یاسه چا
روستای تاریخی یاسه چای، واقع در استان چهارمحال و بختیاری ،شهرستان سامان، بخش زاینده‌رود و دهستان هوره است.
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | چهارمحال بختیاری |
| شهرستان | سامان |
| بخش | زاینده‌رود |
| دهستان | هوره |
| نام محلی | یاسؽ‌چای |
| نام‌های دیگر | یاسوچای، یاسه‌چای، یاسی‌چای |
| نام‌های قدیمی | یاسؽ‌چای |
  یاسه‌چای | |
| مردم | |
| جمعیت | ۵۸۶ نفر (سرشماری ۹۵) |
| رشد جمعیت | منفی |
| جغرافیای طبیعی | |
| ارتفاع از سطح دریا | ۱۹۰۹ |
| اطلاعات روستایی | |
| کد آماری | ۴۴۰۵۱۳ |
| ره‌آورد | گردو، بادام، هلو، زردآلو، آلبالو، گیلاس، آلوچه، اَنگور، فندوق، گلابی، سیب‌درختی، توت، سنجد و… |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۳۸۲ |
یاسه‌چای، یاسوچای، یاسی‌چای یا یاسه‌چای واژه‌ای تُرکی و دوبخشی است که به معنای رودخانهٔ پهن می‌باشد. واژهٔ یاسۉ، یاسی، یاسه و یا به عبارت صحیح یاسؽ (Yası) به‌معنای پهن یا عریض و واژهٔ چای (Çay) به معنای رود یا رودخانه است. در فرهنگ واژگان ده‌خدا نیز یاسه‌چای به معنای محلی است که پهنای رودخانه زیاد می‌شود که دلیل نام‌گذاری یاسؽ‌چای نیز به دلیل پهن بودن این ناحیه از زاینده‌رود (دیری‌چای) بوده‌است. یاسؽ‌چای در سال‌های اخیر از سوی فارسی‌زبانان به اشتباه با نام یاسه‌چاه عنوان می‌گردد، هم‌چنین با لهجه‌ها و گویش‌های دیگر تُرکی یاسۉچای، یاسه‌چای و یاسی‌چای از دیگر عناوین این روستا می‌باشد. به این ترتیب نام اصلی این روستا یاسؽ‌چای (YasıÇay) به معنی رودخانهٔ پهن می‌باشد. این روستا از توابع شهرستان سامان در استان چهارمحال (دؤرت‌یورت) ایران است و بیش‌ترین ارتباط مردم آن با شهرستان نجف‌آباد در استان اصفهان است که در ۶۰ کیلومتری آن واقع می‌باشد. یاسؽ‌چای به تنها روستای بدون‌کوچهٔ ایران و آذربایجان کوچک معروف است. ( پیش از انقلاب این روستا از توابع منطقه فریدن استان اصفهان بود)
سیل مهاجرت از این روستا از قبل از انقلاب شروع شد و اکثر مردم آن به شهر هایی چون اصفهان، تهران، تبریز، نجف‌آباد، شهرکرد و سامان مهاجرت نموده‌اند.
تاریخچه
پیش از این که یاسؽ‌چای تبدیل به روستا گردد، مزرعهٔ ییلاقی (سردسیر) خانواری از گله‌داران بهارلوی شهرستان داراب بوده‌است. افرادی که در فصول گوناگون به دلیل عدم وجود پل به ناچار از درون رودخانهٔ زاینده‌رود (دیری‌چای) عبور می‌کرده‌اند پس ناگزیر به عبور از نقطه و محلی بوده‌اند که آب عمق کم‌تری نسبت به نواحی دیگر داشته باشد تا خود و محصولات و نیز دام‌هایشان آسیب کم‌تری ببینند. روبه‌روی این مزرعه (یاسؽ‌چای) چنین موقعیت مناسبی وجود داشته‌است.[1]
مردم
برگزاری مراسم عروسی مردم روستای یاسؽ‌چای با نغمه‌ها و ترانه‌های زیبای تُرکی هم‌راه است که از موسیقی محلی استفاده می‌شود. موسیقی در میان مردم این روستا جای‌گاه ویژه‌ای دارد و مهم‌ترین آلات موسیقی روستائیان شامل کَرنا، سُرنا، ساز، نِی، دُهُل، تُم‌بَک، کَمان‌چه و… می‌باشد. قالی‌های خوش‌طرح و نقش و رنگ مهم‌ترین محصول صنایع دستی روستای یاسؽ‌چای به حساب می‌آید. آش‌دوغ، بیریش‌تۆرۆک، آش‌رشته، کاچی و… از خوراک‌های خوش‌طعم و لذیذ روستای یاسؽ‌چای می‌باشند. در روستای یاسؽ‌چای طوایف گوناگونی از جمله بهارلو (ایل بهارلو)، پیرعلی (قبیله قایی)، بیگدلی (بَگٔ‌دیلی)، علّامی (مهاجرین آذربایجانی)، شاه‌سِون (ایل شاه‌سون)، حیدری، قائدی و… زندگی می‌نمایند. مردم روستای یاسؽ‌چای به لهجهٔ مختص خویش از گویش‌های جنوب‌غرب از تُرکی اوغوز سخن گفته و شیعه دوازده‌امامی می‌باشند.[2]
جمعیت
روستای یاسؽ‌چای براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۷۰۲ نفر (۲۲۲خانوار) بوده‌است.و اکثر اهالی روستا استقلالی هستن[3]
اشتغال
پیشهٔ اهالی روستای یاسؽ‌چای کشاورزی و باغ‌داری و بعضاً دام‌داری می‌باشد که با شروع بهار تلاش آن‌ها برای رسیدگی به زمین‌ها و درختان آغاز می‌شود. بانوان این روستا علاوه بر کارهای روزمرّه منزل هم‌راه و پا به پای مردان به فعالیت‌های زراعی و دام‌داری و هم‌چنین به بافت قالی مشغول هستند که جلوه‌ای از تلاش خستگی‌ناپذیر مردمان این دیار محسوب می‌شود.[4]
محصولات
معروف‌ترین سوغات روستای یاسؽ‌چای را خشک‌بار و انواع میوه‌جات تَر و خشک تشکیل می‌دهند. از اصلی‌ترین محصولات روستا می‌توان به گردو، بادام، هلو و… اشاره کرد که جزو محصولات با کیفیت و صادراتی کشور می‌باشد. از دیگر محصولات روستا زردآلو، آلبالو، گیلاس، آلوچه (گوجه‌سبز)، انگور، فندوق، گلابی، سیب‌درختی و… و گندم، جو، بنشن و… از محصولات باغی روستای یاسؽ‌چای به‌شمار می‌رود.[5]
جغرافیا
روستای تاریخی یاسؽ‌چای در مختصات جغرافیائی ۵۰ درجه و ۵۱ دقیقه طول‌شرقی و ۳۳ درجه و ۳۷ دقیقه عرض‌شمالی در ۲۲ کیلومتری شمال‌غربی بخش سامان، ۱۵ کیلومتری شمال شهر بن و ۳۵ کیلومتری شهر شهرکرد، مرکز چهارمحال (دؤرت‌یورت) استقرار یافته و بافت مسکونی متراکمی دارد. ارتفاع این روستا از سطح دریا ۱۹۰۹ متر است که در تابستان دارای آب و هوای ملایم، معتدل و مطبوع و زمستان‌های بسیار سرد و سخت و پربارش است. رودخانهٔ پرآب زاینده‌رود (دیری‌چای) در شرق، شمال‌شرق و جنوب‌شرق روستا جریان دارد. تنوع گل‌ها و گیاهان خودرو هم‌راه با گونه‌های متنوع جانوری از قبیل گراز، شغال، گرگ، روباه، خرگوش، قرقی، کبک و… جلوهٔ جالب توجهی به محیط روستا بخشیده است. این روستا سابق بر این بر اساس تقسیمات کشوری جزو استان اصفهان (که خود ماجرائی مفصل، پیچیده و شنیدنی دارد) و شهرستان فریدن بوده اما از سال ۱۳۷۰ به استان چهارمحال (دؤرت‌یورت) ملحق گشت است. اهالی روستای یاسؽ‌چای با اشاره به ویژگی تُرکان در خلق و ایجاد بافت‌های معماری بدیع به‌ویژه در روستاها منطقه مسکونی امنیّتی خاصی را بنا نهاده‌اند. بافت تاریخی روستای یاسؽ‌چای به عنوان نخستین بافت تاریخی روستائی کشور در فهرست آثار ملی پذرفته و ثبت گردیده است.[5]
چهره های شناخته شده
- باشگاه خبرنگااران جوان
- =خبرگزاری شبستان
- «درگاه ملی آمار ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۱ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۲ ژانویه ۲۰۱۳.
- خبرگزاری شبستان
- خبرگزاری شبستان
- کتاب نیوز
منابع
11.کتاب نیوز
- «نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱ ژانویه ۲۰۱۳.
- «سفری به تنها روستای بدون کوچه». ایسنا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱ ژانویه ۲۰۱۳.
- «داستان‌هایی از نویسندگان ایرانی در ایتالیا». ایسنا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱ ژانویه ۲۰۱۳.
- «آثار بهنام علامی». اهل قلم. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱ ژانویه ۲۰۱۳.
- «روستای یاسه چای». باشگاه خبرنگاران جوان =. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱ ژانویه ۲۰۱۳.
- «کلاس داستان احمد بیگدلی در یاسه چای». کتاب نیوز. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱ ژانویه ۲۰۱۳.
- ««یاسه چاه»، روستایی با یک کوچه دالانی در چهارمحال و بختیاری». خبرگزاری شبستان. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱ ژانویه ۲۰۱۳.