دوران نوسنگی و مس‌سنگی در ایران

دوران نوسنگی و مس‌سنگی در ایران تقریباً از ۱۰۰۰۰ سال پیش آغاز می‌شود و تا حدود ۵۲۰۰ سال پیش ادامه می‌یابد. البته در همه مناطق ایران امروزی، این دوره بندی یکسان نیست. در این دوره انقلاب نوسنگی رخ می‌دهد، کشاورزی و دامپروری پدید می‌آید و یکجانشینی شکل می‌گیرد. بتدریج دولتشهرهای اولیه ظهور می‌کنند.

دوران نوسنگی و مس‌سنگی در ایران
خطای لوآ در پودمان:Location_map/multi در خط 27: Unable to find the specified location map definition: "Module:Location map/data/Iran relief" does not exist.
موقعیت سکونت‌گاه‌های شاخص دوران نوسنگی و مس‌سنگی در ایران
گسترهٔ تاریخی
آغاز یکجانشینی در ایرانحدود ۱۰٫۰۰۰ سال پیش
آغاز دوران نوسنگی با سفالحدود ۸٫۴۰۰ سال پیش
آغاز دوران مس‌سنگیحدود ۶٫۵۰۰ سال پیش
پایان عصر سنگ و برآمدن تمدن‌های عصر برنزحدود ۵٫۴۰۰–۵٫۳۰۰ سال پیش
گسترهٔ جغرافیایی
جنوب غربی ایران
جوامع اولیهٔ جلگهٔ خوزستانعلی‌کُش، چغابنوت، چغاگلان، تپهٔ تولایی
جوامع دشت فارستل موشکی، تل جری، تل باکون
جوامع پیچیدهٔ جلگهٔ خوزستانچغامیش، شوش۱، شوش۲، چغاسفید
زاگرس مرکزیتپه گنج‌دره، تپه عبدالحسین، تپه گوران، تپهٔ سراب، گودین‌تپه
شمال غربی ایرانتپه حاجی فیروز، تپه دالما
جنوب شرقی ایرانتل ابلیس، تپه یحیی ، تل آتشی
فلات مرکزی ایران
پیش‌ازسفالتپه‌های سنگ‌چخماق
با سفالتپه زاغه، تپه حصار، تپه سیلک
مس‌سنگیسیلک، تپه قبرستان
فلات شمالی ایرانراشک ۳

این دوره به دوره پیش‌ایلامی ختم می‌شود که تقریباً مقارن با اختراع خط و عصر برنز است.

بافتار

تقسیم‌بندی سه‌گانه اعصار
عصر تاریخی
دوره لاتن   نیاتاریخی
دوره هالشتات
عصر آهن
  پسین  
میانه
پیشین
عصر برنز
دوران نوسنگی عصر مس  
نوسنگی با سفال پیشاتاریخ
نوسنگی پیش از سفال ب
نوسنگی پیش از سفال آ
میان‌سنگی میان‌سنگی
پارینه‌سنگی پسین
میانه
پیشین
عصر سنگ

باستان‌شناسان سکونت‌گاه‌های دوران نوسنگی را به دو گروه کلی «نوسنگی پیش‌ازسفال» و نوسنگی با سفال تقسیم می‌کنند.[1][2] ایشان همچنین قائل به وجود دوران گذاری بین دوران نوسنگی و عصر برنز هستند که به «دوران مس‌سنگی»[persian-alpha 1] موسوم است.

دوره نوسنگی

دیوارنگاری غار دوشه، خرم‌آباد لرستان، حدود هزاره هشتم پیش از میلاد

دوره نوسنگی در ایران از ۱۰۰۰۰ سال پیش تا ۷۵۰۰ سال پیش را دربرمی گیرد. به علت سردی آب و هوا، تقریباً هزار سال طول کشید تا عصر نوسنگی از هلال حاصل‌خیز به فلات ایران برسد و امکان کشاورزی مهیا شود. سکونتگاه‌های نوسنگی یافت شده در ایران همگی در محل‌هایی هستند که امکان کشت دیم فراهم بوده‌است. از سوی دیگر، احتمالاً دامپروری از سرزمین کردستان آغاز شد و سپس به دیگر نواحی گسترش یافت. البته تا کنون فقط نواحی غرب و جنوب غرب ایران در کوه پایه‌های زاگرس و دشت خوزستان مورد کاوش قرار گرفته‌است.[3]

یادداشت

  1. یا «عصر کالکولتیک»

منابع

  1. Atakuman 2014, pp. ۱–۴۲.
  2. NEOLITHIC AGE IN IRAN – Encyclopaedia Iranica 1997.
  3. «Neolithic Age in Iran, Frank Hole, by Iranica». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ اکتبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۸.

جستارهای وابسته

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.