مورد (سرده)

مورد[1] (نام علمی: Myrtus) یا مورت نام یک سرده از تیره موردیان است. سردهٔ درختچه‌ای همیشه‌سبز یا درختی کوتاه با یک یا دو گونه از موردیان که بومی جنوب اروپا و آفریقای شمالی هستند.

مورد
مورد، Myrtus
آرایه‌شناسی
فرمانرو: گیاهان
شاخه: گیاهان گلدار
رده: دولپه‌ای‌های نو
راسته: موردسانان
تیره: موردیان
سرده: Myrtus

مورد گیاهی است مقدس در آیین زرتشت. در کتاب بندهش در بخش آفرینش گیاهان این گیاه نماد اهورا مزدا است.در استان فارس این گیاه را جمع‌آوری می‌کنند و در حجلهٔ عروس و داماد آن را زیر فرشهای حجله گاه میگذارند تا بوی خوش آن در حجله گاه منتشر شود.

این گیاه درختچه یا بوته‌ای همیشه سبز است که گاه بلندی آن به ۵ متر نیز می‌رسد. برگ‌های آن حدود ۳ تا ۵ سانتی‌متر طول داشته و بویی بسیار خوشایند دارد. گلبرگ‌های آن سفید و میوه توپی شکل آن آبی رنگ می‌باشد.

کاربری‌های باستان در پزشکی
Myrtus communis

در نوشته‌های بقراط گیاه مورد جایگاهی ویژه دارد. دریونان قدیم سنبل عشق وزیبایی به عظمت بود ورومیان عقیده داشتند که هرکس چای مورد بنوشد در نزد معشوقه زیبا جلوه می‌کند و جلوی خانه‌های خود مورد می‌پاشیدند تا این که عشق همیشه در خانه هایشان باشد.

ظاهر

مورد با نام علمی Myrtus communis درختچه کوچکی است که ارتفاع ساقه آن در شرایط عادی بین ۱ تا ۳ متر است. برگ‌هایی همیشه سبز، پایا، متقابل، ساده، نوک‌تیز، عاری از تار و دندانه، چرمی، به رنگ سبز تیره و معطر دارد. گل‌های نسبتاً درشت و زیبای مورد، رنگ سفید و بوی مخصوصی دارند و از اردیبهشت ماه تا تیر ظاهر می‌شوند.

پیدایش گل‌های این درختچه به صورتی است که مانند برگ‌ها وضع متقابل داشته و در کنار آنها، به ساقه می‌پیوندند. هر گل آن ۵ گلبرگ مساوی به صورت گسترده دارد، به‌طوری‌که وجود این حالت باعث می‌شود پرچم‌های متعدد و فراوان گل تا انتهای میله و محل اتصال میله به نهنج به صورت دسته‌ای از تارهای بلند و ظریف رویت می‌شوند.

برروی ساقهٔ درخت موردبرجستگی‌هایی به وجود می‌آید که گال GALL نامیده می‌شود. این برجستگی‌ها دارای مقدار زیادی تانن بوده وبسیار قابض است. بنابراین مصرف دارویی دارد.

رویشگاه‌ها

برگ، میوه و گل‌های روی ساقه مورد دارای خواص دارویی هستند و این درختچه بیشتر در نواحی شمال ایران، فارس، کرمان، بندرعباس، یزد و گیلان غرب از شهرستان‌های استان کرمانشاه (در جنوب غرب استان کرمانشاه و شمال غرب استان ایلام.) مورد به‌طورخودرودر نواحی اطراف دریای مدیترانه واب وهوای معتدل می‌روید و به عنوان گیاه زینتی از آن استفاده می‌شود.

خواص درمانی

مورد، اثر ضدعفونی‌کننده دارد و از آن در مصارف داخلی و خارجی می‌توان استفاده کرد همچنین مقوی معده، نیرو دهنده‌است و در رفع بیماری‌های دستگاه تنفس و مجاری ادرار به کار می‌رود.

برای تقویت معده از گردبرگ مورد می‌توان قبل از هر وعده غذایی استفاده کرد و در مصارف خارجی از مورد در رفع بیماری‌های جلدی و مواقعی که به علت بروز دانه‌های جلدی پوسته‌های کوچک و سفیدرنگ در پوست ظاهر می‌شود، می‌توان استفاده کرد. غرغره جوشانده آن در ضدعفونی و رفع تحریک مخاط دهان مؤثر است.

برای رفع عرق کردن و برطرف کردن بوی بد زیر بغل هرروز روغن مورد را به زیر بغل بمالید یا از گرد برگ ان استفاده کنید مورد بوی بد دهان را رفع کرده و در تقویت موی سر و سیاه شدن آن مفید است.

همچنین باید توجه داشت فراورده‌های مورد، نباید به مقادیر زیاد و بی‌رویه و برای مدت طولانی به کار رود، زیرا بر اثر دفع اسانس از راه دستگاه تنفس، مخاط برونش‌ها تحریک شده و عوارض ناراحت‌کننده‌ای ایجاد می‌شود. خاصیت ضد باکتریایی دارد و سرشار از ویتامین ث است زخم‌های داخلی را التیام می‌بخشد. بلفارول لوسیون روغن مورد سبز (میرتول)۵٪ در روغن بادام کاربرد درمانی: تقویت‌کننده ابرو و مژه- ضد شوره و التهاب پلک‌ها این محصول گیاهی، تقویت‌کننده ابرو و مژه است.

اثر درمانی

قابلیت‌های بلفارول به حدی است که حتی ریزش ابرو و مژه را نیز متوقف می‌کند و بعد از مدتی همان فردی که از ریزش رنج می‌برده، دارای مژه و ابروهایی سالم و زیبا خواهد شد. ریزش موهای سر و صورت اغلب به دلیل حساسیت‌های پوستی یا آلودگی‌های قارچی است. عوارض این آلودگی‌ها به صورت ریزش، خارش و گاهی شوره (بخصوص پلک‌ها) تظاهر می‌کند. در بلفاریت مایت‌ها (دمودکس) هم گاهی دخالت دارند که خوشبختانه این دارو بر روی مایت و تخم‌های آن نیز مؤثر است.

اثرات ضدعفونی کنندگی

برخی باکتری‌ها و قارچ‌های ساپروفیت در شرایط مناسب (چربی پوست) فعال شده و با ترشح مواد حساسیت زا و نفوذ به پیاز مو باعث فساد و تخریب آن می‌گردند (ریزش مو). میرتول موجود در بلفارول یک ضد قارچ و باکتری قوی است (بخصوص در گرم مثبت‌ها) و با استفاده از این اثر پوست و مو (موهای سر، ابرو و مژه) را کاملاً ضدعفونی کرده و صدمات ناشی از فعالیت عوامل مخرب فوق را از بین می‌برد.

اثرات ضد التهاب

موادی مانند رنگ‌ها، رنگبرها و مواد جانبی مربوط به فراورده‌های بهداشتی و حتی متابولیت میکرو ارگانیسم‌ها باعث حساسیت (التهاب و خارش) پوست می‌شوند. پوست ملتهب قادر به نگهداری پیاز مو (موهای سر، ابرو و مژه) در بستر خود و ممانعت از ورود میکروب‌ها به سد خود نیست بنابراین علاوه بر ایجاد شوره موجب پژمردگی، رنگ پریدگی و نهایتاً ریزش آن‌ها می‌گردد. محلول مورت حساسیت و خارش را کاملاً از بین می‌برد و حتی موجب در مان جوش‌های سطح پوست می‌گردد.

اثرات نرم‌کنندگی

شوینده‌های غیر استاندارد باعث از بین رفتن و شسته شدن چربی‌های مفید و ضروری پوست و موها و در نتیجه خشک و شکنندگی موها، حساسیت و خارش پوست می‌شوند. خشکی موها پوست باعث پوسته ریزی و در نهایت شوره می‌گردد. بلفارول حاوی چربی‌های سبک و سریع الجذب است که فوراً جذب پوست شده و مو گشته و عملاً جایگزین چربی‌های از دست رفته می‌شود.

مکانیسم اثر

به علت خواص ضد میکروبی و ضد التهابی میرتول، این فراورده باعث پاک شدن سطح پوست و ریشه موها از عوامل میکروبی اعم از قارچ و باکتری و همچنین از بین بردن التهابات ناشی از مصرف مواد شیمیایی و پاک‌کننده در موضع می‌گردد.

مقدار و نحوه مصرف

پس از شستشوی صورت یا استحمام، ابروها و مژه‌ها را چرب نمایند به گونه‌ای که ریشه موها کاملاً به دارو آغشته شود.

عوارض جانبی
در موارد خاصی برخی افراد نسبت به ترکیبات بلفارول حساسیت به صورت خارش وجوش‌های ریز در محل مصرف نشان داده‌اند از اینرو ضروری است قبل از مصرف جهت تست حساسیت زایی، روی پوست بازو که به طرف بدن است، مقدار کمی از بلفارول مالیده و پس از ۲ ساعت در صورت عدم بروز حساسیت (قرمزی و خارش) استفاده گردد.
صور دارویی؛

دمکرده، گرد مورد، عرق مورد، روغن مورد، تنتور مورد

منابع
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ مورد (سرده) موجود است.
  1. «مورد» [زیست‌شناسی- علوم گیاهی] هم‌ارزِ «Myrtus»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.