طومار شیخ شرزین
طومار شیخ شرزین فیلمنامه‌ای فیلم نشده از بهرام بیضایی است از سال ۱۳۶۵.
 روی جلد چاپ دوّم (در ایران) طومار شیخ شرزین | |
| نویسنده(ها) | بهرام بیضایی |
|---|---|
| تصویرگر(ها) | یلدا کامرانی، آیدین آغداشلو |
| طراح جلد | یلدا کامرانی، آیدین آغداشلو |
| کشور | استکهلم، تهران |
| زبان | پارسی |
| موضوع(ها) | فیلمنامه |
| ناشر | انتشارات رامین و انتشارات روشنگران و مطالعات زنان به پارسی ال‍م‍ج‍ل‍س ال‍وطن‍ی ل‍ل‍ث‍ق‍اف‍ه و ال‍ف‍ن‍ون و الاداب به عربی |
تاریخ نشر | ۱۳۶۸ |
| شمار صفحات | ۸۰ |
| شابک | شابک ۹۱−۷۹۷۰−۸۲۹−۳ |
| از سلسله مقالات دربارهٔ |
 |
|---|
| فهرست‌های کارها |
| دیـگر |
|
|
| از سلسله مقالات دربارهٔ |
| آیدین آغداشلو |
|---|
 |
| نقّاشی‌ها |
|
| نثر |
|
| دیگر |
|
کتاب
کتاب طومار شیخ شرزین در انتشارات روشنگران بارها چاپ شده است. طرح جلد نسخه چاپی این فیلمنامه را در چاپ نخستِ روشنگران (زمستان ۱۳۶۸) یلدا کامرانی طرّاحی کرد. نقّاشی روی جلد چاپ‌های بعدی را آیدین آغداشلو کشیده است.[1][2]
نخستین چاپِ این کتاب در انتشارات رامین در استکهلم به سال ۱۹۸۹ بوده است.[3][4]
داستان
داستان فیلمنامه سرگذشت دبیری است شرزین‌نام از کتابخانهٔ سلطانی.
خلاصه
داستان در زمان فرمانروایی مغولان یا تاتارها بر ایران می‌گذرد. یکی از دبیران کتابخانه (عیدی) هنگام سوختن برخی از طومارهای کتابخانه، تصادفاً طوماری از استادش شیخ شرزین می‌یابد که جهت دادخواهی از صاحبدیوان نوشته بوده. متن طومار بخشی از سرگذشت شرزین پسر روزبهان، دبیر دارالکتّاب سلطانی است که از پسِ نوشتنِ طوماری به نام دارنامه شیوخ دیگر به او کفر و ارتداد می‌بندند.
شرزین، چهره اصلی این نمایش که عمیقاً باور به خردورزی دارد، در دارنامه به ستایش خرد پرداخته، یا به گفته خودش: «خرد را به درختی مانند کردم که اگر بپروریش ببالد ورنه بیخ آن خشک شود.» شیوخ حسود که معتقد به تابعیت محض از نوشته‌های پیشینیانند، از نوشته‌های شرزین که حرف نو گفته خشمگین شده او را مورد بازجویی قرار می‌دهند. شرزین برای جان به در بردن کارِ خود را به ابن سینا نسبت می‌دهد؛ ولی سپس‌تر که دارنامه همچون کتاب تازه‌یابِ ابن سینا مورد استقبال شیوخ و سلطان وقت قرار می‌گیرد، شرزین در حضور سلطان خستو می‌شود که دارنامه را خودش نوشته است و ….
صاحبدیوان و عیدی که طومار شیخ شرزین را یافته بودند، علاقه‌مند می‌شوند که از سرنوشت او آگاه شوند و به همین سبب سراغ هر کس که خبری از وی دارد می‌روند و بخشی از زندگی شرزین را از هر یک از ایشان می‌شنوند.
به دیگر زبان‌ها
این فیلمنامه را محمد تونجی با نام «صحیفة الشیخ شرزین» به عربی درآورده است که سال ۱۹۹۴ در کویت در کتابی به نام فی سبیل الحریة لجوهر مراد و صحیفة الشیخ شرزین لبهرام بیضائی: خ‍م‍س م‍س‍رح‍ی‍ات م‍ن زمان ال‍ث‍وره ال‍ن‍ی‍اب‍ی‍ه همراه کارهایی از غلامحسین ساعدی («جوهر مراد») و دیگران چاپ شده.[5][6][7][8][9]
پانویس
- http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/624970
- بیضایی، «دربارهٔ آیدین آغداشلو».
- http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/555965
- Tūmār-i shaykh Sharzīn (fīlm'nāma) Stockholms Stadsbibliotek
- http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/937908
- «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ دسامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۵ نوامبر ۲۰۱۵.
- «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ ژانویه ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۵ نوامبر ۲۰۱۵.
- «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ دسامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۵ نوامبر ۲۰۱۵.
- «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ نوامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۵ نوامبر ۲۰۱۵.
منابع
- بیضائی، بهرام (۱۳۸۰). طومار شیخ شرزین. تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان. شابک ۹۶۴-۵۵۱۲-۳۴-۴.
- بیضایی، بهرام (۱۳۸۷). «دربارهٔ آیدین آغداشلو و هنر او». بخارا (۶۷): ۳۲۲–۳۳۱.
- فی سبیل ال‍ح‍ری‍ه ... خ‍م‍س م‍س‍رح‍ی‍ات م‍ن زمان ال‍ث‍وره ال‍ن‍ی‍اب‍ی‍ه، ساعدی، غلامحسین. بیضائی، بهرام. کویت: ال‍م‍ج‍ل‍س ال‍وطن‍ی ل‍ل‍ث‍ق‍اف‍ه و ال‍ف‍ن‍ون و الاداب ۱۹۹۴|سایت سازمان اسناد و کتابخانهٔ ملی جمهوری اسلامی ایران
آثـارِ بهرام بیضایی | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||
| فیــلمنـامهها (فهرست) |
| ||||||||||
| نمایشنـامهها (فهرست) | |||||||||||
| روایت و برخوانی |
| ||||||||||
| مقاله و پژوهش |
| ||||||||||
| گفتارها و گفتگوها (فهرست) |
| ||||||||||
| دیـگر |
| ||||||||||
| |||||||||||
