سالشمار بهرام بیضایی
بهرام بیضایی در تهران در خانواده‌ای اهل فرهنگ و ادب و جدااُفتاده از عوام به دنیا آمد. پدرش شاعری آرانی بود.
بیضایی در عروسی با منیراعظم رامین‌فر، سالِ ۱۳۴۴. پرویز فنّی‌زاده و پروین و پرویز صیّاد و احمد ابراهیمی نیز در عکس پیدا هستند.
| از سلسله مقالات دربارهٔ |
 |
|---|
| فهرست‌های کارها |
| دیـگر |
|
|
بهرام از مدرسه می‌گریخت و در سینه کلوب فیلم تماشا می‌کرد. همین زمان با کار و زندگی صادق هدایت آشنا شد، و از او تأثیر گرفت. سپس‌تر از رشته ادبی دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه تهران کناره گرفت؛ ولی حاصل پژوهش‌هایش را به صورتِ کتابِ نمایش در ایران (۱۳۴۴) چاپ کرد، که یگانه تاریخنامهٔ مهمِّ نمایش ایرانی شد.[1]
هم‌زمان به نمایشنامه‌نویسی گرایید، آن هم با بهره گرفتن از شیوه‌های تعزیه که نیاکانش در آران برپا می‌کردند. بیشترِ نمایشنامه‌های آغازینش – مانند پهلوان اکبر می‌میرد – با نمایش گروه هنر ملّی کامیابی یافت؛ هرچند گاه جلال آل احمد کارش را سخت نکوهید، و گاه نمایشش از صحنه پایین کشیده شد.
سالِ ۱۳۴۴ با منیراعظم رامین‌فر ازدواج کرد. بیضایی در اوایل دههٔ ۱۳۴۰ عضو گروه طرفه و از هنگام تشکیل کانون نویسندگان ایران از بنیان‌گذارانش و به همین خاطر آماج بدگمانی ساواک بود. وی سالِ ۱۳۵۷ از کانون کناره گرفت. دههٔ ۱۳۵۰ را به استادی در دانشکدهٔ هنرهای زیبای دانشگاه تهران و نیز فیلم‌سازی گذرانید. سالِ ۱۳۵۸، پس از ده سالی که نمایشی اجرا نکرده بود، مرگ یزدگرد را بر صحنه برد، که در ۱۳۶۰، سال اخراج دوباره‌اش این بار از کرسی استادی دانشگاه تهران، فیلم هم شد.
پس از نمایش مرگ یزدگرد تا هجده سال امکان کار تئاتری نیافت، هرچند با پیگیری فراوان توانست چند فیلم بسازد: شاید وقتی دیگر، باشو، غریبه‌ی کوچک، مسافران. در این اثنی از همسرش هم جدا شد.
سالِ ۱۳۷۱ با مژده شمسایی ازدواج کرد.[2] از ۱۳۷۶ دوباره کارِ تئاتر دست داد و بیضایی به شوق نمایش از اقامت کوتاهش در استراسبورگ دست شست و تا ۱۳۸۶ به تفاریق توانست برای چند نمایش و فیلم و کتاب پروانه بگیرد، هرچند گاه نمایشی از صحنه پایین کشیده شد، فیلمی دچار سانسور شد یا کتابی در محاق توقیف ماند.
سالِ ۱۳۸۹ به استادی بخش ایران‌شناسی دانشگاه استنفورد به آمریکا رفت.[3] این مهاجرت بیضایی دیرانجام‌ترین اقامتش دور از ایران بوده. او در آمریکا نیز پُرکار بوده و غیر از تدریس، به نوشتن و نمایش پرداخته‌است.
چهارراه جدیدترین کار نمایشی بیضایی بوده است که فروردینِ ۱۳۹۷ در استنفورد به نمایش درآمد.
بیضایی از ۱۳۸۹ به بعد، غیر از ماهی (۱۳۹۹)، کتابی در امریکا منتشر نکرده است؛ هرچند دیگران ترجمه‌هایی از کارهایش منتشر کرده‌اند.
سالشمار
| سالِ هجریِ خورشیدی | کوتاهِ کار و سرگذشت |
|---|---|
| ۱۳۱۷ | ۵ دی، تولّد در تهران |
| ۱۳۱۸ | |
| ۱۳۱۹ | |
| ۱۳۲۰ | |
| ۱۳۲۱ | |
| ۱۳۲۲ | |
| ۱۳۲۳ | |
| ۱۳۲۴ | |
| ۱۳۲۵ | |
| ۱۳۲۶ | |
| ۱۳۲۷ | |
| ۱۳۲۸ | |
| ۱۳۲۹ | |
| ۱۳۳۰ | |
| ۱۳۳۱ | |
| ۱۳۳۲ | |
| ۱۳۳۳ | |
| ۱۳۳۴ | یک تجربه در فیلم‌سازی (۸ میلیمتری، گم‌شده) |
| ۱۳۳۵ | |
| ۱۳۳۶ | |
| ۱۳۳۷ | |
| ۱۳۳۸ | |
| ۱۳۳۹ | |
| ۱۳۴۰ | |
| ۱۳۴۱ | |
| ۱۳۴۲ | دنبالهٔ انتشار سلسله مقالات «نمایش در ایران» در مجلّه موسیقی، که سپس‌تر کتابِ نمایش در ایران را تشکیل داد نگارش «قصّه‌ی ماه پنهان» چاپ سه نمایشنامه‌ی عروسکی نگارشِ نمایشنامهٔ پهلوان اکبر می‌میرد نگارشِ نمایشنامهٔ رگبار (گم شده) توقیف کتاب ماه کیهان ۳ که «آرش» در او چاپ شد بود |
| ۱۳۴۳ |
|
| ۱۳۴۴ |
|
| ۱۳۴۵ | |
| ۱۳۴۶ | |
| ۱۳۴۷ |
|
| ۱۳۴۸ |
|
| ۱۳۴۹ |
|
| ۱۳۵۰ | |
| ۱۳۵۱ | |
| ۱۳۵۲ | |
| ۱۳۵۳ | |
| ۱۳۵۴ |
|
| ۱۳۵۵ | |
| ۱۳۵۶ |
|
| ۱۳۵۷ | مرداد، آغازِ کارگردانیِ چریکه‌ی تارا |
| ۱۳۵۸ |
|
| ۱۳۵۹ |
|
| ۱۳۶۰ | |
| ۱۳۶۱ | |
| ۱۳۶۲ | |
| ۱۳۶۳ | تدوینِ فیلمِ دونده |
| ۱۳۶۴ | |
| ۱۳۶۵ |
|
| ۱۳۶۶ | |
| ۱۳۶۷ |
|
| ۱۳۶۸ | |
| ۱۳۶۹ | |
| ۱۳۷۰ | |
| ۱۳۷۱ | |
| ۱۳۷۲ |
|
| ۱۳۷۳ |
|
| ۱۳۷۴ | |
| ۱۳۷۵ | به دعوت پارلمان بین‌المللی نویسندگان در استراسبورگ اقامت گزید. |
| ۱۳۷۶ | |
| ۱۳۷۷ | نگارشِ نمایشنامهٔ مجلس قربانی سِنِمّار |
| ۱۳۷۸ |
|
| ۱۳۷۹ |
|
| ۱۳۸۰ |
|
| ۱۳۸۱ |
|
| ۱۳۸۲ | عضویت در هیئتِ داورانِ دوّمین دورهٔ جشنوارهٔ فیلم کوتاه سونی |
| ۱۳۸۳ |
|
| ۱۳۸۴ |
|
| ۱۳۸۵ |
|
| ۱۳۸۶ |
|
| ۱۳۸۷ | |
| ۱۳۸۸ | نگارشِ نمایشنامهٔ چهارراه |
| ۱۳۸۹ | شهریور، ترکِ ایران همراهِ مژده شمسایی و پسرشان (نیاسان) به مقصدِ امریکا برای کار و تدریس در مرکز مطالعات ایرانی دانشگاه استنفورد مهر، اقامتِ کوتاهی میانِ راهِ امریکا در فرانکفورت با دخترش، نیلوفر |
| ۱۳۹۰ | دی، پذیرفتنِ جایزهٔ بیتا |
| ۱۳۹۱ |
|
| ۱۳۹۲ |
|
| ۱۳۹۳ | بهمن، کارگردانیِ نمایشنامه‌خوانیِ گزارش ارداویراف در سالنِ کابرلیِ دانشگاه استنفورد |
| ۱۳۹۴ | |
| ۱۳۹۵ |
|
| ۱۳۹۶ |
|
| ۱۳۹۷ |
|
| ۱۳۹۸ |
|
| ۱۳۹۹ | ادامهٔ تمرینِ داش آکل به گفته‌ی مرجان |
| ۱۴۰۰ |
پانویس
- Encyclopaedia Iranica. "Drama". M. R. Ghanoonparvar.
- خبرگزاری ایلنا. ۱۳۹۵
- خبرگزاری ایبنا. ۱۳۹۱
- «محمدرضا شجریان در جشن تولد بیضایی + عکس». افکارنیوز. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۱ شهریور ۱۳۹۵ - کد مطلب: ۱۷۸۱۸۳. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=را بررسی کنید (کمک) - فهرست فارغ‌التّحصیلان افتخاری دانشگاه سنت اندروز.
منابع
- − (فروردین و اردیبهشت ۱۳۷۰). «گاهشمار مختصر زندگی و آثار بهرام بیضایی». گزارش فیلم (۱۲): ۳۱.
- «فهرست فارغ‌التّحصیلان افتخاری دانشگاه سنت اندروز». وبسایت دانشگاه سنت اندروز. ۲۰۱۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ ژوئیه ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۹ ژوئیه ۲۰۱۷.
- بیضایی، بهرام (۱۳۸۵). «سالشمار زندگی و آثار بهرام بیضایی». بخارا (۵۷): ۲۴.
- بیضایی، بهرام. «سالشمار زندگی و آثار بهرام بیضایی». مجلّه سیمیا زمستان ۱۳۸۶ شماره ۲.
آثـارِ بهرام بیضایی | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||
| فیــلمنـامهها (فهرست) |
| ||||||||||
| نمایشنـامهها (فهرست) | |||||||||||
| روایت و برخوانی |
| ||||||||||
| مقاله و پژوهش |
| ||||||||||
| گفتارها و گفتگوها (فهرست) |
| ||||||||||
| دیـگر |
| ||||||||||
| |||||||||||
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.