان

غار قلا در انتهای فلات کوهستان پرآو و در ارتفاع ۲۸۰۰ متری از سطح دریا قرار گرفته‌است،

دهانه چاه غار قلا

در آخرین روز تابستان ۱۳۹۵ و پس از چند برنامه اکتشافی، و با حدود ۷۰۰متر طناب ریزی توسط تیم غارنوردی سورنا به سرپرستی یوسف سورنی نیا، عمق نهایی این چاه غار ۵۶۲ متر اعلام و بدین ترتیب غار قلا دومین چاه غار عمیق جهان به‌شمار می‌رود[33][34][35]

مقایسه ارتفاع چاه غار قلا و برج ایفل

قیژلان، دومین غار ژرف ایران

در سال ۱۳۹۷ با پیمایش جدید هیئت غارنوردی متشکل از تیم غار نوردی سورنا از ایران، تیم‌هایی از لهستان، ایتالیا، ارمنستان و فرانسه، سومین غار عمیق ایران شناسایی و به این ترتیب رتبه‌بندی این دسته از غارها تغییر کرد. غار قیژلان در فلات پراو تا عمق ۷۰۰ متری اکتشاف و بدین ترتیب عنوان سومین سوپر غار عمیق ایران پس از غارهای جوجار و پرآو را بدست آورد .در ادامه کاوش ها در این غار توسط تیمی به سرپرستی یوسف سورنی نیا در تابستان 1398 که متشکل از چند غارنورد ایتالیایی و ایرانی بودند به ژرفای 765 متری دست یافتند و قیژه لان بعنوان دومین غار ژرف ایران معرفی گردید . [36]

پناهگاه‌های کوهستان پرآو

در کوهستان پرآو تاکنون دو جان‌پناه و یک پناهگاه ساخته شده‌است.[37] پناهگاه بزرگ پرآو که در میدان پرآو و در سال 1359 تا 1360 شمسی توسط کمیته پناهگاه‌های هیئت کوهنوردی استان کرمانشاه ساخته و توسعه داده شده‌است. این پناهگاه در حال حاضر با مساحتی حدود 140 متر مربع و ظرفیت خواب حدود 30 تا حداکثر 40 نفر در ارتفاع حدود ۳۱۰۰ متری و درضلع شمال شرقی و در فاصله 450 متری دهانه ورودی غار عمیق پرآو است. جان‌پناه غار یک شبِ، جان‌پناه دیگری در جبهه جنوبی قله پرآو است که در سال ۱۳۵۹ در مسیر صعود قله پرآو و در ارتفاع ۲۷۲۰ متری ساخته شده‌است. مساحت آن حدود نه متر مربع و ظرفیتش حدود هشت نفر برای خواب است. جان‌پناه فلزی گردنه شنل هم در سال ۱۳۶۲ توسط فدراسیون کوهنوردی در مسیر صعود به قله شاودالان و بر روی گردنه ۲۷۰۰ متری شنل به مساحت حدود 8 متر و ظرفیت 7 نفر ساخته شده‌است.

سراب‌ها و چشمه‌های پرآو

۱-سراب بیستون: این سراب در سی کیلومتری شمال شرقی شهر کرمانشاه و در دامنه کوه بیستون قرار دارد. وجود طبیعت زیبا، درختان چنار سر به فلک کشیده و آثار تاریخی منحصر به فرد در پیرامون سراب آن را به یکی از پرجاذبه‌ترین و زیباترین سراب‌های ایران مبدل کرده‌است.[38]

۲-سراب برناج: سراب برناج در دامنه کوه بیستون در دامنه رشته کوه‌های پرآو و منطقه حفاظت شده بیستون قرار دارد. سراب «برناج» به عنوان یکی از هفت اثر طبیعی استان کرمانشاه به عنوان یک اثر طبیعی در لیست میراث ملی به ثبت رسیده‌است.[39][40]

سراب برناج

۳-سراب نجوبران: از جنوب به کوه پرآو، ودره گل دره و از جنوب غربی به دره سیراوله محدود می‌شود سراب نجوبران به دلیل برخورداری از جاذبه‌های طبیعی متنوع و کم‌نظیر یکی از سراب‌های بسیار زیبای استان کرمانشاه است و هرساله پذیرای سیل بی‌شماری از گردشگران از سراسر کشور است.[41] قلمرو این سراب طبیعی، زیستگاه گونه‌های نادر گیاهی و جانوری است.[42]

  1. سراب طاقبستان
  2. سراب سرابله

۶-چشمه دوزه ری: در میان دره‌ای معروف به دوزه ری و در مسیر صعود به قله پراو واقع می‌گردد.[43]

چشمه دوزه ری
  1. چشمه گردل: در مسیر صعود به قله شودالان واقع گردیده‌است
  2. چشمه پونه (کینی پونله): در مسیر صعود به قله شودالان واقع گردیده‌است
  3. چشمه کانی کره: در مسیر تنگه بزازخانه و تنگ ریواسه و صعود به گردنه شنل و قله شاودالان قرار گرفته‌است

۱۰-چشمه سیروله[44]

۱۱-کانی خور خور[44][45]

چشمه خور خور

۱۲-سراب کِنِشت: در تنگه‌ای به همین نام حد فاصل قلهٔ واسی و قله چرمی قرار دارد.[1]

۱۳-سراب خضر زنده: در دهستان میان دربند واقع در ۲۴ کیلومتری شمال غرب شهر کرمانشاه قرار گرفته‌است.[46]

زیست‌بوم پرآو

منطقه حفاظت شده بیستون بخشی از کوهستان پرآو می‌باشد، در سال ۱۳۹۳ برنامه ایجاد اکو پارک «پرآو»، در منطقه حفاظت شده بیستون به عنوان جاذبه طبیعی بی‌نظیر در خاورمیانه مطرح گردید.[47][48][49]

اکوسیستم این منطقه شامل پوشش گیاهی نظیر بلوط، آلبالو وحشی، زالزالک، گلابی وحشی، بنه و پستاندارانی چون کل و بز، گرگ، پلنگ، گورکن، گربه جنگلی، خرس قهوه‌ای، قوچ و میش، گرگ آسیایی، شغال، روباه و گراز، کفتار، خارپشت، خرگوش و… می‌باشد.[50][51][52]

پانویس
  1. «پراو، پلکانی به سوی آسمان». ایسنا | کرمانشاه. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۰-۲۶.
  2. «قلل و حدود جاده‌ای کوهستان پراو». Wikiloc - Rutas y puntos de interés GPS del Mundo. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۸-۱۵.
  3. «پروژه ملی کوه‌نوردی با عنوان «سيمرغ كوه هاي ايران»». msfi.ir. ۲۰۱۷-۰۲-۲۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۳-۱۰.
  4. «Iran Mountain Ultra-Prominence - peaklist.org». www.peaklist.org. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۹-۲۱.
  5. http://www.wikiloc.com/wikiloc/view.do?id=13586866
  6. فرشاد فتاحی، مدیرکل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست. «کوه‌های منطقه کرمانشاه دارای یکی از عمیق‌ترین لایه‌های آهکی کره زمین است».
  7. «بررسی توسعه کارست در توده پرآو - بیستون با استفاده از ضرایب فرود، زمان مرگ چشمه‌ها و تحلیل نتایج ایزوتوپی و شیمیایی نویسندگان: مقصودی مهران*, کریمی حاجی، صفری فرشاد، چهارراهی ذبیح‌اله».
  8. «غلا، عمیق‌ترین چاه ایران با ۴۰۰ متر عمق». www.hamshahrionline.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۸-۲۵.
  9. ««جوجار»، نخستین غار با عمق بیش از ۱۰۰۰ متر در «ایران» | فدراسیون کوه‌نوردی و صعودهای ورزشی جمهوری اسلامی ایران». msfi.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ اوت ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۸-۲۵.
  10. «پراوخط الراس شیخعلی خان تا قته چرمی». Wikiloc - Rutas y puntos de interés GPS del Mundo. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۸-۱۵.
  11. "Naraman summit قله نرامان". Wikiloc - GPS trails and waypoints of the World. Retrieved 2018-12-27.
  12. "WikiZero - کوه فرخشاد". www.wikizero.com (به ترکی استانبولی). Retrieved 2018-11-02.
  13. فدراسیون جهانی کوهنوردی. "The 4th festival of Big Wall Climbing in Bisotun". https://events.time.ly/ye17rtu?event=13315392. External link in |وبگاه= (help)
  14. «ایرنا - بیستون به اورست صخره‌ها شهره است/ مردم ایران بسیار مهمان نوازهستند». www.irna.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۸-۱۵.
  15. «مشروح سخنان «رضا زارعی» در افتتاحیه «مجمع فدراسیون جهانی سنگ‌نوردی» | فدراسیون کوه‌نوردی و صعودهای ورزشی جمهوری اسلامی ایران». msfi.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ سپتامبر ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۸-۱۷.
  16. «گزارش صعود دیواره بیستون از مسیر کام اژدها – آبان ۱۳۹۰». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اوت ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۱ دسامبر ۲۰۱۹.
  17. «جشنواره سنگنوردی بیستون یک برند معتبر جهانی است». خبرگزاری جمهوری اسلامی. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۰-۲۷.
  18. «جشنواره سنگنوردی بیستون در سایت فدراسیون جهانی کوه‌نوردی زمان ٢٠ تا ٢٧ اکتبر». msfi.ir. ۲۰۱۸-۰۷-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۰-۲۷.
  19. «آغاز جشنواره جهانی سنگنوردی بیستون». ایسنا. ۲۰۱۸-۱۰-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۰-۲۷.
  20. «بازی با مرگ در خطرناکترین غار ایران + تصاویر». ۲۰۱۵-۰۶-۰۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۸-۱۵.
  21. «Fars News Agency: غار پراو به عنوان دومین اثر طبیعی ملی کرمانشاه به ثبت رسید». www.farsnews.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۸-۱۵.
  22. سازمان محیط زیست. «اهمیت جهانی اثر طبیعی ملی غار پراو».
  23. سازمان حفاظت محیط زیست کشور. «اهمیت جهانی اثر طبیعی ملی غار پرآو».
  24. «The Ghar Parau Foundation» (به انگلیسی). ۲۰۱۲-۰۳-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۸-۱۵.
  25. «تصاویری از غار قاتل».
  26. http://centralasia-adventures.com/en/sights/boy_bulok_cave.html
  27. ««جوجار» عمیق‌ترین غار ایران شد | فدراسیون کوه‌نوردی و صعودهای ورزشی جمهوری اسلامی ایران». msfi.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ اوت ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۸-۱۵.
  28. «رکورد غارنوردی ایران شکسته شد».
  29. «ایران / کرمانشاه: فلات پرآو، غار جوجار، تابستان 95 | فدراسیون کوه‌نوردی و صعودهای ورزشی جمهوری اسلامی ایران». msfi.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ اوت ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۸-۱۵.
  30. ««جوجار»، نخستین غار با عمق بیش از ۱۰۰۰ متر در «ایران» | فدراسیون کوه‌نوردی و صعودهای ورزشی جمهوری اسلامی ایران». msfi.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ اوت ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۸-۲۵.
  31. http://www.caverbob.com/wdeep.htm. "deepest caves of the world". http://www.caverbob.com/wdeep.htm. External link in |وبگاه= (help)
  32. «اکسپدیشن ۲۰۱۸ جوجار به اتمام رسید/ بخش‌هایی از غار همچنان ناشناخته ماند! + عکس». msfi.ir. ۲۰۱۸-۰۹-۳۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۰-۲۷.
  33. Below، Darkness. «News: Iranian cavers discover one of the world's deepest shafts – Darkness Below». darknessbelow.co.uk (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۰-۳۰.
  34. فدراسیون کوهنوردی. «غار قلا دومین تک چاه عمیق جهان». msfi.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۸-۱۵.
  35. «چاه غار قلا دومین چاه طبیعی و یک‌پارچه دنیا شد». www.hamshahrionline.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۱۰-۰۱.
  36. https://www.isna.ir/amp/97061607939/
  37. «صفحه قله پراو در جلودار». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئیه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱ نوامبر ۲۰۱۹.
  38. «سراب بیستون».
  39. «این تصویر واقعی «برناج» است». ۲۰۱۳-۱۱-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۸-۱۹.
  40. «همه چیز دربارهٔ سراب برناج که ثبت ملی شد + تصویر». دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۸-۱۹.
  41. «سراب نجوبران از شگفتی‌های طبیعت».
  42. «خبرگزاری جمهوری اسلامی - چشمه ساران ˈ نجوبران ˈ مامنی آرام برای گردشگران نوروزی». www3.irna.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۸-۱۹.
  43. «چشمه دوزه ری». Wikiloc - GPS trails and waypoints of the World. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۹-۲۰.
  44. «Shodalan summit شودالان ازدره تاف». Wikiloc - Rutas y puntos de interés GPS del Mundo. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۹-۲۰.
  45. «کانی خور خور». Wikiloc - Rutas y puntos de interés GPS del Mundo. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۹-۲۰.
  46. تبیان، موسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی. «از سراب نیلوفر تا خضر و الیاس نبی در کرمانشاه». دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۰-۲۶.
  47. باشگاه خبرنگاران جوان. «تبدیل منطقه حفاظت شده بیستون به اکوپارک "پرآو"».
  48. سازمان حفاظت محیط زیست کشور. «اکو پارک پرآو در منطقه حفاظت شده بیستون».
  49. «احصاء 150 چالش زیست‌محیطی در کرمانشاه / اکو پارک «پرآو»، جاذبه طبیعی بی‌نظیر در خاورمیانه». ۲۰۱۵-۰۱-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۸-۱۸.
  50. «منطقه حفاظت شده بیستون، کرمانشاه».
  51. «ویژگی‌های منطقه حفاظت شده بیستون». باشگاه خبرنگاران جوان.
  52. «منطقه حفاظت شده بیستون».
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.